Vì đâu chọn kéo điện lưới ra đặc khu lớn thứ 4 Việt Nam thay điện gió, điện mặt trời?

Đặc khu Côn Đảo ngày nay đã từng là một huyện đảo với 16 đảo lớn nhỏ, được định hướng phát triển thành khu sinh thái du lịch biển đảo và văn hóa - lịch sử - tâm linh chất lượng cao, mang đặc sắc tầm cỡ khu vực và quốc tế.

Dự kiến đến năm 2045, quy mô dân số tại Côn Đảo có thể đạt 25.000 người, nhu cầu phụ tải điện khoảng 94MW cho giai đoạn 2035-2045.

Vì thế, việc cấp điện cho Côn Đảo với tầm nhìn đến năm 2045 nhằm đảm bảo điện liên tục, ổn định, giá cả hợp lý, phù hợp với xu hướng chuyển dịch năng lượng Việt Nam được xem là nhiệm vụ cấp bách được đặt ra, đây cũng là bài toán vô cùng thách thức.

Theo nguồn tin trên Tạp chí Năng Lượng Việt Nam, tại kỳ họp bất thường của Quốc hội, khi tiến hành thảo luận ở tổ về tờ trình của Chính phủ liên quan đến việc phân bổ vốn cho các dự án đầu tư công (trong số đó có kế hoạch vốn ngân sách Trung ương trên 2.520 tỷ đồng dành cho EVN nhằm kéo điện lưới quốc gia ra Côn Đảo), đại biểu Nguyễn Mạnh Hùng - Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế Quốc hội đã đặt câu hỏi: Vì sao lựa chọn phương án kéo điện lưới ra Côn Đảo, thay vì phát triển điện gió ngoài khơi sinh khối tại khu vực này?

Hành trình đi tìm lời giải

Đặc khu Côn Đảo trước đây được cấp điện từ nguồn độc lập, từ các máy phát điện diesel của Nhà máy điện diesel An Hội và An Hội (mở rộng). Đơn vị này thuộc sở hữu của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) với tổng công suất lắp đặt khoảng 11,82MW; công suất khả dụng khoảng 9,65MW.

Một số doanh nghiệp trên địa bàn của đặc khu cũng tự trang bị thêm những tổ máy phát điện với công suất nhỏ, độc lập; con số ở vào khoảng 36 tổ máy, tương đương tổng công suất lắp đặt khoảng 10,43MW.

Theo ghi nhận của Tạp chí Năng Lượng Việt Nam, tại Côn Đảo cũng đã lắp đặt hệ thống điện mặt trời với tổng công suất 746,3kWp; 5,1kWp đến từ 26 trạm phát điện mặt trời, đa phần phục vụ cho các hộ tiêu thụ nhỏ hoặc phục vụ cho hệ thống y tế, du lịch sinh thái tại các đảo.

Dù đã có sự phát triển năng lượng tái tạo nhưng khả năng phát triển tại đặc khu này vẫn bị hạn chế do quỹ đất.

Kế hoạch sử dụng đất năm 2022 của huyện Côn Đảo cũ (nay là đặc khu Côn Đảo) được phê duyệt tại Quyết định 1209/QĐ-UBND ngày 14/4/2022 của UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu cũ, chỉ có 2,89ha quỹ đất dành cho các công trình năng lượng với tỷ trọng 0,04% diện tích tự nhiên. nhu cầu sử dụng đất cho phát triển 1,0MWp điện mặt trời ở vào khoảng 1,2ha. Do đó, việc phát triển nguồn năng lượng tái tạo tại địa phương không thể đáp ứng được nhu cầu phát triển phụ tải của Côn Đảo.

Theo chia sẻ của ông Lâm Xuân Tuấn - Phó Tổng Giám đốc EVN SPC trên báo Tuổi Trẻ, giai đoạn năm 2015-2020, ngành điện đã bù lỗ cho huyện Côn Đảo cũ chi phí chạy máy phát điện diesel 446 tỷ đồng.

Trong khi đó, chỉ riêng năm 2021, chi phí giá thành cho mỗi kWh điện ở vào khoảng 5.679 đồng trong khi mức giá bán bình quân chỉ 2.216 đồng.

Trong năm 2021, ngành điện đã bù lỗ 83,91 tỷ đồng. Chỉ riêng trong năm 2023, EVN đã phải bù 210 tỷ đồng do chi phí phát điện diesel cao.

