Kinh tế Việt Nam 2025: 'Tấm khiên' nào cho cuộc chiến thương mại?

'Giải mã' những yếu tố cốt lõi cho đà tăng trưởng

Năm 2025 được xem là năm bản lề cho một chu kỳ tăng trưởng mới của Việt Nam. Trong khi Quốc hội đặt mục tiêu tăng trưởng GDP ở mức 6,5-7%, Thủ tướng Chính phủ định hình một viễn cảnh lạc quan hơn: tăng tốc vượt mốc 8%, thậm chí hướng đến những cột mốc hai chữ số trong tương lai gần. Đây không phải là kỳ vọng viển vông, bởi nền tảng tài khoá đang được kiểm soát chặt chẽ và dòng vốn đầu tư công đã bắt đầu phát huy hiệu quả, mở ra dư địa tăng trưởng rõ nét.

Theo đánh giá của nhiều chuyên gia, năm 2025 có thể trở thành dấu mốc mở ra “chương mới” trong hành trình phát triển của nền kinh tế Việt Nam. Động lực nội tại đang được củng cố vững vàng thông qua nỗ lực cải cách thể chế, tinh gọn bộ máy và tăng hiệu quả điều hành – những yếu tố tạo bệ phóng cho một chu kỳ phát triển bứt phá. Trong bối cảnh trật tự kinh tế toàn cầu đang tái định hình, Việt Nam đứng trước cơ hội nâng tầm vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu, bằng chiến lược hội nhập chủ động và cạnh tranh hiệu quả hơn.

"Năm 2025 sẽ là kỷ nguyên mới, khi Việt Nam "lột xác" về thể chế và nâng tầm vị thế cạnh tranh. Sau bước đệm 2024, Việt Nam sẽ tăng tốc 7-7,5% trong 3 năm tới, trở thành ngôi sao sáng của ASEAN-6", bà Trần Thị Khánh Hiền, Giám đốc khối Nghiên cứu & Khối Nghiên cứu CTCK MB (MBS), cho hay.

Nhận định này hoàn toàn có cơ sở khi bóc tách các yếu tố chính định hình triển vọng kinh tế vĩ mô của Việt Nam trong năm 2025, không chỉ là những con số tăng trưởng đơn thuần, mà là một bức tranh được vẽ nên bởi những yếu tố nền tảng vững chắc.

Cụ thể, năm 2025 mở ra một chương mới cho sản xuất Việt Nam, nơi "cỗ máy" kinh tế được tăng tốc bởi cơn gió thương mại toàn cầu và ngọn lửa đầu tư nội địa đang "nóng". Nhiều đơn vị phân tích dự báo sức nóng của thương mại toàn cầu sẽ thổi bùng xuất khẩu Việt Nam, với mức tăng trưởng ấn tượng 9-10%, tạo nên thặng dư thương mại 27 tỷ USD giữa kinh tế toàn cầu đầy biến động.

Dự báo này dựa trên các yếu tố như: Ngân hàng Thế giới dự báo thương mại hàng hoá và dịch vụ toàn cầu sẽ tăng trưởng 3,4% trong năm 2025, cao hơn mức 2,5% trong năm 2024, tạo điều kiện thuận lợi để Việt Nam "cất cánh" nhờ vào các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới như CPTPP và RCEP.

Dù vẫn có những yếu tố rủi ro xuất phát từ nhu cầu linh kiện điện tử suy yếu, nguy cơ thuế quan từ Mỹ và áp lực lãi suất từ đồng USD mạnh. Dẫu vậy, với vị thế ngôi sao đang lên trong chuỗi cung ứng toàn cầu, Việt Nam vẫn có đủ nội lực để chuyển mình, vươn lên những ngành sản xuất và dịch vụ giá trị gia tăng cao hơn.

Cùng với đó, một tín hiệu tích cực trong những năm qua là tỷ lệ đóng góp của tổng yếu tố năng suất (TFP) vào tăng trưởng GDP liên tục gia tăng. Cụ thể, trong giai đoạn 2011-2015, con số này đạt 37,5%, tăng lên 43,8% vào năm 2022 và tiếp tục đạt 44,8% vào năm 2023. Với đà tăng về đóng góp của TFP vào GDP trong những năm qua, Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị đã tiếp tục đặt mục tiêu nâng tỷ lệ đóng góp của TFP vào tăng trưởng GDP lên 55% trong giai đoạn 2025-2030.

