Bộ trưởng GD&ÐT Nguyễn Kim Sơn: Học thêm ít đem lại giá trị phát triển con người

Có cơ chế huy động kinh phí dạy buổi 2

Theo Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn, để đảm bảo hoạt động giáo dục không bị xáo trộn trong bối cảnh vận hành chính quyền địa phương hai cấp, Bộ đã thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp như có 2 nghị định và 6 thông tư quy định phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền quản lí nhà nước trong lĩnh vực giáo dục. Bộ đã xây dựng tài liệu, tổ chức tập huấn, phát hành sổ tay hỗ trợ cán bộ quản lí giáo dục cấp xã và các sở GD&ĐT tiếp cận thông tin đầy đủ, hệ thống, ngắn gọn, dễ hiểu.

Tới đây, Bộ GD&ĐT tiếp tục rà soát văn bản pháp luật, tăng cường hướng dẫn chuyên môn; hoàn thiện hệ thống dữ liệu ngành, đảm bảo liên thông, đồng bộ... Tuy vậy, để triển khai hiệu quả các nhiệm vụ giáo dục trong bối cảnh mới, ông Sơn cho rằng, địa phương sớm hoàn thiện thể chế pháp luật, xây dựng cơ chế phối hợp hiệu quả giữa cấp tỉnh và cấp xã; ban hành các quy định rõ ràng về chức năng, nhiệm vụ, cơ cấu tổ chức của sở GD&ĐT và Phòng Văn hóa - Xã hội cấp xã, đồng thời giao chỉ tiêu biên chế và số lượng hợp đồng lao động cho các cơ sở giáo dục; có giải pháp điều động, biệt phái cán bộ chuyên trách từ sở GD&ĐT hoặc các cơ sở giáo dục để hỗ trợ cấp xã, đặc biệt ở những nơi cán bộ cấp xã chưa có chuyên môn.

Theo chương trình giáo dục phổ thông 2018, học sinh được trải nghiệm đa dạng hoạt động, bộc lộ sở trường, lựa chọn môn học gắn định hướng nghề nghiệp, tiếp cận tri thức toàn diện nhờ các môn tích hợp. Tuy nhiên, quá trình thực hiện cũng bộc lộ một số bất cập. Cụ thể, ở cấp THPT, việc lựa chọn môn học bị giới hạn bởi giáo viên, phòng học; ở cấp THCS, dạy môn tích hợp gặp khó do năng lực giáo viên và học liệu chưa đồng đều.

Năm học 2025-2026, Bộ trưởng GD&ĐT cho biết, sẽ tiến hành đánh giá toàn diện chương trình 2018 sau một chu kì triển khai nhằm làm rõ mức độ đạt được về phát triển phẩm chất, năng lực học sinh; chỉ ra ưu điểm, hạn chế, nguyên nhân và đề ra giải pháp điều chỉnh, bảo đảm Chương trình thực chất, hiệu quả, bền vững.

Một trong những vấn đề “nóng” của năm học vừa qua là Bộ GD&ĐT “siết” dạy thêm học thêm tiêu cực. Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn khẳng định, năm học này, Bộ GD&ĐT tiếp tục kiên trì quan điểm học thêm có thể đem lại sự củng cố kiến thức, nhưng ít đem lại giá trị cho sự phát triển con người. Những hệ lụy sâu xa của tình trạng dạy thêm, học thêm tràn lan đòi hỏi phải tiếp tục quyết liệt chấn chỉnh.

Tuy vậy, khi triển khai dạy học 2 buổi/ngày, các trường gặp vấn đề khó khăn về kinh phí dạy buổi 2. Theo quy định hiện hành, buổi học này không dạy các môn văn hóa trong chương trình học, trừ tiếng Anh. Lãnh đạo các trường cho rằng, khó khăn nhất đối với cấp THCS khi triển khai dạy 2 buổi/ngày hiện nay chính là thiếu phòng học, thiếu giáo viên một số môn để đủ tỷ lệ dạy 2 buổi/ngày, cuối cùng là khó khăn về tài chính.

Về nội dung này, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn chia sẻ, kinh phí cho học buổi 2 chủ yếu được bảo đảm từ ngân sách nhà nước theo chỉ đạo của Thủ tướng. Các nguồn xã hội hóa được thực hiện theo các quy định hiện hành. Thời gian tới, Bộ GD&ĐT sẽ phối hợp với Bộ Tài chính và các địa phương xây dựng cơ chế, chính sách cụ thể về huy động kinh phí cho việc triển khai dạy học 2 buổi/ngày.

