Chủ tịch Vntrip Lê Đắc Lâm: Chính DN Việt còn không tin dùng sản phẩm trong nước, hệ sinh thái công nghệ sẽ rất khó phát triển

Hệ sinh thái công nghệ Việt chỉ lớn mạnh khi chính chúng ta tin vào nó

Chiều 15/9, trong khuôn khổ Diễn đàn Kinh tế tư nhân Việt Nam (VPSF) 2025, tại phiên chuyên đề “Vươn tầm nội lực - Vươn mình đột phá”, ông Lê Đắc Lâm, Chủ tịch Vntrip, cho hay, trong ba thập kỷ, Việt Nam đã đi một chặng đường thần kỳ, từ một quốc gia nghèo trở thành một trong những nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất thế giới. Nghị quyết 68 tiếp tục đặt ra tầm nhìn đầy tham vọng, đến năm 2030, khu vực tư nhân phải đóng góp 70% GDP, và Việt Nam phải vươn lên top 3 ASEAN, top 5 châu Á về chuyển đổi số.

"Nhưng câu hỏi lớn nhất không nằm ở khát vọng, mà ở cách biến khát vọng thành hiện thực. Để làm được, chúng ta buộc phải nhìn thẳng vào những nút thắt đang kìm hãm sự bứt phá", ông Lâm nêu quan điểm.

Cụ thể, theo ông Lâm, nút thắt thứ nhất là giáo dục chưa tạo ra nhân lực số. Dẫn số liệu từ Ngân hàng Thế giới, ông cho biết gần 70% sinh viên tốt nghiệp ở Việt Nam chưa sẵn sàng đi làm, do thiếu kỹ năng số và kỹ năng mềm. Chương trình đào tạo đại học còn nặng lý thuyết, chưa gắn kết với nhu cầu thực tiễn của doanh nghiệp.

Để minh chứng, ông viện dẫn nghiên cứu nổi tiếng của Giáo sư Benjamin Bloom về “Vấn đề 2 Sigma”: nếu được kèm cặp bởi gia sư, một sinh viên trung bình có thể vươn lên nhóm 2% xuất sắc nhất. Tuy nhiên, việc đào tạo 1-1 cho hàng triệu sinh viên là bất khả thi.

“Tại Đại học Đại Nam, chúng tôi đã thử nghiệm AI tutor, lớp học đàm phán bằng AI. Sinh viên được học 24/7, thực hành kỹ năng như ở các trường hàng đầu thế giới. Công nghệ đang mở ra cách thu hẹp khoảng cách”, ông Lâm chia sẻ.

Nút thắt thứ hai là doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEs) chậm chuyển đổi số. Dù chiếm tới 97% tổng số doanh nghiệp, hơn một nửa SMEs gặp khó khăn trong việc áp dụng công nghệ. “Nhiều doanh nghiệp vẫn quản lý thủ công bằng sổ sách, khiến chi phí logistics và vận hành cao, sức cạnh tranh thấp. Nếu không số hóa, SMEs Việt Nam sẽ bị bỏ lại trong chuỗi giá trị toàn cầu”, ông cảnh báo.

Nút thắt thứ ba là thiếu niềm tin vào sản phẩm công nghệ trong nước. Có một nghịch lý là nhiều tập đoàn Việt Nam chưa sẵn sàng dùng giải pháp Việt, nhưng lại sẵn sàng trả tiền lớn cho sản phẩm ngoại.

Ông dẫn chứng, FPT sẵn sàng sử dụng dịch vụ du lịch của VNTRIP, nhưng lại từ chối dùng phần mềm quản lý do chính công ty phát triển, trong khi các tập đoàn đa quốc gia tại Việt Nam lại nhanh chóng triển khai.

“Nếu chính doanh nghiệp Việt không tin dùng sản phẩm trong nước, hệ sinh thái công nghệ Việt sẽ rất khó phát triển”, ông nhấn mạnh.

Ông Lê Đắc Lâm, Chủ tịch Vntrip. Ảnh: PV.

Ba giải pháp cụ thể để vượt rào cản

Để tháo gỡ ba nút thắt trên, Chủ tịch Vntrip đề xuất ba giải pháp:

-Giáo dục số theo mô hình Đại Nam: Không áp đặt đại trà mà tạo mô hình mẫu tại Đại học Đại Nam với minh chứng dữ liệu, chứng thực hiệu quả của AI tutor, từ đó lan tỏa dần sang các trường khác.

-Khấu trừ thuế cho doanh nghiệp mua giải pháp số trong nước: Doanh nghiệp khi chứng minh đã mua sản phẩm công nghệ từ công ty Việt sẽ được trừ chi phí này khi tính thuế thu nhập. Theo ông Lâm, đây là cơ chế minh bạch, khuyến khích cầu nội địa và phù hợp tinh thần Nghị quyết 68.

-Cam kết “Buy Local First”: Các bộ ngành, tập đoàn lớn và doanh nghiệp nhà nước cần dành ít nhất 20% ngân sách phần mềm cho sản phẩm Việt. Đồng thời, hội đoàn doanh nhân nên công bố bảng xếp hạng “Doanh nghiệp tiên phong dùng sản phẩm Việt” để tạo áp lực xã hội và vinh danh người đi đầu.

Ông Lâm khẳng định: “Việt Nam đã chứng minh rằng khi chúng ta dám tin, chúng ta có thể làm được những điều không tưởng. Nếu giáo dục thế hệ trẻ bằng AI, hỗ trợ SMEs chuyển đổi số bằng ưu đãi thuế minh bạch, và quan trọng nhất là tin tưởng sử dụng sản phẩm công nghệ Việt, thì mục tiêu top 3 ASEAN, top 5 châu Á sẽ không còn là giấc mơ.”

Theo ông, Nghị quyết 68 đã cho chúng ta điểm đến, còn khu vực tư nhân chính là động cơ. “Hãy cùng nhau khởi động động cơ ấy, để đưa Việt Nam tiến về phía trước nhanh hơn tất cả những gì thế giới từng nghĩ”, ông Lâm nhấn mạnh.