Quy hoạch điện VIII kích hoạt dòng vốn 136 tỷ USD: Ai sẽ hưởng lợi?

Việc Chính phủ chính thức điều chỉnh Quy hoạch điện VIII vào tháng 2/2025 đánh dấu một bước ngoặt chiến lược trong phát triển hạ tầng năng lượng quốc gia. Theo Công ty Cổ phần Chứng khoán Mirae Asset (Việt Nam), tổng vốn đầu tư cho ngành điện giai đoạn 2026–2030 dự kiến đạt 136 tỷ USD, tăng tới 75% so với kế hoạch ban đầu, tương đương 27 tỷ USD mỗi năm.

Trong đó, 86% số vốn này sẽ được phân bổ cho phát triển nguồn điện – một quyết định cho thấy trọng tâm đầu tư đang chuyển dần từ mở rộng hạ tầng truyền tải sang mở rộng năng lực phát điện, đồng thời giảm dần sự phụ thuộc vào năng lượng nhập khẩu. Dòng tiền đầu tư không còn đổ dồn về khối Nhà nước mà đang dần xoay trục sang khu vực tư nhân, điện khí LNG, điện tái tạo và thậm chí là điện hạt nhân, mở ra một không gian tăng trưởng mới đầy năng động.

Cơ cấu nguồn điện: Thủy điện bứt phá, khí thiên nhiên suy giảm, hạt nhân khởi động

Theo báo cáo của Mirae Asset, để đạt mục tiêu tăng trưởng GDP tối thiểu 8% vào năm 2025, Việt Nam cần đảm bảo tổng sản lượng điện đạt khoảng 347 tỷ kWh, tăng 12% so với năm 2024. Trong năm 2024, tổng sản lượng điện toàn hệ thống ước tính đạt 309 tỷ kWh, tăng 10% so với cùng kỳ, trong đó thủy điện đóng góp 13,8 tỷ kWh (+30%), nhờ tác động tích cực từ hiện tượng La Niña. Thủy điện chiếm 19,1% tổng nguồn điện, là nguồn đóng góp tích cực nhất cho hệ thống trong bối cảnh các nguồn khác chịu nhiều bất lợi. Ngược lại, nhiệt điện khí chỉ đạt 4,6 tỷ kWh (-24% CK), chiếm 6,4% tổng nguồn điện.

Tăng tốc nhu cầu điện: Sản lượng toàn hệ thống dự kiến đạt kỷ lục trong năm 2025. Nguồn: EVN, tổng hợp và phân tích bởi Công ty Cổ phần Chứng khoán Mirae Asset (Việt Nam).

Theo kế hoạch cung cấp khí cho sản xuất điện năm 2025 do Bộ Công Thương phê duyệt, sản lượng khí toàn quốc dự kiến giảm mạnh về mức 3,04–4,21 tỷ m³, thấp hơn đáng kể so với năm 2024 (4,19–4,47 tỷ m³). Riêng khu vực Đông Nam Bộ – nơi chiếm tới 70% công suất điện khí – chỉ còn 1,79–2,86 tỷ m³. Trong khi đó, giá LNG nhập khẩu tại châu Á được ước tính trung bình khoảng 11,7 USD/MMBTU, cao hơn mức giá khí nội địa 9,5 USD/MMBTU, tạo ra chênh lệch 2,2 USD/MMBTU – một áp lực tài chính lớn cho các nhà máy như NT2, vốn đã ghi nhận lợi nhuận sau thuế giảm tới 82% trong năm 2024.

Giá khí nội địa neo cao, nguồn cung khí điện năm 2025 sụt giảm mạnh tại Đông Nam Bộ. Nguồn: NT2, Bộ Công Thương; tổng hợp và phân tích bởi Công ty Cổ phần Chứng khoán Mirae Asset (Việt Nam).

Từ năm 2025, hai nhà máy LNG Nhơn Trạch 3 và 4 sẽ lần lượt đi vào vận hành, góp phần thay thế phần nào khí nội địa suy giảm. Tuy nhiên, Mirae Asset cảnh báo rằng giá LNG có thể còn tiếp tục biến động do yếu tố địa chính trị, chuỗi cung ứng toàn cầu và thời tiết cực đoan, gây rủi ro nghiêm trọng tới khả năng duy trì lợi nhuận ổn định của các nhà máy LNG.

Điểm sáng dài hạn đến từ việc Quốc hội thông qua cơ chế đặc biệt tái khởi động dự án điện hạt nhân Ninh Thuận với công suất 4.000 MW. Với suất đầu tư trung bình 5 triệu USD/MW, tổng vốn dự án sẽ vượt 20 tỷ USD, trở thành “siêu dự án năng lượng” lớn nhất Việt Nam trong hai thập niên tới, đặt nền móng cho chiến lược an ninh năng lượng đến năm 2050.

Tư nhân chiếm lĩnh sân chơi: GEG bứt tốc, NT2 phục hồi, truyền tải thành điểm đến vốn mới

Cơ cấu sản xuất điện đang thay đổi mạnh mẽ. Theo Mirae Asset, năm 2024, khu vực tư nhân chiếm 42% tổng sản lượng điện toàn quốc, vượt qua EVN và EVNGENCOs (37%) – một bước ngoặt lịch sử. BOT chiếm 10%, còn lại là điện nhập khẩu và các đơn vị khác.

