'Kho báu' lớn thứ hai thế giới của Việt Nam phát huy sức mạnh, các ông lớn đua nhau rót hàng nghìn tỷ đồng để khai thác

Việt Nam đang nắm giữ hai loại kho báu giá trị và đứng thứ hai thế giới: đất hiếm và bô xít. Trong khi khoáng sản đất hiếm vẫn khá im ắng và chưa đạt được nhiều tiến triển, thì bô xít lại đang thu hút sự chú ý mạnh mẽ từ các nhà đầu tư. Sự hấp dẫn của bô xít ngày càng gia tăng, mở ra những cơ hội đầu tư hấp dẫn và triển vọng phát triển lớn cho địa phương sở hữu loại khoáng sản này.

Bô xít là loại quặng nhôm quý giá có nguồn gốc từ đá núi lửa với màu sắc đặc trưng hồng, nâu được hình thành qua quá trình phong hóa các đá giàu nhôm hoặc từ sự tích tụ quặng có trước bị xói mòn. Tại Việt Nam, bô xít có hai loại chính: bô xít nguồn gốc trầm tích, tập trung ở các tỉnh phía Bắc, và bô xít nguồn gốc phong hóa laterit từ đá bazan, phân bố chủ yếu ở các tỉnh phía Nam. Sự đa dạng này đã tạo nên một nguồn tài nguyên phong phú, mở ra cơ hội khai thác và phát triển cho loại khoáng sản này.

Bô xít, nguyên liệu chính trong sản xuất nhôm, đóng vai trò thiết yếu trong nhiều ngành công nghiệp then chốt như điện tử, đóng tàu, ô tô, hàng không và xử lý nước thải. Nhôm hiện diện trong hàng triệu ứng dụng từ thiết bị gia dụng hàng ngày đến công nghệ tiên tiến.

Quá trình từ quặng bô xít thành nhôm trải qua hai bước quan trọng và tinh vi: đầu tiên là sản xuất alumin từ bô xít, sau đó là điện phân alumin để thu được nhôm. Trước khi được sử dụng để tinh luyện thành nhôm, bô xít được gọi là bùn nâu và được sử dụng để làm vật liệu xây nhà tại một số quốc gia vùng Nam Mỹ.

Theo báo cáo từ Cục Khảo sát Địa chất Mỹ năm 2023, trữ lượng bô xít toàn cầu ước đạt khoảng 31 tỷ tấn, một nguồn tài nguyên phong phú. Trong bức tranh toàn cầu này, Việt Nam nổi bật với vị trí thứ hai về trữ lượng bô xít, sở hữu khoảng 5,8 tỷ tấn loại tài nguyên quý giá này.

Đứng đầu bảng xếp hạng là Guinea, với trữ lượng bô xít khổng lồ lên tới 7,4 tỷ tấn. Theo sau Guinea là Việt Nam và các quốc gia khác cũng có trữ lượng đáng kể, như Úc với 5,1 tỷ tấn, Brazil với 2,7 tỷ tấn và Jamaica với 2 tỷ tấn, tạo nên một mạng lưới phân bố bô xít đa dạng và phong phú trên toàn cầu.

Theo Bộ Công Thương, Tây Nguyên sở hữu tiềm năng bô xít vô cùng phong phú với chất lượng vượt trội, mở ra cơ hội vàng cho Việt Nam trong việc phát triển mạnh mẽ ngành công nghiệp khai thác và chế biến bô xít không chỉ đáp ứng nhu cầu trong nước mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho xuất khẩu.

Bô xít ngày càng thể hiện sức hấp dẫn đối với các ông lớn - Ảnh: Internet

Đến năm 2020, Việt Nam đã thành công trong việc làm chủ công nghệ sản xuất alumin. Sự kết hợp giữa nguồn nhân lực trẻ và lợi thế về trữ lượng bô xít dồi dào đã nhanh chóng thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư, đánh dấu bước khởi đầu quan trọng cho ngành công nghiệp alumin và luyện nhôm. Hơn nữa, sự phát triển này cũng kéo theo sự bùng nổ của các ngành công nghiệp liên quan như chế tạo cơ khí, thiết bị và hóa chất phụ trợ, góp phần thúc đẩy sự tăng trưởng mạnh mẽ của nền kinh tế.

