Hathaway Policy: Bão ảnh hưởng đến GDP và cấu trúc của kinh tế Việt Nam như thế nào?

Cơn bão số 3 và những con số thiệt hại

Cơn bão số 3 đã trở thành một trong những thảm họa thiên nhiên gây thiệt hại lớn nhất mà miền Bắc phải đối mặt trong suốt 70 năm qua. Với sức gió cực mạnh, bão đã càn quét qua 26 tỉnh thành, gây tổn thất nghiêm trọng về người và của. Theo báo cáo từ Bộ Kế hoạch và Đầu tư, thiệt hại tài chính do cơn bão gây ra lên đến 81.503 tỷ đồng, với 344 người chết và mất tích cùng gần 2.000 người bị thương. Các tổn thất này không chỉ dừng lại ở con số vật chất mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến nền kinh tế của cả nước.

Tổng sản phẩm quốc nội (GDP), là một chỉ tiêu kinh tế quan trọng để đo lường mức độ phát triển và năng lực sản xuất của một quốc gia. Khi có một thảm họa như bão xảy ra, cả tổng cung và tổng cầu của nền kinh tế đều chịu tác động nghiêm trọng, làm thay đổi cấu trúc sản xuất và tiêu dùng, dẫn đến sự thay đổi về GDP.

Tác động của bão đến tổng cung của nền kinh tế

Trong phân tích từ Hathaway Policy, tổng cung của nền kinh tế bao gồm khả năng sản xuất của đất nước, được xác định bởi các yếu tố như vốn, lao động và công nghệ. Về dài hạn, GDP phụ thuộc vào khả năng sản xuất của nền kinh tế, được xác định bởi những yếu tố này. Khi bão tấn công, vốn của nền kinh tế bị suy giảm đáng kể với các thiệt hại lên tài sản công như cầu đường, trạm y tế, cây cối, và thiệt hại tài sản tư của doanh nghiệp và người dân như nhà cửa, nhà xưởng, vật tư thiết bị, và các phương tiện sản xuất khác.

Bên cạnh đó, lao động cũng giảm do tác động của bão. Các nhà phân tích của Hathaway Policy nhấn mạnh rằng cung lao động suy giảm là hậu quả của việc nhiều người dân không thể tham gia lực lượng lao động do mất mát tài sản, chấn thương hoặc thậm chí tử vong. Sự thiếu hụt lao động này không chỉ ảnh hưởng đến năng suất mà còn gây gián đoạn các hoạt động sản xuất và kinh doanh tại các khu vực chịu thiệt hại.

Tất cả những yếu tố này đã làm suy giảm năng lực sản xuất của nền kinh tế, khiến tổng cung giảm xuống dưới mức tiềm năng. Hathaway Policy khẳng định rằng, khi nhìn từ góc độ tổng cung, các tác động của bão chủ yếu ảnh hưởng đến xu thế trung và dài hạn của GDP. Điều này có nghĩa là trong tương lai gần, GDP của Việt Nam sẽ khó quay lại mức tăng trưởng tiềm năng như trước khi cơn bão xảy ra. Tình trạng này khá tương tự với những gì đã diễn ra trong đại dịch COVID-19, khi GDP bị đẩy ra khỏi xu thế tăng trưởng dài hạn.

COVID-19 khiến GDP rơi khỏi xu thế tăng trưởng dài hạn - Nguồn: Báo cáo kinh tế vĩ mô 6 tháng năm 2024 của Hathaway Policy.

Tác động của bão lên tổng cầu: Chi tiêu cá nhân, đầu tư và chi tiêu Chính phủ

Theo Hathaway Policy, tổng cầu của nền kinh tế sau cơn bão bao gồm các yếu tố như chi tiêu cá nhân, đầu tư, chi tiêu Chính phủ và xuất khẩu ròng. Các thành phần này đều chịu những biến động khác nhau khi nền kinh tế đối mặt với thảm họa thiên nhiên như cơn bão số 3.

Chi tiêu cá nhân là thành phần bị giảm mạnh nhất. Các chuyên gia từ Hathaway Policy nhận định rằng, dưới tác động của bão, tài sản, thu nhập và việc làm của những người dân trong vùng bị ảnh hưởng nghiêm trọng, kéo theo chi tiêu cá nhân giảm mạnh. Những người ngoài vùng bị ảnh hưởng có thể tham gia vào các hoạt động quyên góp, hỗ trợ, nhưng nhìn chung, tổng mức chi tiêu cá nhân vẫn có xu hướng giảm do tâm lý thận trọng và ưu tiên tiết kiệm. Tác động này làm cho tổng cầu chung của nền kinh tế giảm sút đáng kể.

Đầu tư có xu hướng tăng nhẹ sau bão. Hathaway Policy chỉ ra rằng cơn bão đã gây thiệt hại nặng nề đến các tài sản như nhà ở, cơ sở hạ tầng và phương tiện sản xuất. Do đó, các doanh nghiệp và hộ gia đình sẽ cần đầu tư thêm để khắc phục thiệt hại và phục hồi sản xuất. Tuy nhiên, Hathaway Policy lưu ý rằng phần lớn nguồn đầu tư này đến từ việc điều phối và tái sử dụng nguồn lực đã có sẵn, thay vì là những khoản đầu tư mở rộng quy mô. Vì vậy, mặc dù đầu tư có tăng, nhưng chỉ ở mức khiêm tốn và không tạo ra động lực lớn để thúc đẩy nền kinh tế.

