Nước đi của Tổng thống Trump – Cơn đau tạm thời hay canh bạc sẽ đẩy nước Mỹ vào suy thoái?

Bước vào năm 2025, nền kinh tế toàn cầu đối diện với những xáo trộn lớn khi chính quyền Trump tiếp tục thúc đẩy chính sách bảo hộ thương mại. Việc Mỹ gia tăng thuế quan đối với các đối tác lớn như Trung Quốc, Mexico, Canada và EU đã làm dấy lên lo ngại về một cuộc suy thoái kinh tế mang tên "Trump-cession".

Dữ liệu từ AFA Capital cho thấy chỉ số Trade Uncertainty Index của Mỹ trong nhiệm kỳ thứ hai của Trump đã tăng lên mức trung bình 360.50 – cao gấp ba lần so với nhiệm kỳ đầu tiên. Điều này phản ánh mức độ bất ổn kinh tế ngày càng leo thang, khiến thị trường tài chính rơi vào trạng thái biến động mạnh.

Bão tố thương mại: Độ biến động của chính sách Trump 2.0 cao gấp 3 lần nhiệm kỳ đầu. Nguồn: AFA Capital, dữ liệu từ Trade Uncertainty Index.

Ông Trump và chiến lược "Short-run Pain": Cơn đau có kiểm soát?

Chính quyền Trump đang theo đuổi chính sách thương mại cứng rắn nhằm giảm thâm hụt thương mại và tái định hình chuỗi cung ứng toàn cầu. Tuy nhiên, chiến lược này kéo theo hàng loạt hệ lụy kinh tế, tạo ra những cú sốc ngắn hạn đáng kể.

Dữ liệu từ GDPNowcast của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) cho thấy GDP Mỹ đã bị điều chỉnh giảm do sự suy yếu của tiêu dùng và đầu tư tư nhân. Cụ thể, chi tiêu tiêu dùng (C) giảm 2,1% GDP, trong khi đầu tư tư nhân (I) giảm 1,5% GDP, khiến thị trường lao động chịu áp lực nặng nề. Chỉ số Non-Farm Payrolls (NFP), một thước đo quan trọng về tình trạng việc làm, chỉ ghi nhận mức tăng 85.000 việc làm trong tháng 2/2025 – thấp hơn nhiều so với mức trung bình 250.000 việc làm của năm 2024. Điều này phản ánh sự suy giảm đáng kể trong nhu cầu tuyển dụng của các doanh nghiệp.

Các chỉ số kinh tế Mỹ vẫn ổn định, thiên về kịch bản đình lạm hơn suy thoái. Nguồn: AFA Capital, dữ liệu từ Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) và Đại học Michigan.

Cùng với đó, lạm phát tiếp tục gia tăng do áp lực từ các biện pháp thuế quan. Chỉ số Giá tiêu dùng (CPI) tăng 3,2% so với cùng kỳ năm trước (YoY), trong khi lạm phát lõi (Core CPI) – loại bỏ tác động của giá thực phẩm và năng lượng – đã tăng lên 3,8% YoY. Điều này đặt Fed vào thế khó khi phải cân nhắc giữa việc kiểm soát lạm phát và duy trì tăng trưởng kinh tế.

Fed đối mặt thế khó: Lãi suất khó có thể giảm mạnh trong năm 2025. Nguồn: AFA Capital, dữ liệu từ Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed).

Một hệ quả khác của chiến lược "short-run pain" là sự biến động mạnh của thị trường tài chính. Chỉ số S&P 500 đã giảm gần như toàn bộ mức tăng sau cuộc bầu cử, trong khi chỉ số biến động VIX tăng vọt, cho thấy tâm lý nhà đầu tư đang dao động mạnh. Dữ liệu từ AFA Capital cũng chỉ ra rằng đồng USD suy yếu đáng kể do lo ngại về tăng trưởng kinh tế và khả năng Fed phải giảm lãi suất để đối phó với những tác động tiêu cực từ chính sách của ông Trump.

Biến động mạnh của S&P 500 và VIX trong nhiệm kỳ Trump 2.0. Nguồn: AFA Capital, dữ liệu thị trường chứng khoán Mỹ.

"Long-run Reform": Ông Trump đang đặt cược vào điều gì?