Tạp chí Năng Lượng Việt Nam đã dẫn lại các phương án cấp điện được Công ty Cổ phần Tư vấn Xây dựng Điện 2 (PECC2) để độc giả cùng tham khảo, cụ thể:

1. Phương án tập trung phát triển điện gió ngoài khơi

Thực tế, khu vực biển Côn Đảo được đánh giá có điều kiện tự nhiên thuận lợi nhằm phát triển điện gió ngoài khơi (ĐGNK) khi có tốc độ gió trung bình năm dao động từ 7-8m/s, mật độ năng lượng gió đạt khoảng 400W/m2.

Mặc dù vậy, các chuyên gia đánh giá đây là công nghệ có độ phức tạp cao, yêu cầu vốn đầu tư lớn và phụ thuộc nhiều vào chuỗi cung ứng kỹ thuật đồng bộ.

Quá trình triển khai phương án này sẽ trải qua nhiều bước thẩm định từ các cơ quan và chuyên ngành liên quan đến hàng hải, quốc phòng, ngư nghiệp, bảo tồn biển...

Ngoài ra, vị trí lắp đặt tua-bin cũng cần cách bờ tối thiểu 3 hải lý, ở độ sâu từ 25-35m nhằm tránh ảnh hưởng đến cảnh quan, khu bảo tồn thiên nhiên cũng như sinh hoạt của người dân địa phương.

Nếu xét về tổng sản lượng, nguồn ĐGNK có thể đáp ứng được nhu cầu điện năng của toàn bộ đặc khu nhưng do tính không ổn định của năng lượng gió ở một số thời điểm trong ngày, đặc biệt giờ cao điểm sẽ không đảm bảo được công suất đỉnh.

2. Phương án kết hợp ĐGNK với nguồn điện sẵn có

Một trong những hướng tiếp cận khác được đơn vị nghiên cứu đưa ra có tính linh hoạt hơn chính là việc phối hợp ĐGNK với 2 nguồn điện sẵn có tại địa phương: Hệ thống diesel (9,65MW công suất khả dụng) và điện mặt trời (750kWp công suất lắp đặt).

Trong khi đó, việc lựa chọn công suất đặt cho ĐGNK được tính toán dựa trên 2 tiêu chí:

- Tổng sản lượng điện gió cần phải bù đắp được sản lượng thương phẩm, cộng cùng tổn thất về truyền tải sau khi trừ đi diesel và điện mặt trời;

- Công suất đặt của ĐGNK cần phải ≥ phụ tải đỉnh dự báo (Pmax) sau khi đã trừ đi phần đáp ứng từ diesel và mặt trời.

Mặc dù vậy, phương án này sẽ đối diện với tính chất không liên tục của gió - đặc biệt ở giai đoạn chuyển mùa khi năng lượng từ ĐGNK có thể giảm từ 80-90%.

Vì thế, bài toán nhằm đảm bảo cân bằng cung - cầu theo từng giờ vẫn được xem là thách thức lớn đối với phương án này.

3. Phương án tích hợp thêm hệ thống lưu trữ (BESS)

So với 2 phương án được đưa ra trước đó, phương án này mở rộng quy mô hơn bằng cách tích hợp thêm hệ thống lưu trữ điện (Battery Energy Storage System - BESS), phát triển cùng lúc: ĐGNK, điện mặt trời và diesel.

Nếu triển khai phương án này, điện mặt trời sẽ được nâng công suất từ 750kWp lên 12MWp.

Dự kiến khoảng 2MWp phát triển trên 2,89ha đất còn lại tại đảo, còn lại 9MWp sẽ được triển khai dưới dạng điện mặt trời nổi tại các hồ chứa như An Hải và Quang Trung 1, 2.

Phương án này được đánh giá có thể tối ưu hóa việc khai thác nguồn tái tạo và "gối đầu" vào BESS nhằm duy trì sự ổn định cũng như tránh phụ thuộc vào nguồn diesel trong thời gian dài.

4. Phương án kéo điện lưới quốc gia qua cáp ngầm biển

Đây được xem là phương án toàn diện nhất nhờ đặc tính ổn định, linh hoạt và quy mô lớn của lưới điện quốc gia.

Phương án này được các chuyên gia đánh giá có thể đáp ứng được đầy đủ công suất đỉnh của đảo trong mọi giai đoạn phát triển; đồng thời phù hợp với quy hoạch về điện đến năm 2035.

Ngoài ra, phương án này cũng không chiếm nhiều đất đai trên đảo, hạn chế xung đột với dân cư cũng như ít gây ảnh hưởng đến cảnh quan, môi trường và các khu vực bảo tồn.

Các nhà đầu tư điện gió, điện mặt trời đều "mất hút"

Trước đó, khi chia sẻ trên báo Tuổi Trẻ vào năm 2022, Phó Tổng Giám đốc EVNSPC Lâm Xuân Tuấn cũng đã chỉ ra những mặt hạn chế của việc sử dụng nguồn điện diesel và điện gió.

