Đồng USD vẫn giữ ‘quyền thống trị’ tối cao, kế hoạch phi USD hóa của BRICS có thể đã thất bại?

Nhóm BRICS đã khởi động chương trình nghị sự phi USD hóa để “lật đổ” đồng USD khỏi vị trí đồng tiền dự trữ của thế giới. Liên minh này đã khởi xướng nhiều chính sách nhằm cản trở đồng USD và biến đồng nội tệ trở thành trung tâm của mọi giao dịch. Được biết kế hoạch phi USD hóa đã được bắt đầu vào năm 2022 sau khi Mỹ áp đặt lệnh trừng phạt đối với Nga vì cuộc xung đột với Ukraine.

Tuy nhiên, theo một nghiên cứu mới của Trung tâm Địa Kinh tế, Hội đồng Đại Tây Dương (Mỹ), đồng USD vẫn là đồng tiền dự trữ chính của thế giới dù BRICS đang đẩy mạnh việc phi USD hóa như thế nào. Theo đó, cả các nước châu Âu hay nhóm BRICS đều không thể giảm phụ thuộc vào đồng bạc xanh. Các chính sách của BRICS gần như không có nhiều ảnh hưởng.

Cụ thể, báo cáo “Giám sát sự thống trị của đồng USD” chỉ ra đồng tiền này tiếp tục thống trị trong dự trữ ngoại hối, hóa đơn thương mại và giao dịch tiền tệ trên toàn cầu. Vai trò của USD là đồng tiền dự trữ toàn cầu chính được đảm bảo trong thời gian ngắn và trung hạn.

Trong khi BRICS báo cáo đã thực hiện một số giao dịch song phương bằng đồng nội tệ với mục đích phi USD hóa, thì tỷ lệ này quá nhỏ để có thể gây ảnh hưởng đến đồng bạc xanh.

Hội đồng Đại Tây Dương cũng lưu ý rằng đồng USD đã mạnh lên trong những tháng gần đây bất chấp các mối đe dọa ngày càng tăng từ BRICS. Sự thống trị của đồng tiền này càng được củng cố nhờ nền kinh tế mạnh mẽ, chính sách tiền tệ thắt chặt hơn và rủi ro địa chính trị gia tăng.

Đồng USD đã mạnh lên trong những tháng gần đây bất chấp các mối đe dọa ngày càng tăng từ BRICS

BRICS là một nhóm các nền kinh tế mới nổi bao gồm Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc, Nam Phi, Iran, Ai Cập, Ethiopia, Ả Rập Xê-Út và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE).

Theo Hội đồng Đại Tây Dương, Hệ thống thanh toán liên ngân hàng xuyên biên giới (CIPS) của Trung Quốc đã bổ sung thêm 62 thành viên tham gia trực tiếp trong 12 tháng tính đến tháng 5/2024, tăng 78% - nâng tổng số lên 142 thành viên tham gia trực tiếp và 1.394 thành viên tham gia gián tiếp.

Theo Reuters, các cuộc thảo luận về hệ thống thanh toán nội bộ BRICS vẫn còn ở giai đoạn sơ khai, nhưng các thỏa thuận song phương và đa phương trong nhóm có thể tạo cơ sở cho một nền tảng trao đổi tiền tệ theo thời gian. Tuy nhiên, báo cáo chỉ ra rằng phạm vi những thỏa thuận này không dễ dàng mở rộng vì chúng được đàm phán riêng lẻ.

Bên cạnh đó, Trung Quốc đã tích cực hỗ trợ thanh khoản đồng nhân dân tệ thông qua giao dịch với các đối tác thương mại của mình, nhưng tỷ trọng đồng nhân dân tệ trong dự trữ ngoại tệ toàn cầu đã giảm xuống 2,3% từ mức đỉnh 2,8% hồi năm 2022. Theo báo cáo, điều này có thể là do mối quan ngại của các nhà quản lý dự trữ ngoại hối về nền kinh tế Trung Quốc.

Báo cáo cũng chỉ ra đồng euro – từng được coi là đối thủ cạnh tranh với vị thế trên trường quốc tế của đồng bạc xanh - cũng đang suy yếu khi những người muốn giảm rủi ro sẽ chuyển sang vàng.

Có vẻ, các biện pháp trừng phạt Nga khiến các nhà quản lý dự trữ sợ rằng đồng euro cũng có nguy cơ gặp rủi ro địa chính trị tương tự như đồng USD. Những lo ngại xung quanh sự ổn định kinh tế vĩ mô, hợp nhất tài chính và việc thiếu liên minh thị trường vốn châu Âu cũng làm tổn hại đến vai trò quốc tế của đồng euro.

>> 19 quốc gia bất ngờ cùng làm một hành động khiến nỗ lực phi USD hóa của BRICS như ‘hổ mọc thêm cánh’?