CTCP Điện Gia Lai (GEG) là một trong những doanh nghiệp tư nhân nổi bật. Năm 2024, GEG đạt doanh thu 2.325 tỷ đồng (+7%), nhưng lợi nhuận sau thuế giảm 36% còn 92 tỷ đồng do chi phí lãi vay và các yếu tố hồi tố. Tuy nhiên, Mirae Asset dự báo lợi nhuận sau thuế năm 2025 sẽ tăng đột biến lên 559 tỷ đồng (+387%) nhờ khoản thanh toán hồi tố 397 tỷ đồng cho nhà máy Tân Phú Đông 1, với giá điện chính thức đạt 1.813 đồng/kWh – tiệm cận 99,8% mức trần điện gió. Tổng sản lượng điện năm 2025 dự kiến đạt 1.374 triệu kWh, ROE đạt 9,2%, EPS ước tính 1.302 đồng/cổ phiếu, còn tổng dư nợ có lãi giảm xuống 9.193 tỷ đồng, giúp cải thiện tỷ lệ Debt/Equity và giảm WACC.

CTCP Điện lực Dầu khí Nhơn Trạch 2 (NT2) cũng đang phục hồi mạnh mẽ. Năm 2024, lợi nhuận sau thuế chỉ còn 83 tỷ đồng (-82% CK) do sản lượng hợp đồng sụt giảm, giá khí tăng, và hệ số alpha thấp (81%). Tuy nhiên, năm 2025, NT2 dự kiến đạt doanh thu 7.262 tỷ đồng (+22% CK) và lợi nhuận sau thuế 197 tỷ đồng (+137% CK) nhờ sản lượng tăng lên 3.292 triệu kWh và tối ưu chi phí vận hành.

Ngoài ra, đầu tư vào truyền tải điện cũng trở thành “miền đất hứa”. Trong năm 2025, Việt Nam sẽ hoàn thành 281 dự án truyền tải 110–500kV, trong đó có tuyến 500kV Lào Cai – Vĩnh Yên dài 229 km với tổng vốn 294 triệu USD và Monsoon – Thạnh Mỹ (kết nối với Lào) dài 44,7 km. Theo lý thuyết hệ số nhân đầu tư hạ tầng, cứ 1 tỷ USD đầu tư vào truyền tải có thể kích hoạt 1,5–2 tỷ USD tăng trưởng GDP, biến lưới điện thành động lực lan tỏa cho cả nền kinh tế.

Điện tái tạo: Vẫn là giấc mơ dài hạn nếu không “gỡ vướng” thể chế

Dù được xem là xu thế toàn cầu, điện tái tạo tại Việt Nam vẫn đang gặp nhiều rào cản pháp lý khiến nhà đầu tư e ngại. Theo Mirae Asset, hiện có tới 27 nhà đầu tư điện gió và mặt trời đang đối mặt với rủi ro pháp lý nghiêm trọng nếu bị rà soát hồi tố giá FIT theo Quyết định 17/2019 và 13/2020. Thiệt hại tiềm tàng có thể lên tới hơn 13 tỷ USD nếu các dự án bị tính lại giá bán điện do thiếu hồ sơ COD hợp lệ.

Tuy nhiên, Nghị định số 57/2025/NĐ-CP được ban hành ngày 3/3/2025 đã mở ra cơ hội mới với cơ chế mua điện trực tiếp (DPPA). Cơ chế này cho phép các nhà máy điện tái tạo ký hợp đồng với khách hàng lớn thông qua lưới điện riêng hoặc thông qua EVN, từ đó giảm độc quyền, thúc đẩy hình thành thị trường điện cạnh tranh và giảm áp lực tài khóa lên ngân sách nhà nước. Theo Mirae Asset, “DPPA là bước đi mang tính thể chế hóa, giúp điện tái tạo thoát khỏi thế gọng kìm về chính sách”.

Trên thị trường tài chính, các cổ phiếu ngành điện đang giao dịch với mức định giá hấp dẫn. Mirae Asset dự báo “lợi suất cổ tức của một số doanh nghiệp điện có thể đạt 9,9% trong năm 2025, vượt xa mức trung bình 3% của VN-Index”, trong đó nổi bật là GEG, NT2, QTP, PPC và VSH – những cổ phiếu có tiềm năng phục hồi trong chu kỳ tăng trưởng mới.

Cổ phiếu ngành điện phân hóa mạnh: VSH tăng 18%, NT2 giảm sâu tới 32%. Nguồn: Công ty Cổ phần Chứng khoán Mirae Asset (Việt Nam).

Dòng vốn 136 tỷ USD cho ngành điện giai đoạn 2026–2030 không chỉ là một kế hoạch đầu tư đơn thuần, mà là đòn bẩy vĩ mô mang tính tái thiết, định hình lại toàn bộ cấu trúc năng lượng quốc gia. Trong bức tranh này, những doanh nghiệp nào có tầm nhìn dài hạn, cấu trúc vốn tối ưu, khả năng thích ứng thể chế linh hoạt và năng lực triển khai mạnh mẽ sẽ là người hưởng lợi lớn nhất. Đây không chỉ là “cơn mưa vốn” mang đến ánh sáng cho ngành điện, mà còn là cơ hội thắp lên kỳ vọng tăng trưởng bền vững cho nền kinh tế Việt Nam trong nhiều thập kỷ tới.

>> Chính phủ phê duyệt Quy hoạch điện VIII điều chỉnh