Việt Nam sẽ bứt phá hay hụt hơi? 3 động lực kinh tế cần ‘bơm tăng lực’ ngay

Tại buổi tọa đàm “Bứt phá tăng trưởng 2025, động lực từ đâu?” diễn ra vào chiều ngày 12/3 tại Hà Nội, ông Nguyễn Minh Tuấn, Tổng Giám đốc AFA Capital, đã phân tích ba yếu tố cốt lõi giúp Việt Nam duy trì đà tăng trưởng bền vững: tổng yếu tố năng suất (TFP), vốn đầu tư và lao động. Đây là ba trụ cột quan trọng, nếu không được “bơm tăng lực” kịp thời, nền kinh tế có thể đối diện với nguy cơ tăng trưởng chậm lại.

Ông Nguyễn Minh Tuấn, Tổng Giám đốc AFA Capital chia sẻ tại buổi tọa đàm với chủ đề “Bứt phá tăng trưởng 2025, động lực từ đâu?” diễn ra vào chiều ngày 12/3. Ảnh: Xuân Khoa.

Tổng yếu tố năng suất (TFP) – Động lực then chốt cần cải thiện mạnh mẽ

Tổng yếu tố năng suất (TFP) đo lường mức độ hiệu quả trong việc sử dụng các nguồn lực như lao động, vốn và công nghệ để tạo ra tăng trưởng kinh tế. TFP được xem là một trong những chỉ số quan trọng quyết định năng lực cạnh tranh của nền kinh tế Việt Nam trong dài hạn.

Theo báo cáo của AFA Capital, tỷ lệ đóng góp của TFP vào tăng trưởng GDP của Việt Nam đã gia tăng đáng kể trong thập kỷ qua: từ 37,5% giai đoạn 2011-2015 lên 43,8% vào năm 2022 và 44,8% vào năm 2023. Theo Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị, mục tiêu là nâng tỷ lệ này lên 55% trong giai đoạn 2025-2030.

Đóng góp của các yếu tố vào tăng trưởng GDP Việt Nam. Nguồn AFA Capital.

Theo ông Nguyễn Minh Tuấn, "Việt Nam cần tiếp tục đẩy mạnh cải cách thể chế, cải thiện môi trường kinh doanh, khuyến khích đổi mới sáng tạo và ứng dụng công nghệ hiện đại nhằm nâng cao hiệu suất lao động cũng như năng lực cạnh tranh quốc gia". Các biện pháp quan trọng bao gồm tăng cường đầu tư vào chuyển đổi số, tự động hóa và trí tuệ nhân tạo (AI), giúp doanh nghiệp nâng cao năng suất và giảm chi phí sản xuất.

Vốn đầu tư – Xoay chuyển dòng chảy để kích thích tăng trưởng

Động lực thứ hai giúp Việt Nam đạt được mục tiêu tăng trưởng là đảm bảo nguồn vốn đầu tư dồi dào, bao gồm ngân sách nhà nước, khu vực tư nhân và dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI).

Trong năm 2025, tổng vốn đầu tư toàn xã hội dự kiến đạt 4,20 triệu tỷ đồng, tăng 13% so với năm trước. Trong đó, vốn đầu tư công cần đạt 875 nghìn tỷ đồng (tăng 28%), đầu tư tư nhân cần đạt 2,30 triệu tỷ đồng (tăng 7,7%), và vốn FDI kỳ vọng đạt 28 tỷ USD (tăng 9,4%).

Ông Tuấn cho rằng "Việc cải thiện môi trường kinh doanh, tháo gỡ rào cản và hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân mở rộng đầu tư sẽ là giải pháp then chốt giúp duy trì đà tăng trưởng trong năm 2025". Đồng thời, chính phủ cần đẩy nhanh tiến độ giải ngân đầu tư công, đơn giản hóa thủ tục hành chính và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, tránh tình trạng vốn chảy vào các lĩnh vực kém hiệu quả.

Bên cạnh đó, Việt Nam cũng cần tận dụng làn sóng dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu để thu hút thêm FDI chất lượng cao, tập trung vào các ngành công nghệ cao, công nghiệp xanh và kinh tế số.

