TS Nguyễn Trí Hiếu: Việt Nam cần phải thành lập Ủy ban Quốc gia về ESG để giữ vững thị trường xuất khẩu
Với quy mô xuất nhập khẩu gần gấp đôi GDP, TS. Nguyễn Trí Hiếu đề xuất cần phải thành lập một Ủy ban Quốc gia về ESG để bảo vệ năng lực cạnh tranh và giữ vững các thị trường xuất khẩu chủ lực trước "luật chơi" ngày càng khắt khe.
Ngày 22/11, Trung tâm Xúc tiến đầu tư và Hỗ trợ doanh nghiệp Hà Nội (Sở Tài chính Hà Nội) phối hợp cùng Công ty CP Đào tạo và Phát triển nhân lực DGroup, Viện Doanh trí và Câu lạc bộ CEO 1983 tổ chức Hội thảo “Tư duy mới - Hành động mới: Doanh trí Việt bứt phá 2030". Sự kiện quy tụ hàng trăm doanh nhân, chuyên gia trong các ngành lương thực – thực phẩm và nhiều lĩnh vực kinh tế khác nhằm thảo luận về chiến lược phát triển doanh nghiệp Việt Nam trong giai đoạn cạnh tranh mới.
Tại hội thảo, TS. Nguyễn Trí Hiếu – chuyên gia kinh tế tài chính cao cấp, nhấn mạnh rằng những khái niệm đang thịnh hành như đổi mới sáng tạo, hệ sinh thái khởi nghiệp hay trí tuệ nhân tạo (AI), công nghệ cao… chỉ là “các công cụ”. Điều cốt lõi hơn rất nhiều, theo ông, là tư duy mới cho doanh nghiệp Việt Nam.
“Chúng ta nói nhiều về AI, về hệ sinh thái, về đổi mới sáng tạo… nhưng tất cả chỉ là phương tiện. Điều quan trọng nhất là phải thay đổi tư duy kinh doanh. Tư duy cũ chỉ tập trung vào làm ra sản phẩm, mở rộng thị trường, kiếm lợi nhuận, đang không còn phù hợp trước sự thay đổi của thế giới,” TS. Hiếu nói.
Theo ông, Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân đã đặt ra một “bộ tứ chiến lược” để Việt Nam bước vào kỷ nguyên phát triển mới. Tuy nhiên, muốn hiện thực hóa được tinh thần đó, doanh nghiệp buộc phải dịch chuyển tư duy từ “tối đa hóa lợi nhuận” sang “phát triển bền vững theo chuẩn quốc tế”.
TS. Hiếu phân tích: Thế giới đang bước vào một hệ thống tư tưởng mới dựa trên ba trụ cột ESG gồm Môi trường (Environmental), Xã hội (Social) và Quản trị doanh nghiệp (Governance). Đây không còn là xu hướng, mà là bộ luật chơi bắt buộc.
Ông đặt vấn đề: “Nhiều người vẫn hỏi Việt Nam có cần đi theo các tiêu chí mới này hay không. Nhưng khi châu Âu, Mỹ và các cường quốc đã đưa ESG vào luật và chuỗi cung ứng toàn cầu thì Việt Nam không thể ‘một mình một chợ’. Không chơi theo luật chơi của thế giới là sai lầm.”
Lý do, theo ông, nằm ở cấu trúc kinh tế của Việt Nam: Xuất nhập khẩu của Việt Nam đang tăng đến gần gấp đôi GDP; Nền kinh tế phụ thuộc cực lớn vào các thị trường quốc tế; Nếu không tuân thủ ESG, hàng hóa Việt Nam có thể bị trả lại, bị loại khỏi chuỗi cung ứng.
“Với tỷ trọng xuất nhập khẩu lớn như vậy, nếu thế giới không chơi với Việt Nam, chúng ta sẽ mất thị trường phân phối,” TS. Hiếu nhấn mạnh.
Đề xuất lập Ủy ban Quốc gia về ESG
TS. Nguyễn Trí Hiếu phân tích sâu về từng cấu phần. Thứ nhất về môi trường: Doanh nghiệp phải có hệ thống quản lý môi trường, sử dụng năng lượng hiệu quả, quản lý nước, rác thải, tiết kiệm tài nguyên. Yêu cầu về “tín dụng xanh” và “sản xuất xanh” sẽ trở thành chuẩn mực mới.
Thứ hai về xã hội: Môi trường làm việc an toàn, chính sách lao động minh bạch, phúc lợi cho người lao động, trách nhiệm cộng đồng, quản lý chuỗi cung ứng bền vững… đều là tiêu chí mà nhiều thị trường xuất khẩu đang bắt buộc.
Thứ ba về quản trị: Theo TS. Hiếu, quản trị doanh nghiệp Việt Nam đang yếu nhất trong ba trụ cột ESG.
Ông chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn: “Trong 15 năm làm việc tại Việt Nam, tôi đã tham gia 8 ngân hàng và 3 hội đồng quản trị. Mức độ tuân thủ quản trị doanh nghiệp của Việt Nam được đánh giá còn rất thấp. Báo cáo của AFC mỗi năm đều chỉ ra: Việt Nam đứng sau Thái Lan trong nhiều tiêu chí quản trị.”
Doanh nghiệp phải có hội đồng quản trị độc lập, cơ chế minh bạch, bảo vệ cổ đông thiểu số và vận hành theo chuẩn mực quốc tế nếu muốn bước vào sân chơi toàn cầu.
Từ đó, ông Hiếu kiến nghị Chính phủ cần lập ngay một Ủy ban Quốc gia về ESG. Ủy ban này cần xây dựng chiến lược quốc gia về ESG, cũng như đưa ra lộ trình và bộ tiêu chí phù hợp từ đó hỗ trợ doanh nghiệp đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế. Theo ông, AI và các công cụ công nghệ sẽ đóng vai trò hỗ trợ nhưng không thể thay thế chiến lược tổng thể từ cấp quốc gia.
Bên cạnh đó, ông đánh giá hệ sinh thái đổi mới sáng tạo của Việt Nam đang hồi phục tích cực nhờ nỗ lực từ doanh nghiệp và sự hỗ trợ của Chính phủ. Tuy nhiên, vấn đề vốn vẫn là “tử huyệt”.
“Rất nhiều startup và doanh nghiệp đổi mới sáng tạo không thể sống nổi 3 năm đầu chỉ vì thiếu vốn,” ông chỉ ra.
Ông đề nghị Chính phủ và các bộ ngành thiết kế thêm các cơ chế tài chính, quỹ hỗ trợ, tín dụng ưu đãi để giúp doanh nghiệp bước qua giai đoạn khó khăn ban đầu.
