Trung Quốc mê không lối thoát một 'sản vật dưới nước' của Việt Nam: 10 tháng thu hơn 700 triệu USD, mặt hàng chủ lực là gì?
Lũy kế 10 tháng năm 2025, loại “hải sản nhà giàu” này thu về 712 triệu USD, tăng vọt 135% so với cùng kỳ 2024.
Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) dẫn số liệu Hải quan Việt Nam cho biết, xuất khẩu tôm hùm tiếp tục tăng mạnh trong tháng 10/2025, đạt 93 triệu USD, tăng 75% so với cùng kỳ năm ngoái.
Tính chung 10 tháng, kim ngạch tôm hùm đạt 712 triệu USD, tăng tới 135% so với cùng kỳ 2024 — mức tăng được đánh giá là “hiếm có” đối với một nhóm thủy sản đơn lẻ.
Trong cơ cấu mặt hàng, tôm hùm xanh là chủ lực, chiếm 98% tổng kim ngạch, đạt 700 triệu USD, tăng 141%.
Ngược lại, tôm hùm bông và tôm hùm loại khác giảm lần lượt 22% và 1%, cho thấy thị trường đang tập trung mạnh vào tôm hùm xanh — phân khúc có nhu cầu tăng cao nhất.
Trung Quốc: “động cơ tăng trưởng” của tôm hùm Việt Nam
Trong 10 tháng, xuất khẩu tôm hùm sang Trung Quốc và Hồng Kông (Trung Quốc) đạt 702 triệu USD, tăng 135%, gần như chiếm toàn bộ kim ngạch của ngành.
Đà bùng nổ này nối tiếp xu hướng từ năm 2024, khi kim ngạch sang Trung Quốc tăng từ 141 triệu USD (2023) lên 404 triệu USD (2024) — tương đương 186%.
Theo dữ liệu tham khảo từ phía Trung Quốc, 9 tháng đầu năm, Trung Quốc nhập 49.900 tấn tôm hùm, tăng 13%. Nhập từ Canada giảm 39% do tổng thuế lên đến 32%. Nhập từ Mỹ giảm 10% vì thuế 17% và áp lực cạnh tranh. Riêng Việt Nam, lượng nhập đạt 17.365 tấn, gấp gần 3 lần cùng kỳ, trị giá 556 triệu USD.
Lợi thế thuế quan là một yếu tố quyết định. Tôm hùm Việt Nam không bị áp thuế như Canada và Mỹ, giúp giá bán cạnh tranh hơn đáng kể. Khoảng cách địa lý gần, tối ưu vận chuyển tôm sống; Nguồn cung tôm hùm xanh dồi dào, phù hợp xu hướng tiêu dùng; Vùng nuôi phục hồi tốt sau các biến động những năm trước.
Áp lực giá và cạnh tranh tăng
Dù xuất khẩu bùng nổ, người nuôi tôm hùm trong nước tiếp tục đối diện nhiều áp lực như giá thu mua từng lao dốc mạnh sau mùa cao điểm Tết; Cạnh tranh gay gắt từ Australia, Mỹ, Canada và các nước Đông Nam Á như Philippines, Indonesia, Malaysia; Việc Trung Quốc gỡ bỏ lệnh cấm tôm hùm Australia càng khiến thị phần Việt Nam chịu sức ép.
Song song đó, thị trường Trung Quốc đang siết chặt quy định về đăng ký cơ sở chế biến và tiêu chuẩn chất lượng. Nếu những yêu cầu mới — như Lệnh 280 — được áp dụng sớm, xuất khẩu tôm hùm tươi sống của Việt Nam có thể gặp thách thức lớn.
Cuối tháng 11, mưa lũ lớn khiến vùng nuôi trọng điểm tại Phú Yên, đặc biệt là vịnh Xuân Đài, thiệt hại nghiêm trọng.
Nước ngọt đổ xuống vịnh khiến tôm hùm sốc nước, chết hàng loạt. Nhiều hộ nuôi mất gần như toàn bộ số lồng, buộc bán tháo với giá giảm hơn một nửa do thiếu đá bảo quản.
Với hơn 27.000 lồng, Xuân Đài là một trong những vùng cung cấp tôm hùm lớn nhất cả nước.
Trong ngắn hạn, các doanh nghiệp đã chuẩn bị hàng cho đơn cuối năm nên chưa bị ảnh hưởng mạnh. Tuy nhiên, từ đầu 2026, nguồn cung sụt giảm có thể đẩy giá lên cao, tạo biến động cho chuỗi cung ứng, ảnh hưởng tốc độ tăng trưởng xuất khẩu.
Theo VASEP, nhu cầu tại Trung Quốc dự báo duy trì mức cao trong giai đoạn cuối năm và mùa Tết Nguyên đán — thời kỳ tiêu thụ tôm hùm mạnh nhất.
Tuy nhiên, các cảnh báo từ phía Trung Quốc về siết kiểm nghiệm, tăng yêu cầu truy xuất nguồn gốc, kéo dài thời gian thông quan, tăng chi phí kiểm định… có thể khiến xuất khẩu bị chậm hoặc đội giá ngay lập tức.
Tôm hùm tiếp tục là ngành hàng tăng trưởng mạnh nhất trong bức tranh thủy sản Việt Nam năm 2025, chủ yếu nhờ thị trường Trung Quốc.
Tuy nhiên, để duy trì đà tăng trưởng này, ngành cần ổn định sản lượng vùng nuôi, hạn chế rủi ro thiên tai; Nâng cấp quy trình sản xuất – chế biến nhằm đáp ứng tiêu chuẩn ngày càng cao; Theo sát chính sách thương mại của Trung Quốc, chủ động ứng phó thay vì bị động.
Duy trì được các yếu tố trên, tôm hùm Việt Nam mới có thể giữ vững lợi thế tại thị trường lớn nhưng khó tính và biến động nhanh như Trung Quốc.
