Chuyện về chiếc thủy phi cơ gỗ lớn gấp 3 lần máy bay thông thường, có thể chở 750 binh sĩ nhưng chỉ được cất cánh 26 giây rồi ‘đắp chiếu’ vĩnh viễn
Với khả năng chở 750 binh sĩ hoặc 2 xe tăng M2 Sherman, chiếc máy bay này được kỳ vọng trở thành phương tiện vận tải lớn nhất từng được chế tạo.
Bối cảnh ra đời của một ý tưởng ‘phi thực tế’
Năm 1942 giữa bối cảnh Chiến tranh Thế giới thứ II diễn ra ác liệt, các nước đồng minh đối mặt với thách thức lớn trong việc vận chuyển tiếp tế, vũ khí và binh sĩ qua đại dương. Tàu ngầm Đức tuần tra tại khu vực Đại Tây Dương có thể nhấn chìm bất kỳ tàu nào hỗ trợ Đồng minh. Trong khoảng từ tháng 2 đến tháng 8/1942, Đức đã đánh chìm 233 tàu, khiến hơn 5.000 người Mỹ thiệt mạng. Tình thế đòi hỏi một giải pháp vận chuyển an toàn và hiệu quả hơn.
Henry J. Kaiser nhà thầu xây dựng quan trọng của Mỹ khi ấy đã đề xuất ý tưởng táo bạo là chế tạo một tàu máy bay khổng lồ, đủ sức bay qua các tàu ngầm Đức, vận chuyển hàng hóa và binh sĩ. Kaiser vốn rất nổi tiếng với các công trình xây dựng hạ tầng và hệ thống đóng tàu chất lượng cao trong chiến tranh nhưng chưa từng có kinh nghiệm chế taho máy bay nên ông hiểu rõ rằng cần sự giúp đỡ từ một chuyên gia hàng không để biến ý tưởng này thành hiện thực.
Howard Hughes là một nhân vật nổi tiếng tại Mỹ. Ông không chỉ là nhà sản xuất phim Hollywood mà còn là một phi công xuất sắc, người sáng lập Công ty Máy bay Hughes. Năm 1934, Hughes thiết kế chiếc máy bay đua H-1 Racer, phá kỷ lục tốc độ thế giới vào năm 1953. Năm 1938, ông lập kỷ lục bay vòng quanh thế giới nhanh nhất, chỉ trong 3 ngày 19 giờ, vượt xa thành tích trước đó. Với danh tiếng là một trong những nhà hàng không sáng tạo nhất, Hughes trở thành đối tác lý tưởng của Kaiser trong dự án này.
Cả hai đã thuyết phục Ban Sản xuất Chiến tranh Mỹ tài trợ cho kế hoạch đầy tham vọng xây dựng 500 tàu máy bay. Họ đề xuất một mẫu thủy phi cơ 8 động cơ với sải cánh dài hơn sân bóng đá và thân cao tương đương tòa nhà 5 tầng. Chiếc máy bay này, dự kiến lớn nhất từng được chế tạo, có thể chở tới 750 binh sĩ hoặc 2 xe tăng M2 Sherman, với tổng trọng lượng lên tới 200 tấn, gấp ba lần bất kỳ máy bay nào từng tồn tại.
Dù ban đầu còn lưỡng lự, chính phủ Mỹ cuối cùng đã chấp thuận và cấp 18 triệu USD (tương đương 250 triệu USD ngày nay) để chế tạo mẫu thử đầu tiên. Kaiser và Hughes cùng dành nhiều tháng trời để hiện thực hóa kế hoạch về chiếc máy bay H-4 Hercules, mở ra chương trình hàng không tham vọng nhất lịch sử thời bấy giờ.
Sứ mệnh bất thành của chiếc thủy phi cơ
Dự án đầy tham vọng H-4 Hercules gặp vô vàn thử thách ngay từ khi bắt đầu. Do thiếu hụt kim loại trong thời chiến, Hughes phải sử dụng gỗ bạch dương để chế tạo chiếc máy bay khổng lồ này. Dù được gọi là "Ngỗng gỗ vân sam" (Spruce Goose), thực tế máy bay được làm từ ván ép Duramold, cấu tạo bởi nhiều lớp gỗ bạch dương dán bằng keo urea-formaldehyde dưới nhiệt độ và áp suất cao, sau đó xử lý bằng sóng vô tuyến tần số cao. Quá trình này mang lại độ bền vượt trội, với lớp ngoài được chà nhám, bọc giấy, tráng phủ và đánh bóng tỉ mỉ.
Hercules không chỉ sử dụng gỗ ở các bộ phận nhẹ mà cả các dầm và xà chịu lực, đòi hỏi nhóm chế tạo phát triển công cụ, khuôn mẫu và chất liệu keo mới. Đây là máy bay lớn nhất từng được chế tạo, có sải cánh dài 97,51 m, chiều dài 66,65 m, và cao 24,18 m.
Quá trình sản xuất bị kéo dài vì sự cầu toàn của Hughes khiến máy bay hoàn thành sau khi Thế chiến II đã kết thúc, tiêu tốn khoảng 22 triệu USD của Chính phủ Mỹ và 18 triệu USD tiền túi của Hughes. Ngày 2/11/1947, H-4 Hercules được hạ thủy ở Long Beach, California. Với 8 động cơ Pratt & Whitney R-4360 Wasp Major, mỗi động cơ sản sinh 3.000 mã lực, máy bay có khả năng cất cánh với tải trọng khổng lồ. Hệ thống thủy lực và dây điện đặc biệt được thiết kế để tối ưu hóa điều khiển và giảm trọng lượng.
Trong chuyến thử nghiệm, Hughes đưa chiếc Hercules cất cánh. Với tốc độ tối đa 217 km/h, nó bay 1,6 km trong 26 giây, đạt độ cao 21 m. Dù chuyến bay chỉ diễn ra trong thời gian ngắn nhưng nó chứng minh rằng cỗ máy khổng lồ này có thể bay được.
Sau chuyến bay duy nhất, Hughes đầu tư 1,75 triệu USD xây một nhà kho kiểm soát độ ẩm để bảo quản Hercules. Chiếc máy bay được chăm sóc tỉ mỉ, động cơ được khởi động mỗi tuần trong suốt nhiều năm. Chi phí bảo quản lên tới 1 triệu USD mỗi năm, ngay cả sau khi Hughes qua đời năm 1976. Tranh chấp pháp lý kéo dài liên quan đến quyền sở hữu chiếc máy bay, nhưng cuối cùng, H-4 Hercules vẫn nguyên vẹn và được trưng bày tại Bảo tàng Hàng không Vũ trụ Evergreen ở McMinnville, bang Oregon.