Chi tiêu Chính phủ đóng vai trò quan trọng sau bão và có thể quyết định hướng đi của GDP. Hathaway Policy phân tích rằng, để khắc phục hậu quả và hỗ trợ người dân sau thảm họa, Chính phủ cần triển khai các biện pháp hỗ trợ thông qua chi tiêu ngân sách, bao gồm xây dựng lại cơ sở hạ tầng, hỗ trợ người dân tái định cư và giúp đỡ các doanh nghiệp phục hồi. Những khoản chi tiêu này là yếu tố quyết định để bù đắp sự sụt giảm của các yếu tố khác trong tổng cầu. Nếu chi tiêu của Chính phủ được thực hiện nhanh chóng và có hiệu quả, nó có thể giữ cho GDP không bị suy giảm sâu.

Xuất khẩu ròng cũng chịu ảnh hưởng bởi bão, với xu hướng tăng nhẹ do nhập khẩu giảm. Hathaway Policy cho biết do nhu cầu tiêu dùng nội địa và sản xuất suy giảm trong vùng bị ảnh hưởng, lượng hàng hóa nhập khẩu cần thiết cho các hoạt động này cũng giảm theo. Trong khi đó, xuất khẩu ít bị ảnh hưởng hơn do nhu cầu từ nước ngoài không thay đổi nhiều. Điều này dẫn đến một sự gia tăng nhẹ trong xuất khẩu ròng, tương tự như những gì đã diễn ra trong thời kỳ đại dịch COVID-19, khi nhập khẩu giảm do cầu nội địa suy yếu.

Cân bằng ngắn và dài hạn: Triển vọng cho GDP

Hathaway Policy nhấn mạnh rằng trong ngắn hạn, sự biến động của GDP sẽ phụ thuộc phần lớn vào các phản ứng chính sách của Chính phủ. Nếu các biện pháp hỗ trợ được triển khai nhanh chóng và có quy mô đủ lớn, sự sụt giảm của chi tiêu cá nhân có thể được bù đắp, giúp duy trì tăng trưởng kinh tế. Ngược lại, nếu các chính sách không đủ mạnh, GDP có thể giảm sâu hơn so với kỳ vọng.

Trong dài hạn, Hathaway Policy cảnh báo rằng nền kinh tế miền Bắc Việt Nam, nơi chịu ảnh hưởng nặng nề từ bão, sẽ khó phục hồi năng lực sản xuất như trước đây nếu không có những đột phá trong đầu tư công và tư nhân. Việc mất mát cơ sở hạ tầng, suy giảm lực lượng lao động và tổn thất trong hoạt động sản xuất đòi hỏi một sự đầu tư lớn từ cả Chính phủ và khu vực tư nhân để xây dựng lại nền kinh tế. Nếu không có những biện pháp đồng bộ và kịp thời, GDP sẽ tiếp tục bị kéo xuống dưới mức tiềm năng trong trung và dài hạn.

Ảnh minh họa - Nguồn: Internet.

Những bài học từ cơn bão: Chuẩn bị cho tương lai

Bão số 3 là một lời nhắc nhở mạnh mẽ về sự cần thiết của việc chuẩn bị và đối phó với thiên tai. Hathaway Policy nhấn mạnh rằng việc ứng phó với các thảm họa thiên nhiên cần phải được đưa vào chiến lược phát triển dài hạn của quốc gia. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng diễn biến phức tạp, các hiện tượng thiên tai như bão, lũ lụt sẽ ngày càng trở nên phổ biến và khó lường hơn. Việt Nam cần đầu tư vào cơ sở hạ tầng chống chịu với thiên tai, nâng cao khả năng phục hồi và phát triển bền vững.

Một yếu tố quan trọng cần được chú trọng là xây dựng hệ thống cảnh báo sớm và chuẩn bị cho các tình huống khẩn cấp. Hathaway Policy khuyến nghị rằng, Chính phủ cần xây dựng và triển khai các chính sách bảo hiểm thiên tai để giúp người dân và doanh nghiệp có thể bù đắp các tổn thất khi thiên tai xảy ra. Các biện pháp này không chỉ giúp giảm thiểu tổn thất về kinh tế mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình phục hồi sau thiên tai.

Hathaway Policy cũng khẳng định rằng việc quản lý rủi ro thiên tai cần phải được đưa vào chiến lược phát triển kinh tế quốc gia, không chỉ để đảm bảo an toàn cho người dân mà còn giúp duy trì sự ổn định của nền kinh tế. Điều này đòi hỏi sự hợp tác mạnh mẽ giữa Chính phủ, khu vực tư nhân và các tổ chức quốc tế nhằm xây dựng một nền kinh tế kiên cường hơn trước các cú sốc từ thiên nhiên, đảm bảo sự phát triển bền vững trong tương lai.

>> XNK tăng vọt nhưng xuất khẩu ròng chỉ đóng góp 1,19% vào tăng trưởng GDP quý III