Nợ xấu mới giảm 60%, chất lượng tài sản ngân hàng có thật sự trong tầm kiểm soát?

Chất lượng tài sản ngành ngân hàng đang cho thấy xu hướng cải thiện rõ rệt trong quý III, dù mức độ phục hồi vẫn phân hóa giữa các nhóm ngân hàng. Theo báo cáo ngành mới công bố của Mirae Asset, tỷ lệ nợ xấu nhóm 3 đến 5 đã giảm về mức 2%, thấp hơn 15 điểm cơ bản so với quý I và giảm khoảng 23 điểm cơ bản so với giai đoạn giữa năm 2024. Tuy vậy, con số này vẫn nhích nhẹ so với mức 1,92% cuối năm 2024.

Đà cải thiện đến từ môi trường lãi suất thấp và tăng trưởng tín dụng ổn định. Nhóm ngân hàng có nợ xấu cao bất thường trong giai đoạn trước đang đẩy nhanh quá trình đưa các chỉ số chất lượng tài sản về mức trung bình lịch sử. Phân khúc bán lẻ duy trì ổn định, trong khi khối khách hàng doanh nghiệp ghi nhận mức tăng nhẹ do tác động trễ từ các cú sốc vĩ mô trước đó. Mirae Asset cũng nhấn mạnh một số trường hợp tăng NPL là do cấu trúc danh mục đặc thù, không phải rủi ro mang tính hệ thống.

Nhóm nợ dưới chuẩn (từ nhóm 2 đến nhóm 5) có sự biến động theo quý. Các ngân hàng niêm yết ghi nhận mức tăng 8 điểm cơ bản so với quý II, nhưng mức này vẫn giảm mạnh 18 điểm cơ bản từ đầu năm và 57 điểm cơ bản so với cùng kỳ. Xu hướng này được đánh giá sẽ tiếp tục giữ ở chiều hướng tích cực.

Áp lực tăng lãi suất cho vay trong thời gian tới không tạo ra rủi ro nợ xấu đáng kể như lo ngại trước đó. Nhiều ngân hàng cho biết mức tăng lãi suất cho vay sẽ thấp hơn lãi suất huy động, nhờ còn các gói hỗ trợ kinh tế và tăng trưởng tín dụng mạnh ở nhóm khách hàng doanh nghiệp lớn trong 2 năm gần đây. Khi hoạt động kinh doanh hồi phục, khả năng trả nợ cũng được cải thiện. Một số ngân hàng lớn có thể ghi nhận nợ xấu tăng nhẹ trong quý IV khi đẩy mạnh phân khúc khách hàng cá nhân, nhưng mức tăng không đủ lớn để làm thay đổi xu hướng chung.

Bộ đệm dự phòng tiếp tục được củng cố. Tỷ lệ bao phủ nợ xấu giảm 6,3 điểm phần trăm so với cuối năm 2024 nhưng đã tăng 4,6 điểm phần trăm so với quý II và tăng 1,3 điểm phần trăm so với cùng kỳ. Các ngân hàng như TCB, ACB và CTG đã tích lũy lại dự phòng sau giai đoạn suy giảm kéo dài. Mirae Asset đánh giá việc tăng dự phòng là cần thiết khi tỷ trọng cho vay doanh nghiệp lớn hơn có thể khiến biến động chất lượng tài sản diễn ra nhanh hơn.

Một điểm sáng đáng chú ý là nợ xấu mới phát sinh tiếp tục giảm sâu. Quý III ghi nhận giá trị nợ xấu mới chỉ ở mức khoảng 24.000 tỷ đồng, giảm 17,2% so với quý II và giảm tới 60,7% so với đỉnh quý I. Tỷ lệ hình thành nợ xấu mới giảm về mức 0,17%, thấp hơn nhiều so với các giai đoạn căng thẳng trước đây, phản ánh quá trình “lành hóa” danh mục tín dụng đang diễn ra thuận lợi.

Dù vậy, rủi ro tiềm ẩn vẫn chưa thể gạt bỏ. Khu vực trái phiếu chậm thanh toán trong quý III giảm mạnh xuống 1.668 nghìn tỷ đồng, trong đó 639 tỷ đã được thanh toán sau đó. Tuy nhiên, việc nguồn cung trái phiếu bất động sản ở mức cực thấp trong nhiều năm khiến thị trường vẫn thiếu điểm tựa rõ ràng. Diễn biến tín dụng bất động sản cũng cho thấy mức độ tập trung ngày càng lớn khi dư nợ phục vụ kinh doanh bất động sản đã tiến sát 10% tổng tín dụng hệ thống vào cuối quý III. Nếu tính cả tín dụng mua nhà, tỷ trọng này đã tiệm cận 23% vào cuối tháng 8/2025.

Đây là vùng rủi ro tập trung mà Mirae Asset đánh giá cần theo dõi sát, bởi tín dụng bất động sản có xu hướng phản ứng mạnh khi điều kiện kinh tế biến động. Mặc dù chưa xuất hiện chỉ báo tiêu cực rõ rệt nào, sự chênh lệch giữa tốc độ tăng trưởng tín dụng và khả năng phát hành trái phiếu của ngành vẫn là điểm nghẽn lớn nhất đối với chất lượng tài sản.

Nhìn tổng thể, chất lượng tài sản của ngành ngân hàng đang hồi phục theo hướng bền vững hơn, với nợ xấu mới giảm mạnh, bộ đệm dự phòng tăng trở lại và dòng tín dụng phân bổ thận trọng hơn. Mirae Asset dự báo tỷ lệ nợ xấu toàn ngành có thể tiếp tục giảm nhẹ trong quý IV nhưng mức độ phân hóa giữa các ngân hàng sẽ rõ rệt hơn, đặc biệt khi nhiều ngân hàng dự kiến gia tăng tỷ trọng cho vay bán lẻ trong năm 2026.