Vùng đất này sở hữu một vị trí đắc địa, hướng nhìn ra biển Đông nhưng kín gió tạo nên khung cảnh non nước hữu tình làm say đắm lòng người.
Vùng đất rồng cuộn, hổ phục
Đối với người dân xã Quảng Đông, huyện Quảng Trạch (Quảng Bình), suốt quá trình lịch sử lập làng, trong tâm thức của họ, Vũng Chùa - Đảo Yến luôn là chốn linh thiêng, chở che cho dân làng qua bao biến cố của thiên tai, địch họa.
Những bậc cao niên trong vùng cho rằng: Mũi Rồng, Mũi Ông, Đảo Yến… cả ba thực thể này hợp lại thành thế rồng cuộn, hổ phục, tạo nên vịnh Vũng Chùa. Hằng năm bão gió tơi bời đánh thẳng vào miền miệt biển này, nhưng thật lạ, Vũng Chùa luôn sóng yên biển lặng.
Vũng Chùa - Đảo Yến là vùng đất linh thiêng từ nhiều đời nay
Lịch sử ngót 700 năm lập làng, dân Quảng Đông luôn ý thức về sự tôn nghiêm của vùng đất Vũng Chùa - Đảo Yến. Đặc biệt ở khu vực núi Rồng, được xem là nơi hội tụ linh khí trời đất. Trên đỉnh núi, người xưa lập đàn đá để hàng năm tế lễ. Ngoài đàn tế này, ngay giữa lưng chừng núi Rồng còn có hai lạch nước, bốn mùa xuân - hạ - thu - đông không lúc nào kiệt. Người dân nơi đây xem đó là long mạch của Vũng Chùa.
“Dân chúng tôi từ xưa đến nay, chưa một ai dám chôn cất người quá cố, làm nhà ở hay chuồng trại chăn nuôi ở khu vực Vũng Chùa - Đảo Yến. Ai cũng biết vùng đất đó không phải dành cho những người tầm thường nên không dám mạo phạm. Người dân Quảng Đông thay nhau gìn giữ sự thanh sạch của Vũng Chùa - Đảo Yến, thăm thẳm đợi chờ một cơ duyên huyền diệu nào đó đến với vùng đất này” - một bậc cao niên trong vùng chia sẻ.
Thế đất đẹp nhìn thẳng ra biển Đông tạo nguồn linh khí tuyệt vời
Nơi an nghỉ của các bậc vĩ nhân
Theo cuốn Quảng Bình - Nhân vật chí do nhà Dư địa chí Nguyễn Tú biên soạn: Trần Đạt và Trần Khai là hai anh em ruột, đều làm tướng thời hậu Trần. Năm 1400, Hồ Quý Ly phế ngôi vua Trần Thiếu Đế, lập ra nhà Hồ. Khanh tướng nhà Trần dấy binh phản ứng nhưng bị Hồ Quý Ly dập tắt. Tướng Trần Đạt và Trần Khai chạy về phương Nam, vượt Hoành Sơn, dừng chân bên bờ Bắc sông Gianh, khai canh ra làng An Bài, ngày nay là làng Thuận Bài, xã Quảng Thuận, thị xã Ba Đồn, tiếp tục nuôi chí “phò Trần diệt Hồ”.
Sau khi nhà Hồ bị quân Minh phế bỏ, hai tướng Trần Đạt và và Trần Khai lần nữa dấy binh, ra Bắc theo Giản Định Đế, rồi Trùng Quang Đế nhưng đều bị quân Minh đánh bại. Khi nghe Lê Lợi khởi nghĩa Lam Sơn, hai anh em Trần Đạt, Trần Khai đã đưa quân theo Lê Lợi đánh giặc.
Sách Đại Việt Thông Sử của Lê Quý Đôn ghi nhận, Bình Định Vương Lê Lợi đã phong đến chức Thừa tướng và Đại Tướng cho hai anh em nhà Trần Đạt và Trần Khai. Sau 10 năm kháng chiến, tướng Trần Đạt còn được phong Thái Tể Đường Quốc Công.
