Giá nguyên liệu tăng cao: Phép thử lớn cho ngành thép Việt Nam

Theo báo cáo mới nhất từ Công ty Cổ phần Chứng khoán VPBank (VPBank Securities), giá các nguyên liệu đầu vào quan trọng như quặng sắt, than cốc và thép phế liệu đã có sự tăng trưởng đáng kể trong năm 2024. Cụ thể, giá quặng sắt đã tăng 8% trong tháng 10 so với tháng 9, đạt trung bình 120 USD/tấn. Giá than cốc tăng mạnh hơn, tới 15%, cán mốc 300 USD/tấn. Những yếu tố này đã trực tiếp đẩy chi phí sản xuất thép lên cao, khiến các nhà sản xuất trong nước phải đối mặt với áp lực lớn về chi phí và cạnh tranh quốc tế.

Biến động giá quặng sắt, than cốc và thép phế liệu từ năm 2019 đến 2024. Nguồn: VPBank Securities.

Giá nguyên liệu biến động: Nguy cơ hiện hữu

Sự gia tăng giá nguyên liệu đã làm thay đổi cán cân cung-cầu của thị trường thép. Điều này không chỉ làm tăng chi phí xây dựng, cơ khí và các ngành công nghiệp phụ thuộc lớn vào thép, mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến sức cạnh tranh của thép Việt Nam trên trường quốc tế. Số liệu từ VPBank Securities cho thấy, giá thép xây dựng trong nước đã tăng 8-16% từ mức đáy gần nhất. Giá thép thanh trong nước tiệm cận với giá thép Trung Quốc, đạt mức trung bình 500 USD/tấn.

Giá thép xây dựng tại Việt Nam và Trung Quốc từ năm 2019 đến 2024. Nguồn: VPBank Securities.

Trên thị trường toàn cầu, chênh lệch giá thép cán nóng (HRC) giữa Việt Nam và các thị trường như Mỹ và EU tiếp tục nới rộng. Giá HRC tại Mỹ cao hơn đáng kể, lên đến 1.200 USD/tấn, trong khi tại Việt Nam chỉ dao động quanh mức 550-600 USD/tấn. Sự khác biệt này không chỉ thể hiện thách thức về chi phí mà còn phản ánh những rào cản thương mại đang đè nặng lên ngành thép Việt Nam.

Chênh lệch giá HRC giữa Việt Nam và các thị trường lớn từ năm 2019 đến 2024. Nguồn: VPBank Securities.

Cơ hội từ xu hướng xanh và đổi mới công nghệ

Mặc dù thách thức lớn, VPBank Securities cũng chỉ ra rằng đây là cơ hội để ngành thép tái cấu trúc, nâng cao hiệu quả sản xuất. Một số doanh nghiệp đã chuyển sang áp dụng công nghệ luyện thép bằng khí tự nhiên trực tiếp (DRI), giúp tiết kiệm năng lượng và giảm phát thải. Điều này không chỉ giúp doanh nghiệp cắt giảm chi phí mà còn phù hợp với xu hướng toàn cầu hóa sản xuất "xanh", mở ra cơ hội xuất khẩu sang các thị trường khó tính như châu Âu và Bắc Mỹ.

Ngoài ra, nhu cầu thép từ Trung Quốc và Ấn Độ – hai quốc gia tiêu thụ thép hàng đầu thế giới – đang trên đà phục hồi, mang lại triển vọng tích cực cho xuất khẩu thép của Việt Nam. Báo cáo từ VPBank Securities cho biết, sự tăng trưởng ở các thị trường này có thể bù đắp phần nào những khó khăn tại các thị trường lớn khác đang chịu tác động từ lạm phát và chính sách thắt chặt tiền tệ.

Hướng tới chiến lược dài hạn

Một vấn đề đáng quan ngại được nêu trong báo cáo là sự phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu, khiến ngành thép Việt Nam nhạy cảm với biến động giá quốc tế. VPBank Securities khuyến nghị các doanh nghiệp cần xây dựng chuỗi cung ứng nội địa và đa dạng hóa nguồn nguyên liệu để giảm thiểu rủi ro. Đồng thời, phát triển thị trường nội địa cũng được xem là chiến lược quan trọng để giảm sự phụ thuộc vào xuất khẩu và đảm bảo ổn định trong dài hạn.

VPBank Securities dự báo đến năm 2025, sản lượng tiêu thụ thép xây dựng tại Việt Nam có thể đạt hơn 10,5 triệu tấn, tăng 5% so với năm 2024. Trong khi đó, tiêu thụ ống thép được kỳ vọng tăng trưởng 3%, lên mức 2,7 triệu tấn. Đây là những tín hiệu tích cực, cho thấy ngành thép Việt Nam vẫn có cơ hội vươn lên nếu biết tận dụng các yếu tố thuận lợi.

Dự báo sản lượng tiêu thụ thép xây dựng và ống thép tại Việt Nam đến năm 2025. Nguồn: VPBank Securities.

Biến động giá nguyên liệu đang là "phép thử" lớn đối với ngành thép Việt Nam. Nhưng thách thức luôn đi kèm cơ hội. Việc đầu tư vào công nghệ mới, định hướng sản xuất xanh và tối ưu hóa chuỗi cung ứng là những bước đi cần thiết để ngành thép Việt Nam không chỉ vượt qua khó khăn hiện tại mà còn khẳng định vị thế trên bản đồ kinh tế toàn cầu. Theo VPBank Securities, các doanh nghiệp cần tận dụng tốt thời điểm này để nâng cao năng lực cạnh tranh, đáp ứng các tiêu chuẩn ngày càng cao của thị trường quốc tế.

>> Cuộc chiến ngành thép có tác động thế nào đến Hòa Phát (HPG)?