Vượt Mỹ, Nga sở hữu đồng tiền tăng giá mạnh nhất thế giới bất chấp bão trừng phạt

Thực tế, rúp Nga là đồng tiền tăng giá mạnh nhất thế giới tính đến thời điểm hiện tại trong năm nay, theo Bank of America, với mức tăng hơn 40%. Đợt tăng ấn tượng của đồng rúp trong năm 2025 đánh dấu một bước ngoặt mạnh mẽ so với hai năm trước, khi đồng tiền này đã mất giá nghiêm trọng.

Điều gì đang thúc đẩy đồng tiền Nga?

Theo các chuyên gia thị trường chia sẻ với CNBC, sự mạnh lên của rúp không xuất phát từ việc nhà đầu tư nước ngoài đột ngột lấy lại niềm tin, mà chủ yếu đến từ kiểm soát dòng vốn, chính sách tiền tệ thắt chặt, cùng với việc đồng đô la Mỹ suy yếu đóng vai trò hỗ trợ thêm.

Brendan McKenna, chuyên gia kinh tế quốc tế và chiến lược gia ngoại hối tại Wells Fargo, liệt kê ba nguyên nhân chính dẫn đến đà tăng của rúp: “Ngân hàng trung ương đã chọn duy trì lãi suất ở mức cao, các biện pháp kiểm soát vốn và giới hạn giao dịch ngoại tệ được siết chặt hơn, và đã có một số tiến triển – hoặc nỗ lực tiến triển – trong việc tìm kiếm hòa bình giữa Nga và Ukraine”.

• Ngân hàng Trung ương Nga tiếp tục giữ lập trường thắt chặt nhằm kiềm chế lạm phát cao, với lãi suất nội địa ở mức 20% và điều kiện tín dụng được thắt chặt.
• Chi phí vay vốn tăng cao khiến các doanh nghiệp trong nước giảm nhu cầu nhập khẩu, từ đó kéo theo nhu cầu sử dụng ngoại tệ cũng giảm xuống – theo giới quan sát thị trường.
• Các nhà xuất khẩu Nga, đặc biệt là ngành dầu mỏ, chuyển đổi doanh thu ngoại tệ về rúp. Theo quy định của chính phủ, các doanh nghiệp xuất khẩu lớn phải chuyển một phần thu nhập ngoại tệ về nước và đổi sang rúp trên thị trường trong nước.

>> Cuộc đua xuống đáy: Sau khi làm mưa làm gió trên khắp thế giới, những chiếc xe điện siêu rẻ khiến chính Trung Quốc phải sợ hãi

Từ tháng 1 đến tháng 4, tổng lượng ngoại tệ được bán ra bởi các nhà xuất khẩu lớn của Nga đạt 42,5 tỷ USD, theo số liệu từ Ngân hàng Trung ương Nga (CBR) — tăng gần 6% so với bốn tháng trước đó. CBR cũng đang thu hẹp cung tiền, góp phần củng cố giá trị đồng rúp, theo ông Steve Hanke, giáo sư kinh tế ứng dụng tại Đại học Johns Hopkins.

Tháng 8/2023, tốc độ tăng trưởng cung tiền do CBR phát hành đạt mức 23,9%/năm. Tuy nhiên, kể từ tháng 1, tốc độ này đã chuyển sang âm, hiện đang co lại ở mức -1,19%/năm.

Tâm lý kỳ vọng hòa bình giữa Nga và Ukraine, đặc biệt sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump đắc cử, cũng góp phần thúc đẩy dòng vốn quay trở lại các tài sản định giá bằng rúp, bất chấp các biện pháp kiểm soát dòng vốn, theo ông McKenna từ Wells Fargo. Đây cũng là yếu tố hỗ trợ sức mạnh của rúp ở mức nhất định.

Liệu đà tăng của rúp có bền vững?

Dù đồng rúp đang mạnh lên, các nhà phân tích cảnh báo rằng đà tăng này khó duy trì lâu dài. Một trong những rủi ro lớn là giá dầu giảm sâu trong năm nay, có thể gây áp lực lên nguồn thu ngoại tệ từ xuất khẩu.

“Chúng tôi cho rằng rúp đang tiệm cận đỉnh và có thể bắt đầu suy yếu trong thời gian tới”, ông Melaschenko nhận định. “Giá dầu giảm mạnh sẽ làm giảm doanh thu xuất khẩu và kéo theo lượng ngoại tệ bán ra cũng giảm”.

Dù các cuộc đàm phán gần đây chưa đạt được đột phá rõ ràng, ông McKenna cũng lưu ý rằng nếu đạt được một thỏa thuận hòa bình cụ thể, các biện pháp hỗ trợ rúp như kiểm soát vốn hoặc giới hạn giao dịch ngoại tệ có thể bị dỡ bỏ — điều này sẽ làm suy yếu đồng rúp.

“Rúp có thể mất giá rất nhanh nếu có hòa bình hoặc ngừng bắn”, ông nói. “Trong kịch bản đó, kiểm soát dòng vốn nhiều khả năng sẽ bị dỡ bỏ hoàn toàn và ngân hàng trung ương có thể cắt giảm lãi suất nhanh chóng”.

Tác động kinh tế vĩ mô

Các nhà xuất khẩu (đặc biệt là ngành dầu mỏ) cũng đang chứng kiến biên lợi nhuận bị thu hẹp trong bối cảnh giá dầu toàn cầu giảm. Chính phủ Nga cũng chịu áp lực tài chính lớn, khi giá dầu thấp kết hợp với đồng rúp mạnh làm giảm đáng kể doanh thu từ dầu khí.

Theo bà Heli Simola, chuyên gia kinh tế cao cấp tại Ngân hàng Trung ương Phần Lan (Bank of Finland), doanh thu từ dầu khí chiếm khoảng 30% ngân sách liên bang Nga trong năm 2024. “Bộ Tài chính Nga đang phải dựa nhiều hơn vào Quỹ An sinh Quốc gia để bù đắp chi tiêu,” ông Melaschenko nói. “Nếu xu hướng này tiếp diễn, có khả năng sẽ phải cắt giảm thêm các khoản chi không ưu tiên”.

Tuy nhiên, ngoài thương mại dầu khí, nền kinh tế Nga phần lớn đã bị cô lập khỏi thị trường toàn cầu. Điều này có nghĩa là: “Việc rúp yếu đi cũng không giúp ích nhiều cho khả năng cạnh tranh thương mại của Nga”, ông McKenna nhận định.

Theo CNBC

>> Nga tố Ukraine không tôn trọng thỏa thuận sau cuộc đàm phán ở Thổ Nhĩ Kỳ