Trí tuệ nhân tạo (AI) sẽ giúp các nền kinh tế ngăn chặn lạm phát?

Sau đại dịch Covid-19, thế giới chứng kiến làn sóng lạm phát ngắn hạn khi giá xăng dầu tăng cao, giá lương thực thực phẩm leo thang cùng với mọi chi phí khác trong đời sống sinh hoạt thường nhật khác đều trên đà tăng giá. Tuy nhiên, việc áp dụng nhanh chóng các công cụ trí tuệ nhân tạo (AI) như ChatGPT, xử lý ngôn ngữ tự nhiên hay triển khai robot được nhận định có thể giảm áp lực lạm phát, đặc biệt là trên thị trường lao động.

AI – Công cụ giảm lạm phát

Các doanh nghiệp hiện đang mở rộng xu hướng tích hợp AI vào hoạt động sản xuất. Khi công nghệ AI càng trở nên tiên tiến đồng nghĩa với việc tăng năng suất, giảm chi phí liên quan đến sản xuất, từ đó giảm giá tiêu dùng nói chung. Các công ty giờ đây sẽ cần ít nhân công hơn trong khi vẫn có thể sản xuất ở mức sản lượng tương tự. Theo Goldman Sachs, ước tính AI có thể giúp giảm nhu cầu về khoảng 300 triệu việc làm trên toàn thế giới.

Những tiến bộ công nghệ trong lịch sử đã dẫn đến sự dịch chuyển của người lao động, đồng thời giảm chi phí cho hàng hóa và dịch vụ. Tương tự, AI cũng tác động đến các lĩnh vực như mã hóa, thay thế con người bằng robot trong các ngành công nghiệp khác nhau. Nhìn chung, điều này có thể khiến lạm phát giảm nhanh và mạnh khi những công cụ mới này được sử dụng, như đã thấy trong những năm 1990.

Bài học từ những năm 1990

Trong những năm 1990, khi Alan Greenspan giữ chức Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed), tỷ lệ lạm phát đã thấp hơn dự kiến, nhất là khi thời đại internet nổi lên. Mặc dù tăng trưởng kinh tế nhanh chóng và tạo việc làm, nhưng không dẫn tới lạm phát, lãi suất vẫn được ngân hàng trung ương giữ ở mức thấp, giá hàng hóa và dịch vụ vẫn ổn định. Điều này trái ngược với lý thuyết đường cong Phillips, cho rằng tỷ lệ lạm phát và tỷ lệ thất nghiệp có mối quan hệ nghịch đảo, tức là khi tỷ lệ thất nghiệp tăng, tỷ lệ lạm phát giảm và ngược lại.

Ngày nay, Fed đang đưa ra quan điểm tương tự. Trong một làn sóng đổi mới công nghệ nhanh chóng khác, vẫn cần thời gian và nhiều nỗ lực để đánh giá xem liệu việc tích hợp AI nhanh chóng vào nền kinh tế có dẫn đến tác động giảm phát hay không.

Trong thời điểm hiện tại, lạm phát sau đại dịch COVID-19 vẫn ở mức cao hơn so với trước đây, tuy vẫn thấp hơn nhiều so với mức đỉnh của nó. Khi nền kinh tế trên toàn thế giới phục hồi kết hợp với việc sử dụng AI có thể giúp giảm lạm phát một cách tương đối, tương tự như thập niên 1990. Khi AI được tích hợp nhanh chóng vào nền kinh tế, chi phí cho robot sẽ tiếp tục giảm và hiệu quả tăng lên, thay thế nhân công, đặc biệt trong các công việc hậu cần.

Thay đổi quan điểm của Fed về nền kinh tế?

Việc áp dụng công nghệ AI trong sản xuất vẫn còn nhiều khó khăn và thách thức. AI vẫn chưa thể thay thế hoàn toàn công việc của người lao động. Tuy nhiên, nếu AI được thiết lập để hỗ trợ hoặc thay thế những công việc đơn giản và lặp đi lặp lại, nó có thể giúp tăng hiệu quả sản xuất và cải thiện nền kinh tế.

Điều này có thể dẫn đến giảm phát theo kiểu những năm 1990, nhưng cũng đồng nghĩa với việc cần phải tìm ra các phương pháp hỗ trợ mới cho người lao động bị ảnh hưởng, chẳng hạn như thu nhập cơ bản chung. Trong trường hợp này, khoản bồi thường của chính phủ có thể không phù hợp với mức lương hiện tại, và đây là vấn đề cần phải được xem xét để đạt được giảm phát và cải thiện đời sống của người dân.

Việc tăng lãi suất của Cục Dự trữ Liên bang (FED) sẽ giúp kiểm soát lạm phát trên thị trường kinh tế. Tuy nhiên, việc đánh giá lạm phát có phải là mối quan tâm tiếp theo của nền kinh tế thế giới hay không phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau. Ngoài tác động của chính sách tiền tệ, lạm phát cũng phụ thuộc vào các yếu tố như biến động trong giá cả, tình trạng phát triển kinh tế, tình hình lạm phát của các nước khác và nhiều yếu tố khác.

Nếu AI giúp giảm chi phí sản xuất, các công ty sẽ có xu hướng giảm giá để tăng doanh số, dẫn đến giảm áp lực lạm phát. Tuy nhiên, hiện tại, chúng ta vẫn cần thời gian nghiên cứu để đưa ra những kết luận chính xác hơn về tác động của AI đối với lạm phát trong tương lai.