Phép thử quan trọng khi ông Trump gặp ông Putin

Cuộc gặp của ông Trump với người đồng cấp Nga Putin để trao đổi về cuộc xung đột Ukraine sẽ diễn ra vào ngày 15/8. Đây là cuộc gặp thượng đỉnh riêng đầu tiên của hai tổng thống kể từ cuộc gặp năm 2018 tại Helsinki, Phần Lan.

Các quan chức Mỹ cho biết chính ông Putin đã đề xuất tổ chức cuộc gặp. Ông Trump đồng ý mời ông Putin mặc dù nhà lãnh đạo Mỹ đã nhiều lần công khai bày tỏ thất vọng khi Mátxcơva từ chối chấp nhận bất kỳ đề xuất nào mà Washington đưa ra nhằm chấm dứt cuộc xung đột.

Lời mời của ông Trump dường như đã chấm dứt sự xa lánh của phương Tây đối với nhà lãnh đạo Nga kể từ khi Mátxcơva mở chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine vào tháng 2/2022. Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky gọi chuyến đi Alaska là "chiến thắng cá nhân" đối với Tổng thống Putin.

Ông Trump và các trợ lý có vẻ muốn hạ thấp tầm quan trọng của sự kiện, cho thấy có thể cuộc gặp lần này sẽ không đạt được thỏa thuận cụ thể nào.

Ngày 12/8, bà Karoline Leavitt - Thư ký báo chí Nhà Trắng, cho biết cuộc gặp sẽ là "bài tập lắng nghe" đối với ông Trump, để ông hiểu được quan điểm của Nga.

Trong một cuộc trả lời phỏng vấn trên đài phát thanh, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio nói rằng cuộc gặp sắp tới "không phải là nhượng bộ", và ông Trump muốn "nhìn vào nhà lãnh đạo ngồi ngay bên kia bàn” để đánh giá xem ông ấy có nghiêm túc hay không.

Với sự khiêm tốn khác thường, ông Trump nói rằng đó là một "cuộc gặp thăm dò" và bản thân nó sẽ không dẫn đến một thỏa thuận về cuộc xung đột Nga - Ukraine.

Tổng thống Mỹ cho biết sẽ phát biểu ngay sau cuộc gặp ông Zelensky và các nhà lãnh đạo châu Âu khác, trong bối cảnh đang có những lo ngại Ukraine bị loại khỏi các cuộc đàm phán về số phận của chính họ.

"Trước đây, các nhà lãnh đạo châu Âu rút ra kinh nghiệm rằng, bất kỳ ai nói chuyện với ông Trump sau cùng sẽ để lại ấn tượng quan trọng nhất", Liana Fix, một thành viên của Hội đồng Quan hệ đối ngoại, nhận định.

Ông John Herbst - giám đốc cấp cao của Trung tâm Á-Âu thuộc Hội đồng Đại Tây Dương và là cựu đại sứ Mỹ tại Ukraine, cho rằng có thể Nga "muốn đạt thỏa thuận với ông Trump mà đối với Kiev và châu Âu sẽ là một sự đã rồi".

Theo ông, việc các nhà lãnh đạo châu Âu không được mời tới sự kiện gợi nhớ Hội nghị Yalta năm 1945, nơi Mỹ, Liên Xô và Anh quyết định số phận của một nửa châu Âu.

Bà Fix nhận định rằng ông Trump “có mong muốn rất mạnh mẽ về việc trở thành người mang lại hòa bình cho Ukraine”.

Ông Trump từng tuyên bố sẽ chấm dứt cuộc xung đột Ukraine trong vòng 24 giờ sau khi trở lại Nhà Trắng, nhưng thực tế là con đường này vô cùng gian nan và ông liên tục phải thay đổi chiến thuật.

Nhà lãnh đạo Mỹ từng chỉ trích gay gắt ông Zelensky trong cuộc gặp trực tiếp tại Nhà Trắng, nơi Phó Tổng thống JD Vance cho rằng Ukraine vô ơn với sự hỗ trợ của Mỹ.

Ukraine nhanh chóng nhận ra họ phải chấp nhận cách làm của ông Trump và đã ký vào thỏa thuận ngừng bắn mà Mỹ đưa ra.

Khi ông Putin không đồng ý, ông Trump đe dọa trừng phạt Nga, nhưng rồi lại đồng ý gặp ông Putin.

Khả năng nhượng bộ

"Việc tổ chức cuộc gặp như vậy đã là một chiến thắng cho ông Putin. Ông Putin chưa đưa ra bất kỳ đề nghị đáng kể nào cho ông Trump, nhưng ông Trump đã mời ông ấy đến Alaska", nhà phân tích chính trị Nga Konstantin Kalachev nhận xét.

Theo nhà nghiên cứu này, việc ông Trump không áp đặt thêm lệnh trừng phạt mới đã là "chiến thắng vô điều kiện" đối với Nga.

Ông Trump gạt bỏ những chỉ trích cho rằng ông mềm mỏng với Mátxcơva, nhấn mạnh việc ông đã tăng thuế với Ấn Độ - một khách hàng mua nhiều dầu mỏ của Nga.

Ông George Beebe - cựu giám đốc phân tích về Nga tại CIA và hiện là giám đốc chiến lược tại Viện Quincy, cho rằng ông Trump có thể đã bắt đầu vạch ra phác thảo thỏa thuận chấm dứt cuộc xung đột.

Nhà nghiên cứu này nhận định Nga có thể miễn cưỡng chấp nhận để Ukraine gia nhập Liên minh châu Âu (EU) nếu nước này từ bỏ mục tiêu gia nhập liên minh quân sự xuyên Đại Tây Dương NATO.

"Miễn là mối quan hệ đó chỉ giới hạn trong lĩnh vực chính trị và kinh tế thay vì cam kết quân sự, tôi nghĩ đó là điều họ có thể chấp nhận được", ông Beebe nói về Nga.

Tuy nhiên, ông Beebe cho rằng một cuộc gặp thượng đỉnh diễn ra cấp tập như vậy khó có thể đáp ứng kỳ vọng.

"Ông Trump đang phải giải quyết vấn đề tiềm ẩn nhiều nguy cơ chính trị và hoàn toàn không có gì đảm bảo nỗ lực này sẽ thành công", ông Beebe nhận định.