Từ công ty 15 thành viên đến "ông trùm" ngành hàng hải trị giá 6,5 tỷ USD – Bí quyết nằm ở đâu?

Ngành vận tải biển từ lâu đã là một phần không thể thiếu của chuỗi cung ứng toàn cầu và thương mại quốc tế, đóng góp khoảng 90% lượng hàng hóa giao dịch trên toàn cầu.

Theo Bloomberg Billionaires Index, tổng tài sản ròng của 10 ông trùm giàu có nhất ngành vận tải biển là 155 tỷ USD, tăng từ khoảng 60 tỷ USD đầu năm 2020. Các gia đình nổi tiếng trong ngành này cũng đang đua nhau bung tiền đầu tư nhằm củng cố vị thế đồng thời đa dạng hóa sang các lĩnh vực khác.

Trong đó, Yildirim Holding, tập đoàn đa quốc gia có trụ sở tại Thổ Nhĩ Kỳ đang chuẩn bị chi 10 tỷ USD để đầu tư điện mặt trời, nhà máy phân bón tại Mỹ và các khu vực khác nhờ sở hữu lượng tiền mặt lớn sau đại dịch.

Một cảng biển thuộc sở hữu của Yildirim Holding.

Sự thành công của Yildirim Holding phải kể đến sự dẫn dắt của tỷ phú Robert Yuksel Yildirim. Sinh ra trong một gia đình chuyên kinh doanh vật liệu xây dựng, Robert sở hữu bằng thạc sĩ về kỹ thuật cơ khí tại bang Oregon (Mỹ).

Ban đầu, gia đình đồng ý cho ông sang Mỹ học tiếng Anh với điều kiện phải quay lại Thổ Nhĩ Kỳ sau 3 năm. Nhưng ông lại ở Mỹ lâu hơn và nhận công việc tại Tập đoàn Mitsui ở California, chuyên thiết kế cần cẩu cho các cảng.

Cuối cùng đến đầu những năm 1990, sau 5 năm ở Mỹ, Robert mới trở về gia nhập công việc kinh doanh của cha, khi ấy công ty mới chỉ có 15 nhân viên. Không lâu sau đó, công ty đã nhanh chóng đạt được thỏa thuận nhập khẩu than từ Nga.

Nhờ vào sự dẫn dắt của tỷ phú Robert Yuksel Yildirim, từ một công ty kinh doanh vật liệu xây dựng khiêm tốn ở Thổ Nhĩ Kỳ, đến nay, Yildirim Holding đã trở thành một trong những tập đoàn công nghiệp phát triển nhanh nhất toàn cầu, hoạt động tại 56 quốc gia với 9 lĩnh vực kinh doanh, sở hữu 25.000 nhân viên trên toàn cầu, đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế tại các quốc gia mà nó hoạt động.

Gom tài sản giá rẻ, khai thác cơ hội từ khủng hoảng kinh tế

Robert đã tận dụng cơ hội trong thời kỳ khủng hoảng kinh tế đầu những năm 2000. Ông cùng anh em nhà Yildirim đã mua lại một công ty sản xuất phân bón và một nhà khai thác crôm đã phá sản ở địa phương vào năm 2004. Cả hai công ty này đều gặp khó khăn trong cuộc khủng hoảng nợ năm 2001 của Thổ Nhĩ Kỳ.

Vị tỷ phú 61 tuổi này cho biết "Tôi luôn chấp nhận thử thách làm những việc khó khăn nếu nó có khả năng mang lại lợi nhuận cao hơn".

Không chỉ vậy, Robert còn tận dụng rất tốt cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008. Khi đó, tập đoàn vận tải container CMA CGM (Pháp) đang đứng trước bờ vực sụp đổ, phải đàm phán lại các khoản nợ và tìm kiếm nguồn vốn mới do ảnh hưởng từ cuộc khủng hoảng, và đợt sụt giảm kéo dài theo chu kỳ trong ngành vận tải biển.

Biết đến tập đoàn vận tải container đến từ Pháp nhờ hoạt động kinh doanh cảng, Robert đã ra tay giải cứu bằng cách đầu tư 500 triệu USD để mua lại 20% cổ phần, giúp tập đoàn này vượt qua khủng hoảng tài chính và tiếp tục hoạt động. Thỏa thuận giúp Yildirim Holding có 3 trong tổng 10 ghế tại hội đồng quản trị CMA CGM. Sở hữu được nâng lên 24% một vài năm sau đó.

Tuy nhiên, Yildirim Holding suýt hai lần bán cổ phần của mình trong CMA CGM. Lần đầu tiên là vào năm 2015 và lần thứ hai là năm 2017, khi họ đang xem xét việc mua nhà điều hành cảng Ports America Holdings (Mỹ).

Quyết định giữ lại cổ phần đã giúp Yildirim Holding hái được quả ngọt. Từ đầu năm 2020, số tiền trả cổ tức của CMA CGM đã lên tới hơn 4,9 tỷ USD. Trong số đó, khoảng 1/4 (tương đương hơn 1 tỷ USD) đã về tay Yildirim Holding. Riêng năm 2022, cổ phần của Yildirim Holding tại CMA CGM đã mang về cho tập đoàn 600 triệu USD cổ tức.

