Chuyện thú vị về Sài Gòn hỏa xa: Gắn liền với ngành đường sắt nhưng doanh thu chủ yếu đến từ một loại hàng hoá đặc biệt

Trên sàn giao dịch chứng khoán có một doanh nghiệp mang tên CTCP Sài Gòn hỏa xa - với mã chứng khoán SHX. Cổ phiếu SHX chào sàn từ năm 2016. Sau 7 năm trên sàn, sắp "có biến". Theo tin từ Trung tâm lưu ký chứng khoán Việt Nam (VSD), ngày 21/12 tới đây toàn bộ 1,72 triệu cổ phiếu SHX của Công ty cổ phần Sài Gòn hỏa xa sẽ hủy đăng ký chứng khoán. Nguyên nhân do công ty hủy tư cách công ty đại chúng.

VDSC thông báo từ 14/12 sẽ ngừng cung cấp dịch vụ lưu ký, rút và chuyển quyền sở hữu chứng khoán SHX; ngày 18/12 sẽ lập danh sách người sở hữu chứng khoán SHX. Từ 21/12 mã chứng khoán SHX sẽ hết hiệu lực lưu hành.

>> Bức tranh tình hình kinh doanh đối lập của ngành đường sắt và hàng không sau đại dịch

Bất ngờ với tên gọi Sài Gòn hỏa xa

Sài Gòn hỏa xa – nghe tên gọi, rất nhiều người “xếp” đây là một cổ phiếu ngành đường sắt. Cũng không phải không có lý.

Sài Gòn hỏa xa tiền thân là Công ty phục vụ đường sắt Sài Gòn, thành lập tháng 4/1976. Nhiệm vụ ban đầu là tổ chức và quản lý các bếp ăn, nhà ăn, cơ sở tạm trú, của đường sắt từ Sài Gòn đến Diêu Trì, phục vụ nhu cầu ăn nghỉ của CBCNV ngành Đường sắt và hành khách đi tàu.

Khi đường sắt Thống Nhất thông xe, phạm vi hoạt động của Công ty mở rộng ra cả địa bàn miền Bắc, miền Trung, trên các đoàn tàu Thống Nhất và phát triển thêm những ngành nghề như bán hàng, sản xuất, gia công chế biến. Tên tuổi Công ty dần có uy tín trong và ngoài ngành, nhanh chóng vươn lên thành đơn vị dịch vụ đầu ngành.

Hỏa xa - tàu hỏa một thời

Năm 1989, thời điểm bắt đầu sự nghiệp đổi mới ngành đường sắt và cũng là giai đoạn kinh tế Việt Nam đang chuyển mạnh sang nền kinh tế thị trường, công ty cũng bắt đầu cho một sự phát triển toàn diện. Công ty mở rộng các dịch vụ đại lý bán vé xe lửa, dịch vụ vận tải đa phương tiện đường sắt, đường bộ, đường thuỷ và làm đại lý bán vé máy bay cho các hãng hàng không như Việt Nam Airlines...

>> Bất ngờ với giá vé tàu VIP SE19/20: Dịp lễ tết không tăng giá, người dân liệu có chọn mua?

Từ chỗ chỉ là một đơn vị cung cấp dịch vụ, công ty mở rộng ra nhiều loại hình kinh doanh thương mại, du lịch, vận chuyển, khách sạn, nhà hàng. Những cơ sở kinh doanh của Công ty được đầu tư nâng cấp trở thành những khách sạn đạt tiêu chuẩn quốc tế - Khách sạn Hải Vân, Khách sạn Kỳ Đồng, Cà Ná, Nha Trang, Đà Lạt… và một mạng lưới kinh doanh đã vươn ra toàn quốc.

Một trong những khách sạn thuộc quản lý của Sài Gòn hỏa

Sau nhiều biến động, đổi tên, tháng 4/2004 phiên IPO đấu giá cổ phần lần đầu ra công chúng được thực hiện và tháng 1/2005 công ty chính thức hoạt động theo hình thức công ty cổ phần. Tháng 5/2005 công ty đổi tên thành CTCP Sài Gòn hỏa xa. Từ khi cổ phần hóa đến nay công ty chưa từng tiến hành tăng vốn điều lệ.

