Cây mọc dưới bùn hóa 'mỏ vàng': Từng là món của 'người nghèo', nay thành đặc sản hái ra tiền
Gắn liền với hình ảnh đồng ruộng, ao hồ yên ả, củ sen không chỉ nuôi sống cây sen mà còn mang giá trị dinh dưỡng, ẩm thực và kinh tế đáng kể. Ít ai biết rằng, bên dưới lớp bùn ấy là cả một “kho báu” của người nông dân.
Ẩn mình dưới lớp bùn, củ sen có cấu tạo đặc biệt với nhiều lỗ khí lớn chạy dọc bên trong – hệ thống giúp không khí từ cuống lá đi xuống rễ, đảm bảo cây hô hấp và phát triển. Chính những lỗ khí này không chỉ giúp cây sống khỏe mà còn tạo nên đặc tính, hương vị riêng cho từng loại sen.
Người xưa có câu “Ruộng chín, ao bảy”, ý chỉ loại sen 9 lỗ hợp với ruộng cạn, còn 7 lỗ lại thích hợp với ao sâu. Cũng chính sự khác biệt này mà người sành ăn có thể dễ dàng phân biệt từng loại củ sen chỉ bằng mắt thường.
Sen 7 lỗ thường ngắn, mập, vỏ hơi nâu vàng sần sùi. Khi cắt ra, ruột có màu đỏ nhạt, vị hơi đắng nếu ăn sống. Tuy nhiên, loại củ này giàu tinh bột, ít nước, nên khi chế biến lại dẻo, thơm và mềm bở.
Chính vì vậy, sen 7 lỗ rất thích hợp để nấu canh, hầm sườn, hoặc tẩm đường làm món ngọt. Ở nhiều vùng miền Tây, món sen hầm đuôi heo hay chè củ sen tẩm mật ong đã trở thành món ăn bồi bổ quen thuộc.
Trái ngược, sen 9 lỗ lại có dáng thon dài, vỏ trắng bạc mịn màng, ruột trắng trong, giòn và ngọt. Vì chứa nhiều nước, ít tinh bột, loại này được dùng trong các món gỏi, xào, chiên hoặc nhúng lẩu – giúp giữ được độ sần sật đặc trưng.
Đặc biệt, ở các nhà hàng chay hoặc quán ăn cao cấp, gỏi củ sen tôm thịt hay củ sen chiên giòn là món được ưa chuộng nhờ hương vị thanh mát, dễ ăn.
Củ sen thường được trồng hai vụ mỗi năm, sau khoảng 6 tháng là có thể thu hoạch. Đây là loại cây dễ trồng, ít sâu bệnh, ít phải dùng thuốc bảo vệ thực vật, chủ yếu bón phân chuồng hoai để củ sen trắng, giòn, bùi.
Hiện giá củ sen tươi dao động từ 50.000 – 70.000 đồng/kg tùy mùa, giúp nông dân có nguồn thu nhập ổn định. Nhiều địa phương như Đồng Tháp, Long An, Thái Bình… đã mở rộng diện tích trồng sen lấy củ để phát triển kinh tế nông thôn.
Để chọn được củ sen ngon, người tiêu dùng nên ưu tiên củ to, mập, cầm chắc tay, có màu nâu nhạt tự nhiên. Những củ quá trắng sáng thường đã qua tẩy trắng, tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng sức khỏe.
Củ sen có thể chế biến thành nhiều món ngon như canh củ sen hầm sườn, gỏi củ sen tôm thịt, chè củ sen long nhãn, hay sen chiên giòn – mỗi món đều mang hương vị dân dã mà tinh tế.
