Vị vua đưa ra quyết định bước ngoặt giúp Trung Quốc dẫn đầu thế giới suốt hơn 2000 năm, là Hoàng đế đầu tiên thống nhất Trung Hoa
Những cải cách của Tần Thủy Hoàng đã đặt nền tảng cho một đế chế vững mạnh và để lại ảnh hưởng sâu sắc đến tận ngày nay – đặc biệt là mô hình tổ chức chính quyền tập trung mà Trung Quốc hiện nay vẫn kế thừa và vận dụng.
Sinh năm 259 TCN tại Hoa Âm (nay thuộc Thiểm Tây, Trung Quốc), Tần Thủy Hoàng (tên thật là Doanh Chính) là con trai của Tần Trang Tương Vương và Triệu Cơ.
Ông lên ngôi vua nước Tần năm 13 tuổi, nhưng quyền lực ban đầu nằm trong tay Lã Bất Vi – một nhân vật đầy tham vọng và cũng nhiều tranh cãi. Phải đến năm 22 tuổi, Doanh Chính mới thực sự nắm toàn quyền và bắt đầu công cuộc mở rộng thế lực.
Từ một nước Tần nằm ở phía Tây, dưới sự lãnh đạo cứng rắn và chiến lược quân sự sắc bén, ông lần lượt đánh bại 6 nước chư hầu hùng mạnh gồm Hàn, Triệu, Ngụy, Sở, Yên và Tề.
Cuộc chiến thống nhất kéo dài hơn một thập kỷ, kết thúc vào năm 221 TCN khi nước Tề cuối cùng bị chinh phục. Cũng trong năm đó, Doanh Chính tự xưng là Tần Thủy Hoàng – vị Hoàng đế đầu tiên của Trung Hoa thống nhất, mở ra một kỷ nguyên mới trong lịch sử quốc gia.
Trong thời gian trị vì, Tần Thủy Hoàng khởi xướng hàng loạt cải cách và xây dựng mang tính đột phá, xây dựng nên một thời kỳ thịnh vượng và thống nhất của Trung Quốc.
Những cải cách của ông đã đặt nền tảng cho một đế chế vững mạnh và để lại ảnh hưởng sâu sắc đến tận ngày nay. Một trong số đó chính là hệ thống quận – huyện, vốn thay thế mô hình phong kiến lỏng lẻo trước đó và trở thành nền tảng cho bộ máy hành chính Trung Quốc suốt 2 thiên niên kỷ sau.
Sau khi thâu tóm 6 nước chư hầu, ông nhanh chóng mở rộng lãnh thổ, biến Trung Hoa thành một đế chế rộng lớn chưa từng có. Việc làm thế nào để cai trị và quản lý một vùng đất rộng lớn như vậy - nơi hội tụ đủ mọi dân tộc, văn hóa và phong tục - một cách hiệu quả trở thành ưu tiên hàng đầu của ông.
Trong bối cảnh đó, các quan lại đề xuất quay lại mô hình “phân phong chư hầu” – cử các hoàng tử đi trấn giữ từng vùng. Nhưng Tần Thủy Hoàng nhìn xa hơn. Ông lo ngại rằng, việc phân quyền quá lớn cho các thế lực địa phương sẽ khơi mào mầm mống nổi loạn và làm suy yếu huyết mạch quốc gia.
Thay vào đó, theo đề xuất của Tể tướng Lý Tư, ông chọn con đường Trung ương tập quyền: chia thiên hạ thành các quận huyện do triều đình trực tiếp bổ nhiệm và kiểm soát.
Ban đầu, triều Tần thiết lập 36 quận, sau mở rộng lên 40. Mỗi quận có 3 chức quan đứng đầu – quận thú (hành chính), quận úy (quân sự), quận giám (giám sát). Dưới quận là huyện, cũng được tổ chức chặt chẽ với 3 vị trí gồm huyện lệnh, huyện thừa và huyện úy.
Các quan đứng đầu quận và huyện nhận mệnh triều định đảm nhiệm và do Hoàng đế bổ nhiệm, bãi miễn.
Mô hình này không chỉ giúp kiểm soát hiệu quả mà còn tạo nên một hệ thống hành chính công bằng, mở ra cơ hội cho những người có năng lực bất kể xuất thân.
Không dừng ở đó, Tần Thủy Hoàng còn xóa bỏ nhiều thể chế cũ, đề xuất một hệ thống hành chính hoàn toàn mới và góp phần phát triển đáng kể một loạt các lĩnh vực như nông nghiệp, thương nghiệp, mậu dịch và ngoại giao.
Tần Thủy Hoàng không chỉ là người thống nhất Trung Hoa, mà còn là kiến trúc sư của một hệ thống trị quốc tiên tiến, đột phá và bền vững. Di sản ông để lại chính là minh chứng cho tầm nhìn vượt thời đại – một tầm nhìn đã đưa Trung Quốc trở thành thế lực dẫn đầu suốt hơn 2.000 năm lịch sử.
Tổng hợp