Cho đến nay, đây là tài sản lớn nhất của Yildirim Holding, giúp giá trị tập đoàn đạt 6,7 tỷ USD, theo Bloomberg. Hiện tập đoàn Thổ Nhĩ Kỳ này đang sở hữu 20 bến cảng. Đồng thời là nhà sản xuất high-carbon ferrochrome (một loại hợp kim của crôm) lớn thứ hai thế giới, và một trong những công ty khai thác quặng crôm lớn nhất.

Bên cạnh đó, vị tỷ phú người Thổ Nhĩ Kỳ cũng đã tận dụng việc chuỗi cung ứng toàn cầu đứt gãy thời Covid-19 để mang về lợi nhuận khổng lồ cho Yildirim Holding, giá trị của tập đoàn đã tăng 3 lần trong ba năm qua. Theo Forbes, tài sản của Robert Yuksel Yildirim vào năm 2021 ước tính đạt khoảng 2,3 tỷ USD.

CEO Yldirim Holding Robert Yuksel Yildirim.

Tuy nhiên, ngành vận tải biển cũng đã gặp nhiều thách thức như việc giá cước container giảm 77% trong năm qua và các quy tắc hạn chế phát thải carbon trên tàu thuyền đang nhanh chóng có hiệu lực, đòi hỏi phải nâng cấp tốn kém và lợi nhuận giảm dần khi giá cước hàng hóa giảm. Ngoài ra, cuộc chiến ở Ukraine và các xung đột địa chính trị khác cùng những mối đe dọa từ các băng đảng tội phạm cũng làm gia tăng áp lực đến ngành vận tải biển.

Vì vậy, CEO Robert Yildirim đã lên kế hoạch đầu tư trị giá 10 tỷ USD, bao gồm việc mở rộng sang lĩnh vực nhà máy sản xuất amoniac và urê ở Mỹ cũng như các nhà máy năng lượng mặt trời tại Albania, Croatia, El Salvador, Kosovo và Thổ Nhĩ Kỳ để củng cố vị thế và đa dạng hóa hoạt động kinh doanh.

Bên cạnh việc là một trong những tập đoàn khai thác cảng container lớn nhất trên thế giới, CEO Robert còn có ý định phát triển lĩnh vực kinh doanh cảng vận chuyển trái cây để trở thành một trong những nhà điều hành cảng lớn nhất ở Mỹ. Theo Bộ Nông nghiệp Mỹ, nước này đã nhập khẩu trái cây tươi và đông lạnh trị giá 19,3 tỷ USD trong năm qua.

Ngay cả trước khi đại dịch bùng phát, Robert Yildirim cũng đã thể hiện xu hướng đa dạng hóa hoạt động kinh doanh bằng việc đầu tư 70 triệu USD vào câu lạc bộ bóng đá Thổ Nhĩ Kỳ Samsunspor. Đội bóng này đã vô địch giải hạng hai trong năm nay, giành quyền thăng hạng vào giải đấu hàng đầu của đất nước trong mùa giải tới.

Tranh chấp nội bộ

Việc làm ăn thành công là thế nhưng nhà Yildirim cũng vướng phải vụ kiện phức tạp giữa các thành viên trong gia đình.

Cụ thể, Robert có hai người anh em là Ali Riza và Mehmet. Tuy nhiên, Mehmet đã qua đời năm 2017 sau cơn đau tim. Do đó, năm 2022, Robert và Ali Riza quyết định mua lại cổ phần của Mehmet. Họ trả cho mỗi người con trai và con gái của Mehmet 150 triệu USD, tương đương giá trị cổ phần mà Mehmet nắm giữ tại thời điểm qua đời.

Trong khi con gái của Mehmet chấp thuận thì con trai Huseyin Can không đồng ý và cho rằng 16,7% cổ phần mà ông được thừa kế có giá trị lên đến 4,2 tỷ USD. Do đó, ông quyết định khởi kiện 2 người chú của mình.

Một tòa án địa phương từng bác bỏ đơn kiện vào tháng 3 nhưng cuộc tranh chấp pháp lý có vẻ vẫn chưa kết thúc. Luật sư của Huseyin Can cho biết ông dự định kháng cáo hoặc khởi kiện lại sau khi tòa án công bố lý do bác đơn. Tuy nhiên, tập đoàn Yildirim Holding vẫn tiếp tục hoạt động và là một trong những tập đoàn lớn nhất tại Thổ Nhĩ Kỳ.

Những cuộc tranh chấp pháp lý như vậy thường xảy ra trong các gia đình giàu có, đặc biệt là những gia đình phát triển nhanh chóng, theo David Werdiger, một nhà văn và cố vấn cho các doanh nghiệp gia đình. "Tranh chấp như vậy thường phản ánh sự ghen tị và thù hằn còn dư lại", Werdiger nói thêm.