Lao động – Chất lượng hơn số lượng để duy trì tăng trưởng dài hạn

Lực lượng lao động là một trong những lợi thế cạnh tranh của Việt Nam. Tuy nhiên, chất lượng lao động vẫn là một vấn đề đáng lo ngại. Hiện tại, thu nhập bình quân theo giờ lao động tại Việt Nam chỉ đạt 6,4 USD, thấp hơn so với nhiều nước trong khu vực Đông Nam Á. Ngoài ra, khoảng 70% lao động vẫn tập trung ở khu vực nông thôn, trong khi tỷ lệ lao động có trình độ cao chỉ đạt khoảng 12%.

Theo ông Nguyễn Minh Tuấn, "Nếu không có giải pháp quyết liệt nhằm nâng cao chất lượng lao động, Việt Nam sẽ đối mặt với nhiều thách thức trong việc cải thiện năng suất và thu hút đầu tư vào các ngành công nghiệp có giá trị gia tăng cao".

Để cải thiện tình trạng này, Việt Nam cần đẩy mạnh các chương trình đào tạo nghề, nâng cao trình độ chuyên môn của người lao động, và khuyến khích doanh nghiệp tham gia đào tạo nội bộ. Bên cạnh đó, việc thu hút nhân tài quốc tế và tạo môi trường làm việc hấp dẫn để giữ chân lao động có tay nghề cao cũng là những yếu tố quan trọng.

Đẩy mạnh đầu tư công và tiêu dùng nội địa để đạt mục tiêu tăng trưởng

Ngoài ba yếu tố cốt lõi trên, đầu tư công và tiêu dùng nội địa sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy tăng trưởng GDP năm 2025. Theo dự báo của AFA Capital, tiêu dùng nội địa trong năm 2025 cần tăng trên 12%, tương đương mức tăng 40% so với năm 2024. Khu vực công nghiệp - xây dựng phải đạt mức tăng trưởng trên 9,5%, công nghiệp chế biến chế tạo cần tăng trên 9,7%, trong khi khu vực dịch vụ hướng tới tốc độ tăng trưởng trên 8,1% và khu vực nông, lâm, thủy sản đặt mục tiêu tăng trên 3,9%.

Mục tiêu tăng trưởng đề ra để đạt được tăng trưởng GDP 8% vào năm 2025. Nguồn: AFA Capital.

Theo ông Tuấn, "Những con số này đặt ra không ít thách thức, bởi trong suốt thập kỷ qua, Việt Nam chưa từng đạt được mức tăng trưởng cao như vậy ở các lĩnh vực này". Điều này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa chính sách tài khóa, tiền tệ và các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp.

Các giải pháp cần triển khai bao gồm: thúc đẩy đầu tư công, tăng trưởng tín dụng hợp lý, đơn giản hóa thủ tục hành chính, cải thiện môi trường kinh doanh và tập trung phát triển các ngành công nghiệp mũi nhọn.

Mục tiêu tăng trưởng GDP 8% trong năm 2025 là một thách thức lớn nhưng không phải là bất khả thi nếu Việt Nam có các chính sách đúng đắn và quyết liệt trong triển khai. Việc cải thiện hiệu quả của TFP, huy động và tối ưu hóa vốn đầu tư, cũng như nâng cao chất lượng lao động sẽ là ba yếu tố quyết định sự thành công.

Dù các chỉ tiêu tăng trưởng đặt ra ở mức cao, nhưng theo ông Tuấn, "Việt Nam hoàn toàn có thể đạt được nếu có những chính sách phù hợp và quyết liệt trong thực hiện". Vì vậy, điều quan trọng nhất lúc này là chính phủ và doanh nghiệp phải cùng nhau hành động để đảm bảo các động lực tăng trưởng được tiếp sức kịp thời, tránh nguy cơ hụt hơi trong cuộc đua kinh tế khu vực và toàn cầu.

>> Luật đầu tư công sửa đổi có thể thúc đẩy kinh tế Việt Nam ra sao?