Nghị định xăng dầu mới 2025: Ai sẽ được hưởng lợi?

Thị trường xăng dầu Việt Nam bước vào năm 2025 với nhiều biến động mạnh mẽ. Theo Khối Phân tích, CTCP Chứng khoán An Bình (ABS Research), tổng nhu cầu tiêu thụ xăng dầu tại Việt Nam trong năm 2024 dự kiến đạt 28,4 triệu m³/tấn, tăng 9% so với cùng kỳ năm trước.

Xu hướng tiêu thụ xăng dầu tại Việt Nam giai đoạn 2015-2025 (triệu m³/tấn). Nguồn: ABS Research.

Trong khi đó, lượng xăng dầu nhập khẩu đạt 8,46 triệu tấn, trị giá 6,5 tỷ USD, với nguồn cung chủ yếu từ Hàn Quốc (31%), Singapore (25%) và Malaysia (22%). Chính phủ tiếp tục duy trì các chính sách thuế, trong đó thuế bảo vệ môi trường đối với xăng được giữ ở mức 2.000 đồng/lít và dầu diesel là 1.000 đồng/lít nhằm hỗ trợ doanh nghiệp và bình ổn thị trường.

Cơ cấu nhập khẩu xăng dầu của Việt Nam 10 tháng đầu năm 2024 theo thị trường (%). Nguồn: ABS Research.

Theo Khối Phân tích, CTCP Chứng khoán KB (KBSV Research), dự thảo Nghị định xăng dầu 2025 tập trung vào ba điều chỉnh chính: tăng quyền tự quyết giá bán cho doanh nghiệp đầu mối, điều chỉnh chi phí kinh doanh định mức, và siết chặt hệ thống phân phối. Những thay đổi này sẽ tác động lớn đến toàn bộ chuỗi cung ứng xăng dầu, từ các doanh nghiệp lớn như Petrolimex (PLX), Tổng công ty Dầu Việt Nam (OIL) đến hệ thống bán lẻ, doanh nghiệp vận tải và cả người tiêu dùng.

Doanh nghiệp đầu mối xăng dầu: Lợi thế lớn từ chính sách giá mới

Việc trao quyền chủ động hơn trong việc điều chỉnh giá bán giúp các doanh nghiệp đầu mối như Petrolimex (PLX) và OIL có lợi thế lớn trong việc tối ưu hóa chi phí và tăng cường lợi nhuận. Theo dự thảo, Nhà nước sẽ chỉ công bố giá thế giới bình quân 7 ngày/lần, thay vì can thiệp trực tiếp vào giá bán lẻ như trước đây. Điều này đồng nghĩa với việc các doanh nghiệp đầu mối có thể điều chỉnh giá linh hoạt hơn để phù hợp với biến động thị trường và tối đa hóa hiệu quả kinh doanh.

Theo ABS Research, với hơn 70% thị phần xăng dầu nội địa, Petrolimex và OIL đang nắm giữ lợi thế rất lớn. Hệ thống kho bãi rộng khắp và nguồn cung ổn định giúp họ giảm thiểu rủi ro biến động giá, đồng thời dễ dàng thương lượng với các đối tác nhập khẩu để có mức giá cạnh tranh hơn. Bên cạnh đó, việc duy trì lợi nhuận định mức 300 đồng/lít giúp họ có thêm nguồn lực tài chính để mở rộng hoạt động kinh doanh.

Cơ cấu nguồn cung xăng dầu trong nước năm 2024F (%). Nguồn: TCHQ, Bộ Công Thương, ABS Research.

Tuy nhiên, sự thay đổi này có thể làm gia tăng khoảng cách giữa doanh nghiệp lớn và doanh nghiệp nhỏ. Các đầu mối nhỏ, không có lợi thế về hệ thống kho bãi và mạng lưới phân phối rộng, có thể gặp khó khăn hơn khi phải cạnh tranh trong một môi trường linh hoạt nhưng khắc nghiệt hơn. Nếu giá xăng dầu thế giới biến động mạnh, những doanh nghiệp nhỏ này có thể phải chịu áp lực tài chính lớn hơn so với những "ông lớn" trong ngành.

Nhà phân phối và đại lý bán lẻ: Đối mặt với thách thức sinh tồn

Không giống như các doanh nghiệp đầu mối, các nhà phân phối và đại lý bán lẻ sẽ phải đối mặt với nhiều áp lực hơn. Dự thảo Nghị định quy định rằng thương nhân phân phối chỉ được phép mua hàng từ một đầu mối duy nhất, đồng thời cấm giao dịch xăng dầu giữa các thương nhân phân phối. Điều này nhằm hạn chế tình trạng thao túng giá và kiểm soát chặt chẽ nguồn cung, nhưng cũng khiến các nhà phân phối nhỏ lẻ mất đi sự linh hoạt trong hoạt động kinh doanh.

