Có nên áp thuế tiêu thụ đặc biệt với game online?

Dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) do Bộ Tài chính soạn thảo, đang đề xuất đánh thuế bổ sung dịch vụ game online vào nhóm đối tượng áp thuế tiêu thụ đặc biệt, nhằm bảo đảm hạn chế dịch vụ, góp phần định hướng sản xuất, kinh doanh, tiêu dùng và góp phần tăng cường quản lý hoạt động này.

Tại hội thảo góp ý xây dựng dự án Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) do Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức ngày 5/7, TS. Nguyễn Minh Thảo, Trưởng ban Nghiên cứu môi trường kinh doanh và năng lực cạnh tranh, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) cho rằng, bất kỳ chính sách nào cũng có tác động kinh tế-xã hội nhất định.

Công cụ chính sách không nên tạo thêm gánh nặng cho kinh tế, doanh nghiệp và người dân. Do đó, cần phải cẩn trọng đánh giá tác động của chính sách liệu có thực sự bảo vệ người dân, doanh nghiệp và tăng nguồn thu hay không. Đồng thời, làm giàu chính sách bằng phản biện, nghiên cứu độc lập mang tính khoa học, đóng góp ý kiến có ý nghĩa giúp Bộ Tài chính cân nhắc các nội dung trong Dự thảo Luật sửa đổi Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt.

Tuy nhiên, TS. Nguyễn Minh Thảo cũng chia sẻ, thời điểm hiện nay tất cả doanh nghiệp đều gặp khó khăn, doanh nghiệp càng lớn thậm chí càng gặp khó khăn hơn, do đó việc áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt thời điểm này là không phù hợp, vô hình trung có thể làm tổn thương doanh nghiệp. Do đó, cần cân nhắc lùi thời hạn thuế, xây dựng lộ trình đối với việc áp dụng sắc thuế.

Ông Trần Phương Huy, Giám đốc VTC Intecom cho biết, theo số liệu của Liên minh Game Việt Nam, cứ 100 người tham gia game online thì chỉ có dưới 10 người trả tiền (con số chính xác là 5,8 người), có tới 90% người chơi không trả tiền. Điều này đồng nghĩa việc điều chỉnh hành vi người thu thuế là điều chỉnh hành vi của 5,8 người-một con số rất nhỏ, điều chỉnh hành vi này không thể đạt mục tiêu.

Game online là ngành đặc thù, có khả năng xuyên biên giới. Báo cáo của Ngân hàng Nhà nước cho thấy, thanh toán trực tuyến tại Việt Nam luôn đạt mức tăng trên 50%. Ngay khi chưa áp thuế, người tiêu dùng đã sử dụng dịch vụ nước ngoài, do đó, việc áp thuế với ngành game online sẽ vô tình gia tăng tính cạnh tranh không lành mạnh, dẫn đến bảo hộ ngược cho nước ngoài.

Số liệu của Cục Phát thanh - Truyền hình và Thông tin điện tử, Bộ TT&TT cũng cho thấy, chỉ có 15% trong 200 doanh nghiệp game đã đăng ký còn hoạt động tại Việt Nam. Trong khi đó, mỗi năm, game không phép chạy xuyên biên giới, đạt doanh thu 5.000 tỷ đồng, chiếm 30% tỉ trọng của thị trường phát hành game tại Việt Nam.

Trên thế giới, kinh nghiệm từ Trung Quốc cho thấy, từ năm 2010, nước này đã quy định rõ, theo từng độ tuổi, người chơi được phép chơi trong thời gian bao lâu, khung giờ cụ thể và thanh toán bao nhiêu, từ đó kiểm soát tốt 70% trẻ vị thành niên chơi dưới 3 giờ/tuần, tỉ lệ game thủ trẻ tuổi giảm 32% từ 122 triệu người xuống 82 triệu người trong năm 2020, theo số liệu Nikko Partners. Vì vậy, ông Trần Huy Phương kiến nghị không áp thuế tiêu thụ đặc biệt với game online.