Sài Gòn hỏa xa đưa 1,72 triệu cổ phiếu lên giao dịch trên sàn chứng khoán từ năm 2016, tuy vậy ban đầu có đến 594.320 cổ phiếu bị hạn chế giao dịch trong vòng 1 năm – là số cổ phần do các thành viên HĐQT nắm giữ.

Thời điểm cổ phần hóa, Chủ tịch HĐQT công ty là bà Trần Thiên Kim, người Hoa, quốc tịch Việt Nam. Đến nay bà Kim không còn là Chủ tịch HĐQT nhưng vẫn ghi tên trong danh sách thành viên HĐQT.

>> Tuyến đường sắt răng cưa dài nhất thế giới của Việt Nam nằm ở thành phố ngàn hoa đẹp nhất nhì cả nước, vượt xa cả công trình của Thuỵ Sĩ

Hỏa xa – trong tiềm thức của mỗi người Việt đều liên tưởng đến những tuyến tàu hỏa – hỏa xa. Ngày nay những chuyến tàu điện, tàu cao tốc đã xuất hiện ở nhiều tỉnh thành, khiến cái tên ga tàu hỏa, ga xe lửa dần ít được nhắc tới ở các đô thị lớn. Đặc biệt, ngày nay ít dùng đến chữ tàu hỏa, hỏa xa - có chăng thường dùng đến là đường sắt, đường tàu, tàu... Tuy vậy hai chữ tàu hỏa – hỏa xa vẫn còn trong ký ức của nhiều người.

Ở Sài Gòn – tòa nhà hỏa xa trên đường Hàm Nghi một thời được đề nghị đưa vào danh sách những công trình được bảo tồn.

>> Ngân hàng Thế giới tài trợ loạt dự án lên tới 7 tỷ USD, bao gồm đường sắt cao tốc Hà Nội - Hòa Lạc

Tòa nhà hỏa xa Sài Gòn

Doanh nghiệp mang tên Sài Gòn hỏa xa đang làm ăn ra sao?

Mang tên Sài Gòn hỏa xa, tiền thân là một công ty thuộc ngành phục vụ đường sắt, nhưng doanh thu đến chủ yếu từ bán thuốc lá. Những năm 2015-2017 khi doanh thu Sài Gòn hỏa xa đang ở mức 800 đến xấp xỉ 1.000 tỷ đồng, thì tỷ trọng doanh thu từ bán thuốc lá đã chiếm khoảng 80-90%.

Những năm sau đó doanh thu giảm sút mạnh, tuy vậy cơ cấu doanh thu, ngoài bán hàng còn có một khoản lớn từ kinh doanh bất động sản đầu tư.

Sài Gòn hỏa xa ghi nhận đang đầu tư loạt bất động sản là các nhà hàng, biệt thự, thậm chí cả sân bóng đá mini, nhà kho... để kinh doanh.

Kết quả kinh doanh của Sài Gòn hỏa xa

Tuy vậy, đang từ mức doanh thu 800 đến xấp xỉ 1.000 tỷ năm 2017, thì từ năm 2018 đến nay doanh thu bất ngờ giảm sâu do giảm doanh thu bán hàng hóa. Từ mức nghìn tỷ doanh thu, năm 2021, 2022 vừa qua doanh thu còn chưa đến 20 tỷ đồng.

Sài Gòn hỏa xa cũng không thường xuyên lãi cao dù thời điểm doanh thu ở đỉnh. Lợi nhuận sau thuế cao nhất của năm 2017 cũng chỉ hơn 3 tỷ đồng, còn 3 năm liên tiếp gần đây công ty đều báo lỗ. Số nhân viên đang từ khoảng gần 200 người (đầu năm 2018) đến hết năm 2022 vừa qua còn lại 59 người.

>> Sốc với giá vé, thời gian di chuyển của cặp tàu SE19/20, đường sắt Việt Nam đang toan tính gì?