“Bộ GD&ÐT sẽ khẩn trương hoàn thành việc đánh giá quá trình triển khai chương trình giáo dục phổ thông 2018; lên phương án mới về sách giáo khoa và sách giáo khoa điện tử, học liệu điện tử; ban hành và triển khai chương trình giáo dục mầm non mới; triển khai đúng tiến độ việc xây dựng trường nội trú, bán trú tại các xã biên giới, kiên cố hóa trường lớp học”.

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn

Thí điểm thi tốt nghiệp THPT trên máy tính

Ông Sơn cho biết, để chuẩn bị cho việc thí điểm thi tốt nghiệp THPT trên máy tính từ năm 2027, Bộ GD&ĐT đang tập trung triển khai một số công việc trọng tâm, như: Xây dựng đề án tổ chức kỳ thi tốt nghiệp THPT trên máy tính; huy động chuyên gia xây dựng ngân hàng câu hỏi thi chuẩn hóa (dự kiến áp dụng từ năm 2027). Bộ đang chuẩn bị các hệ thống phần mềm tổ chức thi trên máy và thử nghiệm việc thi trên máy tại các địa phương. Dự kiến ngay trong năm học này, sẽ triển khai thử nghiệm cho hơn 100.000 học sinh.

Bộ trưởng GD&ĐT khẳng định, trong giai đoạn hiện nay, thi tốt nghiệp THPT là kỳ thi cấp quốc gia duy nhất với mọi học sinh để đánh giá chung đầu ra của THPT trên cả nước. Do đó, cần duy trì việc tổ chức để đánh giá mức độ đạt chuẩn giáo dục phổ thông, cung cấp dữ liệu quốc gia cho việc nghiên cứu, xây dựng, điều chỉnh chính sách giáo dục chung. Đồng thời đánh giá được chất lượng giáo dục của các vùng miền trên phạm vi cả nước. Kết quả kì thi là đầu ra của bậc phổ thông, là nguồn thông tin tham khảo cho các cơ sở giáo dục ĐH, cơ sở giáo dục nghề nghiệp tổ chức tuyển sinh.

Vẫn thiếu giáo viên

Ông Sơn thông tin, giai đoạn 2022-2026, ngành giáo dục được bổ sung 65.980 biên chế. Tuy nhiên, do số học sinh và số lớp liên tục tăng nên nhu cầu giáo viên cũng tăng mạnh (năm học 2023-2024 cần thêm 13.676 giáo viên; năm học 2024-2025 cần thêm khoảng 22.000 giáo viên). Vì vậy, nhiều địa phương vẫn còn thiếu giáo viên.

Ông Sơn cho hay, nguyên nhân chính là do nguồn tuyển hạn chế. Ở một số môn như Tin học, Ngoại ngữ, Nghệ thuật, ngành sư phạm khó tuyển sinh vì thu nhập giáo viên còn thấp. Ngoài ra, quy trình phân bổ và tuyển dụng biên chế ở nhiều địa phương còn chậm, kéo dài. Bộ GD&ĐT đã chỉ đạo các cơ sở đào tạo mở mã ngành, đào tạo giáo viên theo nhu cầu thực tế của địa phương, nhất là các môn đặc thù; yêu cầu địa phương tuyển dụng đủ số biên chế được giao; chỉ đạo các địa phương rà soát, sắp xếp mạng lưới trường lớp; thí điểm cơ chế tự chủ ở một số cơ sở mầm non, phổ thông công lập; đẩy mạnh xã hội hóa…

Bộ đề nghị các địa phương chủ động tuyển dụng đủ biên chế được giao, có chính sách thu hút, hỗ trợ giáo viên, và bố trí kinh phí thực hiện hợp đồng giáo viên theo quy định.

Ông Trần Thế Cương, Giám đốc Sở GD&ĐT Hà Nội cho rằng, để việc tuyển dụng giáo viên đạt hiệu quả, cần linh hoạt hơn trong yêu cầu thực hành sư phạm. Với những địa phương có quy mô lớn giáo dục lớn như Hà Nội, việc tổ chức phần thi thực hành giảng dạy cho hàng nghìn thí sinh là rất khó khả thi, bởi cần huy động một lượng lớn giám khảo, công tác chấm thi khó bảo đảm tính công bằng và đồng đều giữa các hội đồng. Ông Cương đề xuất nên mở rộng hình thức thực hành sư phạm, có thể bao gồm các nội dung như soạn giáo án, xử lí tình huống sư phạm để các địa phương chủ động lựa chọn phương án phù hợp với quy mô tuyển dụng và điều kiện thực tế.