Bà Nguyễn Thùy Dung, Giám đốc SohaGame cũng chia sẻ, theo báo cáo của Apple Store và Google Play, chỉ có 2,4% người chơi trả phí trong tổng số người chơi game tại thị trường Việt Nam đối với hệ điều hành iOS và chỉ 1,7% người chơi trả phí đối với hệ điều hành Android. Nghĩa là, chưa đến 2% số người chơi game tại thị trường Việt Nam có trả phí trong game. Như vậy, đối tượng tác động được chỉ chiếm dưới 2% tổng số lượng người chơi mà chúng ta muốn kiểm soát thông qua việc áp thuế.

Ngoài ra, trong tổng số 100.000 game phát hành tại Việt Nam hiện nay, hàng năm Cục Phát thanh Truyền hình và Thông tin điện tử chỉ cấp phép dưới 500 game. Tức là chưa đến 1% game người chơi Việt Nam có thể tiếp cận là game được quản lý. Như vậy, chỉ có 2% người chơi trong 1% game trên store sẽ chịu tác động bởi thuế tiêu thụ đặc biệt.

Ông Lã Xuân Thắng, Giám đốc phát hành trò chơi trực tuyến (VNG), trên thế giới, ngành game là trụ cột trong ngành nội dung số và kinh tế số . Theo ước tính từ Newzoo, tổng doanh thu ngành game năm 2022 trên thế giới đạt 184 tỷ USD và dự kiến năm 2023 sẽ đạt 194 tỷ USD. Cũng theo báo cáo này, năm 2022 trên thế giới có khoảng 3,2 tỷ người chơi game.

Ở các quốc gia như Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Pháp, Tây Ba Nha và nhiều nước khác, trò chơi trực tuyến không chỉ được thừa nhận như là một ngành kinh tế quan trọng, mà còn được xác định là mũi nhọn để xuất khẩu văn hoá ra thế giới. Vì vậy, những quốc gia này có rất nhiều chính sách hỗ trợ, khuyến khích phát triển ngành công nghiệp trò chơi trực tuyến.

Gần đây, một số quốc gia khác như Singapore, Các tiểu vương quốc Arab thống Nhất UAE, Jordan,... cũng đã có nhiều sáng kiến, nhiều chính sách thu hút các tập đoàn, các công ty game đến đặt trụ sở và hoạt động. Họ không muốn chậm chân trong ngành công nghiệp được dự đoán sẽ sớm chạm mốc doanh thu 200 tỷ USD này.

Tại Việt Nam, kinh doanh trò chơi điện tử trực tuyến là một ngành kinh doanh có điều kiện. Tất cả các game muốn kinh doanh đều phải được thẩm định nội dung bởi cơ quan quản lý nhà nước chuyên ngành. Bên cạnh việc phải đảm bảo các yêu cầu về yếu tố nội dung, trò chơi trực tuyến khi đưa ra thị trường luôn có sự phân loại độ tuổi rất rõ ràng và khuyến cáo người dùng trước khi sử dụng.

Hầu hết những nội dung không lành mạnh, lệch chuẩn đều đến từ các game được phát hành trái phép trên lãnh thổ Việt Nam. Những game này không bị quản lý bởi các cơ quan quản lý chuyên ngành, đồng thời cũng không đóng bất cứ khoản thuế nào cho nhà nước.

Các doanh nghiệp Việt Nam đang thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ với nhà nước, đồng thời phải cạnh tranh với những doanh nghiệp nước ngoài - không phải thực hiện bất cứ nghĩa vụ nào. Đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến việc chỉ còn khoảng 15% số doanh nghiệp game Việt Nam đã đăng ký còn hoạt động. 85% đã ngừng hoặc chuyển hoạt động ra nước ngoài để được hưởng các cơ chế ưu đãi toàn diện từ thủ tục, hạ tầng cho đến thuế suất.

"Nếu áp thêm thuế tiêu thụ đặc biệt, các doanh nghiệp Việt Nam sẽ mất hoàn toàn khả năng cạnh tranh trên chính sân nhà. Thị phần sẽ thuộc về các sản phẩm lậu, không phép và dẫn đến công tác quản lý về nội dung, văn hoá, tài chính,… sẽ trở nên rất nặng nề".