Cụ thể, đối với nguồn điện diesel, ông Tuấn cho biết đơn vị đã lắp đặt 6 tổ máy phát 1.500kW tại Nhà máy điện An Hội chia làm 3 giai đoạn. Mặc dù vậy, nguồn điện này được đánh giá gây ô nhiễm môi trường và không thể mở rộng hay nâng công suất về lâu dài, chi phí tổn kém và tổn thất điện năng cao.

Trong khi đó, đối với điện gió, vị lãnh đạo này cũng cho biết theo quy hoạch trên địa bàn Côn Đảo cũng đã có 2 dự án điện gió được phê duyệt gồm điện gió Côn Đảo 1 (công suất 4MW) và điện gió Côn Đảo 2 (công suất 3MW).

Nhưng khi làm việc với Bộ Công Thương và UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu cũ (TP. HCM hiện nay), khi giá điện được đề xuất vượt giá mua bán điện so với quy định, nhà đầu tư điện gió Côn Đảo 1 là Công ty Tài Nguyên Xanh vẫn chưa triển khai với lý do mức đầu tư lớn, không mang lại hiệu quả kinh tế.

Đối với nguồn điện năng lượng mặt trời, quy hoạch tại Côn Đảo có các dự án điện mặt trời 1,2,3 với công suất tương ứng 5MW, 3MW và 3MW.

Nhà đầu tư Luxco Hàn Quốc cũng đã được cấp giấy chứng nhận đầu tư điện mặt trời 1 nhưng hiện cũng chưa triển khai do không mang lại hiệu quả kinh tế.

Ông Tuấn cũng cho biết thêm, bản thân EVN SPC cũng đã nghiên cứu dự án cấp điện mặt trời 3MW nhưng Sở Kế hoạch và Đầu tư đã báo cáo UBND tỉnh dừng dự án do vướng đất rừng phòng hộ.

Cho rằng dự án điện mặt trời sẽ tốn diện tích đất sử dụng lớn trong khi quỹ đất tại đặc khu Côn Đảo lại hạn chế, phần lớn là đất rừng tự nhiên, ông Tuấn khẳng định việc cấp điện từ lưới điện quốc gia qua tuyến đường dây trên không kết hợp cáp ngầm sẽ đáp ứng yêu cầu cấp điện lâu dài cho địa phương, giảm thiểu tác động môi trường.

Thông tin mới nhất trên báo Đầu Tư cho biết, đúng dịp 2/9 vừa qua, hàng nghìn người dân của đặc khu Côn Đảo đón tin vui lớn khi địa phương chính thức hòa lưới điện quốc gia, ghi dấu mốc mới mở ra trang phát triển mới với niềm hy vọng về sự phát triển mạnh mẽ của hòn đảo giàu tiềm năng du lịch, lịch sử và sinh thái.

Theo tìm hiểu, Dự án cấp điện từ lưới điện quốc gia cho đặc khu Côn Đảo có tổng mức đầu tư 4.923 tỷ đồng, trong đó hơn 2.500 tỷ đồng từ ngân sách Trung ương, còn lại là vốn tự có của EVN. Dự án này do Ban Quản lý Dự án Điện 3 (EVNPMB3) đại diện chủ đầu tư.

Dự án được triển khai với các hạng mục gồm mở rộng một ngăn lộ 110kV tại Trạm 220kV Vĩnh Châu, kéo 77,7 km cáp ngầm biển, gần 18km đường dây trên không từ đất liền ra điểm chuyển tiếp, thêm 8,5km cáp ngầm trên đảo, và đặc biệt là xây dựng mới Trạm biến áp 110kV GIS Côn Đảo quy mô 2x63MVA.

Sự kiện hòa lưới điện quốc gia nhân dịp Quốc khánh 2/9 vừa qua đối với người dân Côn Đảo được xem là sự kiện lịch sử, mở ra trang mới cho nơi từng bị xem là "địa ngục trần gian". Chính sự vươn mình trỗi dậy mạnh mẽ của Côn Đảo khiến không ít người kỳ vọng nơi đây sẽ trở thành điểm đến năng động, hiện đại, xứng tầm với đặc khu lớn thứ 4 của Việt Nam.

"Ánh sáng" về Côn Đảo không chỉ thắp sáng từng ngôi nhà, từng khách sạn, từng con đường, mà còn tiếp thêm nguồn sinh lực để giấc mơ đặc khu mang tên Côn Đảo bừng sáng, góp phần đưa nơi đây trở thành mắt xích trọng yếu trong bản đồ phát triển mới của TP. HCM sau sáp nhập.