Khai tử hàng loạt dự án xe điện, 26 tỷ USD vốn đầu tư và 25.000 việc làm ‘bốc hơi’
Sự bất ổn trong chính sách và nhu cầu chững lại đang khiến ngành ô tô ở bang Michigan (Mỹ) lao đao. Nhưng giữa hỗn loạn, nhiều lãnh đạo doanh nghiệp vẫn nhìn thấy cơ hội để định hình lại cuộc chơi.
Làn sóng hủy bỏ dự án
Trong khi ngành ô tô toàn cầu tăng tốc, bang Michigan – “cái nôi” của công nghiệp xe hơi Mỹ – lại đang rơi vào tình thế tiến thoái lưỡng nan.
Dù chính quyền bang cùng nhà đầu tư đã tung ra nhiều gói ưu đãi để hút dòng vốn xe điện, kết quả vẫn kém xa kỳ vọng. Nhiều kế hoạch sản xuất, từ nhà máy xe, pin, trạm sạc đến tái chế, liên tục bị dừng hoạt động hoặc hủy bỏ trong những năm gần đây.
Theo tổ chức vận động việc làm xanh BlueGreen Alliance Foundation, hơn một nửa trong số 89 dự án công bố từ năm 2019 tại Michigan đã “bốc hơi” vào giai đoạn 2024 – 2025. Những vụ hủy bỏ này đồng nghĩa với việc 25,9 tỷ USD đầu tư cùng hơn 25.000 việc làm đều biến mất.
Một loạt cái tên lớn cũng phải lùi bước. Nhà sản xuất pin Gotion (Trung Quốc) đã đình trệ kế hoạch xây nhà máy pin hơn 2 tỷ USD do kiện tụng. Trong khi đó, Ford cắt giảm quy mô khu liên hợp sản xuất pin BlueOval từ 3,5 tỷ USD xuống 2 tỷ USD, giảm số việc làm từ 2.500 xuống 1.700 và chuyển hướng sang xe hybrid.
Được biết đây là một trong những dự án xây dựng cơ sở sản xuất lớn nhất và đắt đỏ nhất tại Michigan.
Ngay cả General Motors – “ông lớn” tại Detroit – cũng phải bán phần góp vốn trong dự án nhà máy pin Ultium Cells 41GWh cho đối tác LG Energy Solution.
Sự bất ổn chính sách và tâm lý lo ngại
Kể từ khi nhậm chức, Thống đốc bang Michigan Gretchen Whitmer coi xe điện là trụ cột trong chiến lược phát triển kinh tế, với hàng loạt dự án pin và lắp ráp mới được công bố. Thế nhưng, bất ổn chính sách liên bang và phản ứng từ cộng đồng địa phương đã khiến nhiều dự án chệch hướng.
Ford từng đặt cược lớn vào BlueOval nhờ ưu đãi thuế, nhưng những lợi ích này lại bị đe dọa bởi Đạo luật “One Big Beautiful Bill Act” (OBBBA) của Tổng thống Donald Trump. Chủ tịch điều hành Bill Ford Jr. thừa nhận doanh nghiệp có thể thích ứng, song quyết định đầu tư luôn phụ thuộc vào chính sách hiện hành.
Dù nhà máy pin EV của Ford vẫn đủ điều kiện nhận ưu đãi sản xuất và dự kiến đi vào hoạt động năm 2026, việc cắt giảm ưu đãi thuế cho người mua xe điện từ ngày 30/9 được dự báo sẽ làm suy yếu nhu cầu.
“Điều chúng ta biết chắc là chính sách có tác động đến thị trường. Nếu không có hỗ trợ, họ sẽ chẳng cần đến nhiều pin và xe như trước nữa”, Aaron Viles – Giám đốc chiến dịch của Electrification Coalition – cảnh báo.
Bob Lee, Giám đốc chiến lược của LG Energy Solution khu vực Bắc Mỹ, nhận định dự báo tăng trưởng 50%/năm của thị trường xe điện rõ ràng quá lạc quan. Thực tế, năm vừa qua thị trường chỉ tăng khoảng 11% - thấp hơn so với kỳ vọng. Ông nhấn mạnh sự thay đổi đột ngột trong chính sách thuế quan Mỹ còn khó lường hơn cả mức thuế và việc cắt ưu đãi liên bang.
Cơ hội trong hỗn loạn
Trái ngược tâm lý bi quan, một số lãnh đạo doanh nghiệp lại nhìn thấy cơ hội. Pat D’Eramo, CEO công ty sản xuất linh kiện ô tô Canada Martinrea International, cho rằng: “Đây là giai đoạn thú vị nhất mà tôi từng chứng kiến trong cả sự nghiệp. Sự chuyển dịch này, sự hỗn loạn này thực chất là cơ hội khổng lồ. Điều chúng ta cần là thu hút thêm nhiều người tham gia hơn nữa”.
Hiện tại, Michigan vẫn giữ được sức hút nhờ chuỗi cung ứng ô tô dày đặc và các gói ưu đãi sản xuất. Dù mất một phần dòng vốn vào tay bang khác, xe hơi vẫn là linh hồn của Michigan và bang này có cơ hội củng cố lợi thế để không bị bỏ lại trong cuộc đua xe điện.
