Người lính quyết ‘chặt đứt tay’ để phá đồn địch, cuộc sống đời thường bình dị: Là Anh hùng LLVTND được Chủ tịch Hồ Chí Minh trực tiếp động viên chiến đấu
Ông là nhân chứng lịch sử gắn liền với những chiến công hiển hách trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp.
Huyền thoại "chặt đứt cánh tay, phá tan đồn địch"
Anh hùng La Văn Cầu sinh năm 1932 tại huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng. Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, ông nổi danh với tinh thần quả cảm cùng nhiều chiến công vang dội.
Trong một cuộc trò chuyện với phóng viên Báo Cao Bằng, ông kể rằng ban đầu mình mang họ Sầm. Cha ông, một phu lao động cho thực dân Pháp, mất vì bệnh do bị bóc lột tàn nhẫn. Mẹ ông sau đó tái giá với người họ Lã và theo phong tục, ông mang họ cha dượng. Khi nhập ngũ, họ "Lã" bị ghi nhầm thành "La", cái tên La Văn Cầu theo ông suốt cả cuộc đời.
Tuổi thơ mất mát và những năm tháng sống trong áp bức hun đúc trong ông ý chí chiến đấu mạnh mẽ. Mới 16 tuổi, là con trai duy nhất trong nhà, ông vẫn xung phong nhập ngũ. Mẹ ông dù đau lòng nhưng vẫn ủng hộ vì tin rằng chỉ có độc lập mới đem lại tự do, hạnh phúc thật sự.
Gia nhập quân đội khi còn rất trẻ, La Văn Cầu đã tham gia nhiều trận đánh ác liệt. Trong đó, ký ức sâu đậm nhất là trận chiến tại cứ điểm Đông Khê (1950), thuộc Chiến dịch Biên giới, một chiến dịch mang ý nghĩa chiến lược quan trọng với sự hiện diện trực tiếp của Chủ tịch Hồ Chí Minh tại mặt trận.
Ngày 16/9/1950, chiến dịch chính thức bắt đầu với đợt pháo kích dữ dội. Quân ta và địch giằng co suốt cả ngày, đến chiều tối mới giành được một phần ba trận địa.
Sáng 17/9/1950, tổ bộc phá của La Văn Cầu nhận nhiệm vụ tiêu diệt “lô cốt mẹ”, vị trí then chốt trong hệ thống phòng ngự của địch. Khi áp sát mục tiêu giữa làn đạn dày đặc, ông bị thương nặng ở tay phải và ngất đi. Dù bị thương nặng, ông vẫn quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ, đề nghị đồng đội chặt đứt phần tay bị giập nát để tiếp tục chiến đấu. Sau khi được băng bó tạm, ông một mình ôm quả bộc phá nặng 12kg bằng tay trái, vượt dốc, áp sát lô cốt rồi kích nổ. Sau đó, ông ngất lần nữa vì va đập mạnh. Tỉnh lại trong tiếng hô xung phong rền vang, ông biết mình còn sống và trận đánh đã thắng lợi.
Tháng 5/1951, với thành tích đặc biệt xuất sắc, ông được cử đi báo cáo thành tích với Chủ tịch Hồ Chí Minh tại An toàn khu (ATK). Hành trình đi bộ kéo dài gần hai ngày từ thị xã Lạng Sơn đến điểm hẹn. Dù mệt mỏi, khi gặp Bác, ông chưa kịp nói gì thì Người đã ân cần hỏi thăm, động viên.
Tại Đại hội Thi đua toàn quốc lần thứ Nhất năm 1952, ông tiếp tục được vinh danh là một trong bảy chiến sĩ đầu tiên được phong danh hiệu Anh hùng LLVTND và có dịp dùng bữa cùng Chủ tịch Hồ Chí Minh. Ông còn được Đại tướng Võ Nguyên Giáp khen ngợi là một trong những “lá cờ đầu trong phong trào giết giặc lập công”.
Thời bình sống giản dị, không ngừng vươn lên
Sau trận chiến, ông buộc phải cắt bỏ toàn bộ cánh tay phải đến tận bả vai. Có lúc hoang mang, nhưng ông không để sự bi quan chế ngự. Ông rèn luyện tay trái đến mức chỉ sau ba tháng đã sử dụng thuần thục, kể cả bắn súng.
Ý chí đó được ông phát huy suốt chặng đường về sau. Ông học văn hóa, chính trị và làm công tác tuyên huấn, đặc biệt là thanh niên. Ở tuổi ngoài 90, Đại tá La Văn Cầu sống bình dị cùng người vợ hiền. Hằng ngày, khi sức khỏe cho phép, ông vẫn tự tay tưới cây, quét nhà, đọc báo và trò chuyện với vợ.
Cuộc đời ông được đưa vào sách giáo khoa tiểu học tại Việt Nam. Tên ông được đặt cho nhiều con đường, trường học ở Hà Nội, Vũng Tàu, Nam Định và cả khu phố ở thị trấn Nam Sách (Hải Dương). Ông là anh hùng duy nhất tại Việt Nam và một trong số rất ít người trên thế giới, được đặt tên đường khi còn sống. Năm 2019, ông được vinh danh là “Công dân Thủ đô ưu tú” tại Hội nghị Biểu dương người tốt, việc tốt tiêu biểu.
Ngày 13/4/2025, nhân dịp kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025), đồng chí Quản Minh Cường, Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh đã đến thăm, tặng quà Đại tá, Anh hùng Lực lượng vũ trang Nhân dân La Văn Cầu tại nhà riêng ở phố Nguyễn Chí Thanh, Quận Cầu Giấy, Hà Nội.
Anh hùng La Văn Cầu là biểu tượng sống động cho tinh thần bất khuất của dân tộc Việt Nam. Cuộc đời ông là minh chứng cho sự hy sinh thầm lặng vì độc lập, tự do của Tổ quốc. Phẩm chất kiên cường, tinh thần tự lực và nghị lực vươn lên không ngừng là hình ảnh chân thực của người lính Cụ Hồ, là tấm gương sáng cho bao thế hệ trẻ noi theo.