Tại Việt Nam, Đắk Nông nổi bật với trữ lượng bô xít khổng lồ, chiếm khoảng 70% tổng trữ lượng cả nước và trữ lượng thăm dò ước tính lên đến 2,6 tỷ tấn. Đây cũng là khu vực có trữ lượng bô xít lớn nhất Đông Nam Á.

Thời gian qua, Đắk Nông đã khởi động dự án khai thác bô xít với việc ra mắt Nhà máy sản xuất alumin Nhân Cơ, nhà máy đầu tiên của tỉnh chuyên chế biến bô xít thành alumin. Với công suất thiết kế 650.000 tấn alumin mỗi năm, dự án này do Tập đoàn Công nghiệp Than và Khoáng sản Việt Nam (TKV) đầu tư, đánh dấu một bước quan trọng trong việc khai thác tài nguyên quý giá này.

Tài nguyên bô xít tại Đắk Nông đang thu hút sự chú ý từ nhiều tập đoàn lớn. Tiêu biểu là Tập đoàn Hòa Phát, với kế hoạch triển khai một loạt dự án quy mô lớn, bao gồm Dự án Alumin - Nhôm - Điện gió Hòa Phát. Dự án này sẽ bao gồm cụm sản xuất alumin với công suất lên tới 2 triệu tấn/năm, nhà máy tuyển quặng công suất 5 triệu tấn/năm, dự án điện phân nhôm với công suất 500.000 tấn/năm và dự án điện gió công suất 1.500 MW, với tổng vốn đầu tư hơn 4,3 tỷ USD.

Cũng đáng chú ý, dự án điện phân Nhôm quy mô 2.000ha được CTCP Tập đoàn Sovico đề xuất thực hiện tại Tp. Bảo Lộc và huyện Bảo Lâm. Trong khi đó, tổ hợp dự án boxit - alumin - nhôm tại cụm alumin Đắk Nông 4 được CTCP Tập đoàn Hóa chất Đức Giang đề xuất đầu tư với tổng mức đầu tư đạt 57.000 tỷ đồng.

Ngoài ra, còn rất nhiều những ông lớn khác dành sự quan tâm đặc biệt đối với loại tài nguyên này. Những động thái này không chỉ thể hiện sự quan tâm mạnh mẽ đến nguồn tài nguyên quý giá này của cả nước nói chung và Đắk Nông nói riêng mà còn mở ra cơ hội to lớn cho sự phát triển bền vững của khu vực.

Tuy nhiên việc quy hoạch boxit đang gây ra nhiều khó khăn, vướng mắc đến việc phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Đắk Nông. Một số vấn đề nổi bật bao gồm: giải pháp thu hồi và bảo vệ khoáng sản để triển khai các dự án trong vùng quy hoạch bô xít. Thêm vào đó, còn tồn tại các khó khăn về thẩm quyền quyết định đầu tư, quy hoạch đất xây dựng và vị trí đặt nhà máy,...

Trước tình hình này, tỉnh Đắk Nông đã phối hợp chặt chẽ với các Bộ, ngành liên quan để tổ chức các phiên làm việc nhằm giải quyết những khó khăn phát sinh trong quy hoạch bô xít. Lãnh đạo UBND tỉnh Đắk Nông khẳng định sẽ tích cực kiến nghị để Bộ TN-MT có hướng dẫn rõ ràng về thủ tục triển khai các dự án khai thác bô xít, sản xuất alumin cũng như việc thu hồi, bảo vệ boxit. Đây sẽ là cơ sở quan trọng giúp tỉnh nhanh chóng thực hiện hiệu quả các dự án cấp bách, đồng thời thúc đẩy sự phát triển bền vững của khu vực.

>>Tỉnh của Tây Nguyên sở hữu 'kho báu' lớn thứ 2 thế giới nhưng đang đứng trước nhiều nỗi lo và thách thức