Mặc dù nền kinh tế Mỹ đang trải qua những cú sốc ngắn hạn, nhưng chính quyền Trump vẫn kiên định với chiến lược tái thiết dài hạn, tập trung vào ba trụ cột chính.

Trước tiên, ông sử dụng thuế quan không chỉ như một công cụ bảo hộ mà còn là một đòn bẩy trong đàm phán thương mại. Theo AFA Capital, việc áp thuế song phương giúp Mỹ có lợi thế lớn hơn trong các cuộc đàm phán với những quốc gia có thâm hụt thương mại cao như Trung Quốc và Mexico. Bằng cách duy trì áp lực, Trump kỳ vọng có thể đạt được những thỏa thuận thương mại có lợi hơn, giúp tăng cường sản xuất trong nước.

Ngoài ra, chính quyền Trump đang đẩy mạnh đầu tư vào các lĩnh vực chiến lược như công nghệ cao, trí tuệ nhân tạo (AI) và sản xuất bán dẫn. Chính sách ưu đãi thuế cho doanh nghiệp cùng với việc tăng cường hỗ trợ ngành công nghiệp nội địa được kỳ vọng sẽ thúc đẩy tăng trưởng dài hạn. Theo công thức GDP = C + I + G + NX, việc gia tăng đầu tư tư nhân (I) và chi tiêu chính phủ (G) có thể bù đắp phần nào sự suy giảm trong tiêu dùng (C), từ đó giữ vững đà tăng trưởng kinh tế.

Bên cạnh đó, chính sách tiền tệ và tài khóa cũng đóng vai trò quan trọng trong chiến lược dài hạn của Trump. Theo báo cáo từ AFA Capital, chính quyền Trump có thể tiếp tục cắt giảm thuế để kích thích tiêu dùng, đồng thời gia tăng chi tiêu công nhằm thúc đẩy tăng trưởng. Tuy nhiên, với áp lực lạm phát vẫn đang ở mức cao, Fed có thể không thể cắt giảm lãi suất mạnh như kỳ vọng của thị trường. Dự báo của AFA Capital cho thấy Fed có thể chỉ giảm lãi suất 1-2 lần trong năm 2025, thay vì 3 lần như dự đoán trước đó.

Kịch bản nào sẽ xảy ra?

Theo phân tích của AFA Capital, có ba kịch bản chính cho nền kinh tế Mỹ trong năm 2025. Một kịch bản tiêu cực là "Trump-cession", khi chính sách thuế quan và chiến tranh thương mại kéo dài khiến kinh tế Mỹ rơi vào suy thoái nghiêm trọng. Trong trường hợp này, Fed có thể buộc phải tăng lãi suất để kiểm soát lạm phát, gây áp lực lớn lên doanh nghiệp và thị trường tài chính.

Một kịch bản trung tính là "Short-run Pain, nhưng không suy thoái", khi nền kinh tế Mỹ trải qua một giai đoạn điều chỉnh nhưng vẫn duy trì được mức tăng trưởng dương. Trong trường hợp này, Fed có thể giảm lãi suất 1-2 lần trong năm 2025 để hỗ trợ nền kinh tế, giúp giảm bớt tác động tiêu cực từ chính sách thương mại của Trump.

Một kịch bản tích cực là "Long-run Reform thành công", khi Trump đạt được các mục tiêu thương mại, đưa sản xuất trở lại Mỹ và duy trì vị thế nền kinh tế. Tuy nhiên, để đạt được điều này, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa chính sách thương mại, tài khóa và tiền tệ, cùng với khả năng thích ứng nhanh của doanh nghiệp Mỹ.

Dù là "short-run pain" hay "long-run reform", chính sách của Donald Trump chắc chắn sẽ có tác động sâu rộng đến nền kinh tế Mỹ trong nhiều năm tới. Nhà đầu tư và doanh nghiệp cần chuẩn bị cho những biến động ngắn hạn, đồng thời tìm kiếm cơ hội từ những thay đổi dài hạn. Như AFA Capital nhận định: "Chiến lược của Trump có thể gây ra tổn thất ngắn hạn, nhưng nếu thành công, đây có thể là một cuộc cải cách mang tính lịch sử cho nền kinh tế Mỹ”.

>> Căng thẳng thương mại Mỹ - Trung: Cơ hội vàng cho doanh nghiệp Việt Nam?