Ngoài cổ phiếu, Việt Nam cần nâng hạng thị trường trái phiếu để hút vốn ngoại

Tại tọa đàm về thị trường vốn nợ ngày 22/8 do FiinRatings tổ chức, ông Dominic Scriven, Chủ tịch điều hành Dragon Capital, nhấn mạnh rằng để thị trường vốn Việt Nam thực sự phát triển, cần nâng hạng cả thị trường cổ phiếu lẫn trái phiếu.

Ông Scriven chia sẻ trong 15 năm kêu gọi nhà đầu tư nước ngoài tham gia sản phẩm trái phiếu, quỹ của ông chỉ nhận được sự đồng ý từ hai nhà đầu tư. Điều này không xuất phát từ lãi suất thấp bởi lợi suất bình quân hàng năm tính bằng USD của sản phẩm đạt tới 8,5%, vốn được xem là hấp dẫn. Nguyên nhân chính nằm ở việc thị trường trái phiếu Việt Nam chưa đạt hạng đầu tư.

Hiện Việt Nam vẫn ở nhóm thị trường “ổn định” theo các tổ chức xếp hạng tín nhiệm toàn cầu. Năm 2024, S&P và Fitch Ratings cùng xếp hạng BB+, trong khi Moody’s xếp hạng Ba2. Các mức này vẫn thấp hơn “investment grade”, nhóm được coi là có khả năng trả nợ tốt và rủi ro vỡ nợ thấp. Chính phủ đặt mục tiêu đưa xếp hạng tín nhiệm quốc gia lên mức đầu tư từ Baa3 trở lên trước năm 2030 nhằm thu hút vốn ngoại, giảm chi phí vốn và củng cố uy tín quốc gia.

Ông Nguyễn Quang Thuân, Chủ tịch FiinGroup và FiinRatings, cho rằng việc chưa được nâng hạng khiến doanh nghiệp trong nước thiệt thòi khi huy động vốn, đặc biệt là bằng USD. Ông dẫn chứng doanh nghiệp hàng tiêu dùng tại Indonesia chỉ phải trả lãi suất khoảng 5,5%/năm cho kỳ hạn 5 năm, trong khi tại Việt Nam gần như không có doanh nghiệp nào thành công dưới mức 7%.

Theo ông Thuân, để cải thiện xếp hạng tín nhiệm quốc gia cần củng cố sức mạnh thể chế, cải thiện cán cân ngoại hối và kiểm soát dòng vốn chảy ra ngoài. Hệ số an toàn vốn (CAR) của ngân hàng Việt Nam hiện chỉ khoảng 12,5%, thấp hơn đáng kể so với mức 20% ở Campuchia. Ông Scriven bổ sung rằng bản thân doanh nghiệp muốn nâng cao tín nhiệm phải minh bạch thông tin, cải thiện quản trị và đảm bảo trái phiếu gắn với dự án dài hạn, tránh rủi ro “gãy gánh giữa đường”.

“Thanh khoản, quản trị rủi ro, hiệu quả đầu tư và uy tín là bốn yếu tố quan trọng để thu hút nhà đầu tư, cả trong và ngoài nước”, ông Scriven nhấn mạnh.

Về phía cơ quan quản lý, ông Bùi Hoàng Hải, Phó chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, cho biết SSC đang triển khai nhiều giải pháp phát triển thị trường vốn an toàn và minh bạch. Một trong những định hướng là nghiên cứu cơ chế bảo lãnh trái phiếu bởi các tổ chức tài chính uy tín, mở rộng kênh huy động vốn trung và dài hạn, đồng thời chuẩn hóa điều kiện phát hành chứng khoán theo thông lệ quốc tế. SSC cũng đẩy mạnh lộ trình nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam song song với trái phiếu.

Ông Dominic Scriven và ông Nguyễn Quang Thuân trao đổi về thị trường trái phiếu trong tọa đàm hôm 22/8. (Ảnh: FiinRatings)

Theo báo cáo mới của FiinRatings, thị trường trái phiếu doanh nghiệp tháng 7 giảm mạnh cả về giá trị và khối lượng phát hành, xuống còn 44.200 tỷ đồng, giảm 64,8% so với tháng trước. Phát hành riêng lẻ chiếm 69,3%, phát hành ra công chúng chiếm 30,7% và phần lớn thuộc về các tổ chức tín dụng. Lãi suất phát hành bình quân của nhóm ngân hàng khoảng 5,64%/năm, thấp hơn đáng kể so với mức 9,31%/năm của nhóm phi ngân hàng.

Xét theo cơ cấu, ngân hàng chiếm tới 88,5% giá trị phát hành trong tháng nhưng vẫn giảm 61,6% so với tháng 6 do yếu tố mùa vụ cuối quý. Doanh nghiệp phi ngân hàng giảm tới 78% ở hầu hết các ngành, ngoại trừ xây dựng và một số lĩnh vực khác.

Hoạt động mua lại trái phiếu cũng trầm lắng, chỉ đạt 25.600 tỷ đồng, giảm 60% so với tháng trước và giảm 23,5% so với cùng kỳ. Trong đó, nhóm ngân hàng chiếm hơn 90% giá trị mua lại. Riêng khối bất động sản phát sinh thêm 2.800 tỷ đồng trái phiếu gặp vấn đề, giảm 35,3% so với tháng 6, cho thấy tình hình thanh khoản đã phần nào cải thiện.

Trên thị trường thứ cấp, giá trị giao dịch đạt gần 142.400 tỷ đồng, tăng 4% so với tháng 6. Dù vậy, giá trị trung bình chỉ hơn 4.700 tỷ đồng mỗi ngày, giảm gần 28% so với tháng trước. Ngân hàng và bất động sản vẫn là hai nhóm giao dịch chủ lực, chiếm lần lượt 41% và 35%.

Tính đến cuối tháng 7, tăng trưởng tín dụng toàn nền kinh tế đạt 9,9% so với cuối năm 2024, cao hơn nhiều so với mức 5,93% cùng kỳ năm trước. Ngân hàng Nhà nước định hướng tăng trưởng tín dụng cả năm ít nhất 16% để hỗ trợ mục tiêu GDP trên 8%. Động thái tăng hạn mức tín dụng và bơm thanh khoản qua thị trường mở được kỳ vọng tiếp tục thúc đẩy nhu cầu vốn của doanh nghiệp và hỗ trợ thị trường trái phiếu.

FiinRatings nhận định ngân hàng vẫn là nhóm đầu tư chủ lực trên thị trường TPDN. Với lãi suất đang ở vùng thấp, các ngân hàng sẽ tiếp tục đẩy mạnh phát hành trái phiếu để bổ sung nguồn vốn trung và dài hạn, góp phần đáp ứng nhu cầu vốn ngày càng lớn của nền kinh tế.