Nơi đây là chốn yên nghỉ của nhiều bậc vĩ nhân
Hiển hách là vậy, nhưng khi lâm chung cả hai anh em tướng Trần Đạt và Trần Khai lại xin triều đình nhà Lê được về an táng tại Vũng Chùa - Đảo Yến, cách làng Thuận Bài chừng 30km. Theo đó, Tướng Trần Đạt được táng ở Đảo Yến, còn người em Trần Khai thì táng ở lưng chừng núi Rồng.
Không chỉ vậy, Vũng Chùa - Đảo Yến còn được biết đến là nơi yên nghỉ của một vị tướng đại tài của dân tộc Việt Nam, là người ‘anh cả’ của QĐNDVN và người học trò ưu tú của Bác Hồ - Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Ngày 13/10/2013, linh cữu Đại tướng Võ Nguyên Giáp được đưa về an nghỉ tại Vũng Chùa - Đảo Yến trong niềm tiếc thương, tự hào của người dân Quảng Bình cũng như cả nước.
Mảnh đất ấm lòng người
Kể từ ngày Đại tướng Võ Nguyên Giáp về an nghỉ tại Vũng Chùa – Đảo Yến, dòng người vẫn nối nhau về đây dâng hương, hoa và viếng thăm người Anh Cả của Quân đội nhân dân Việt Nam. Trong hơn 10 năm qua đã có hàng nghìn đoàn khách với hàng triệu lượt người trong và ngoài nước về viếng Đại tướng. Dường như, về với Vũng Chùa – Đảo Yến lòng người như ấm lại. Và Vũng Chùa – Đảo Yến đã trở thành nơi hội tụ lòng người.
Được đón Đại tướng về an nghỉ giữa đất mẹ bình yên, những người con Quảng Bình luôn thổn thức niềm tự hào. Bà Hoàng Thị Tâm, ở xã Quảng Đông, huyện Quảng Trạch chia sẻ: "Từ khi Đại tướng về đây, biển Vũng Chùa - Đảo Yến như ấm áp hơn, đẹp hơn. Cứ đến ngày lễ, Tết hay ngày giỗ Đại tướng, tôi lại nhờ con cháu chở đến thăm, dâng nén hương thơm lên Đại tướng như một lời tri ân đối với những đóng góp to lớn của Đại tướng cho dân tộc, cho đất nước và quê hương Quảng Bình”.
Vũng Chùa - Đảo Yến thu hút du khách thập phương tới tham quan và viếng Đại tướng
Vũng Chùa giờ đây không chỉ là vùng biển nổi tiếng với vẻ đẹp hoang sơ, yên bình mà đã trở thành nơi quy tụ tình yêu nước, lòng ngưỡng vọng của nhân dân cả nước đối với Đại tướng. Đồng bào mang bao tình yêu và lòng mến mộ của mình về đây bằng những cỏ cây, hoa lá được trồng và chăm bẵm đang từng ngày lớn lên, tỏa hương và kết trái ở nơi an nghỉ của Đại tướng.
Đó là những đóa hoa ban trắng – tình yêu của người dân nơi đất trời Tây Bắc cùng hàng trăm gốc mai vàng và hàng ngàn cây xanh được người dân, đoàn viên thanh niên trồng, chăm sóc. Trống đồng, súng thần công, súng lệnh, các bảo vật qua bàn tay tài hoa của những người thợ đúc đồng đất Lam Kinh được nhân dân Thanh Hóa mang về dâng Đại tướng, như lời hứa thiêng liêng, khí phách, quyết tâm bảo vệ non sông Việt Nam…
Hơn 10 năm ngày Đại tướng đi xa, người dân cả nước và đặc biệt là quê hương Quảng Bình vẫn chưa vơi nỗi đau mất mát khôn nguôi. Hơn ai hết người dân nơi đây hiểu rằng, với tất cả tình yêu quê hương, Đại tướng đã chọn về an nghỉ giữa lòng đất mẹ nơi Vũng Chùa - Đảo Yến bình yên.