Theo ABS Research, biên lợi nhuận của các đại lý bán lẻ sẽ bị thu hẹp do chi phí kinh doanh định mức không còn cố định mà sẽ được điều chỉnh theo chỉ số CPI. Điều này khiến các doanh nghiệp nhỏ khó có thể đàm phán mức chiết khấu cao từ doanh nghiệp đầu mối, từ đó làm giảm khả năng cạnh tranh của họ so với các hệ thống phân phối lớn.

Bên cạnh đó, với chi phí mua hàng dự kiến tăng 3-5%, các cửa hàng nhỏ có thể gặp khó khăn lớn hơn trong việc duy trì lợi nhuận. Nếu không tối ưu hóa chi phí vận hành hoặc không thể tăng giá bán để bù đắp, nguy cơ thua lỗ là hoàn toàn có thể xảy ra. Điều này có thể dẫn đến tình trạng nhiều cửa hàng xăng dầu nhỏ buộc phải ngừng kinh doanh hoặc sáp nhập vào các hệ thống phân phối lớn hơn.

Người tiêu dùng: Minh bạch hơn nhưng giá cả biến động mạnh hơn

Dự thảo mới giúp giá xăng dầu trong nước phản ánh sát hơn với diễn biến của thị trường thế giới, nhưng đồng thời cũng khiến giá cả trở nên khó lường hơn. Theo KBSV Research, giá xăng dầu có thể dao động từ 22.000 - 26.000 đồng/lít, tùy thuộc vào giá dầu Brent. Nếu giá dầu Brent tăng lên 80 USD/thùng, giá xăng có thể đạt 25.500 đồng/lít. Ngược lại, nếu giá dầu giảm xuống 70 USD/thùng, giá xăng có thể về mức 21.800 đồng/lít.

Dự báo thặng dư hoặc thâm hụt nguồn cung dầu thô toàn cầu năm 2025 (triệu thùng/ngày). Nguồn: Bloomberg, KBSV Research.

Việc giảm vai trò của quỹ bình ổn giá xăng dầu khiến thị trường vận hành theo cơ chế cạnh tranh hơn, nhưng điều đó cũng đồng nghĩa với việc khi giá thế giới tăng nhanh, người tiêu dùng sẽ khó có được sự hỗ trợ giá từ Nhà nước như trước đây. Tuy nhiên, mặt tích cực của thay đổi này là giúp tránh tình trạng điều hành giá thiếu minh bạch và giảm nguy cơ thao túng giá trên thị trường.

Ngành vận tải và logistics: Chịu sức ép từ giá nhiên liệu

Các doanh nghiệp vận tải và logistics sẽ chịu tác động trực tiếp từ biến động giá nhiên liệu khi Nghị định này có hiệu lực. Theo KBSV Research, nếu giá dầu Brent duy trì ở mức 75 USD/thùng, chi phí nhiên liệu của các doanh nghiệp vận tải có thể tăng từ 8-12% so với năm 2024.

Do nhiên liệu chiếm 30-35% tổng chi phí vận hành, việc giá xăng dầu không còn được bình ổn như trước sẽ khiến chi phí logistics bị đội lên đáng kể. Trong bối cảnh đó, nhiều doanh nghiệp vận tải có thể buộc phải tăng giá cước, điều này có thể ảnh hưởng đến giá hàng hóa và dịch vụ khác trên thị trường.

Dự thảo Nghị định xăng dầu 2025 sẽ tạo ra những thay đổi quan trọng trong toàn bộ chuỗi cung ứng. Các doanh nghiệp đầu mối như PLX và OIL sẽ hưởng lợi lớn nhất nhờ quyền tự chủ trong điều chỉnh giá bán. Trong khi đó, nhà phân phối nhỏ và đại lý bán lẻ sẽ phải đối mặt với nhiều thách thức hơn, do chi phí tăng cao và sự cạnh tranh gay gắt hơn từ các doanh nghiệp lớn.

Người tiêu dùng có thể được hưởng lợi từ sự minh bạch trong điều hành giá, nhưng cũng sẽ đối diện với biến động giá cả mạnh hơn. Trong khi đó, ngành vận tải và logistics có thể chịu áp lực lớn do chi phí nhiên liệu tăng cao. Trong bối cảnh này, các doanh nghiệp trong ngành cần có chiến lược thích ứng kịp thời để duy trì sự ổn định trong hoạt động kinh doanh.

>> Cơn khát nguồn cung bất động sản TP.HCM: Liệu thị trường có đảo chiều trong năm 2025?