Mục tiêu tăng trưởng đề ra để đạt được tăng trưởng GDP 8% vào năm 2025. Ảnh: TL.

>>> Kinh tế phục hồi mạnh mẽ nhưng chưa đồng đều: Việt Nam đối mặt những rủi ro gì?

Đáng chú ý, năm 2025, "cỗ máy" đầu tư công được kỳ vọng sẽ tăng tốc mạnh mẽ, với mục tiêu giải ngân vốn đạt 85-90% kế hoạch, tương đương mức tăng trưởng ấn tượng 24-31% so với năm 2024. Đây là năm quyết định, năm cuối cùng của kế hoạch đầu tư trung hạn 2021-2025, và Chính phủ đã đặt KPI với mức chi đầu tư phát triển lên đến 790,7 nghìn tỷ đồng. Điều này đã và đang tạo động lực thúc đẩy đầu tư khu vực công, làm gia tăng niềm tin đối với các lĩnh vực kinh tế khác cùng hướng đến sự phát triển.

Theo đó, kế hoạch đầu tư công của Việt Nam năm 2025 vẫn tiếp tục được duy trì với nhiều dự án trọng điểm như dự án đường sắt cao tốc Bắc Nam (tổng vốn 67,3 tỷ USD, năm 2027 khởi công); Sân bay Quốc tế Long Thành (tổng vốn 16 tỷ USD, dự kiến hoàn thành giai đoạn 1 năm 2025), Nhà máy điện hạt nhân…

Tuy nhiên, để hiện thực hóa tham vọng này, Việt Nam cần phải vượt qua những chướng ngại vật như quy trình phân bổ vốn, cơ chế chính sách, giải phóng mặt bằng và nguồn cung vật liệu xây dựng. Nếu thành công, một trong 3 "cỗ xe tam mã" này sẽ là động lực mạnh mẽ cho tăng trưởng kinh tế Việt Nam.

Năm 2025, Ngân hàng Nhà nước đã đặt mục tiêu tăng trưởng tín dụng vượt xa so với năm 2024, với mức tăng trưởng dự báo từ 16% trở lên, so với mức tăng trưởng 14 – 15% của năm 2024. Đây là một tín hiệu rất rõ ràng cho thấy việc bơm tiền vào nền kinh tế để thúc đẩy tăng trưởng là một chiến lược quan trọng.

Cùng với đó, Chính phủ đã công bố một loạt biện pháp hỗ trợ bao gồm phát hành trái phiếu đặc biệt và tăng trần nợ để hỗ trợ các chính quyền địa phương. Để hỗ trợ thị trường bất động sản, ngân hàng trung ương đã giảm lãi suất chuẩn, lãi suất thế chấp và tỷ lệ trả trước, nhằm tăng thanh khoản và khuyến khích các hoạt động mua nhà. Rõ ràng, dòng tín dụng được "bơm" ra mạnh mẽ sẽ góp phần hỗ trợ sự phục hồi của nền kinh tế, đặc biệt là trong bối cảnh các doanh nghiệp đang đối mặt với nhiều khó khăn.

Kinh tế Việt Nam kỳ vọng tiếp tục tăng trưởng ổn định trong năm 2025, trước bối cảnh “thương chiến” toàn cầu. Ảnh: TL.

>>> Vì sao tín dụng hạ tầng trở thành chìa khóa quan trọng thúc đẩy kinh tế Việt Nam?

'Tấm khiên' kinh tế: Loạt giải pháp giảm thiểu tác động tiêu cực

Năm 2025 được dự báo sẽ chứng kiến những biến động đáng kể trên thị trường trái phiếu bất động sản, đặc biệt là vào tháng 6, khi khối lượng nợ trái phiếu đáo hạn lên tới 20.000, tạo ra áp lực tài chính lớn cho các công ty bất động sản. Nếu không có biện pháp ứng phó kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến sự trì trệ của thị trường bất động sản và gây ảnh hưởng tiêu cực đến nền kinh tế nói chung. Các doanh nghiệp bất động sản đang phải đối mặt với thách thức lớn trong việc tìm kiếm giải pháp để thanh toán nợ trái phiếu, và sự ổn định của thị trường tài chính phụ thuộc vào khả năng giải quyết vấn đề này.

Ngoài ra, thị trường chứng khoán cũng đang có những biến động mạnh mẽ, đặc biệt, những 'ông lớn' như FPT và TPB đang trải qua những đợt điều chỉnh đầy sôi động, có thể sẽ phản ánh sự thay đổi trong tâm lý nhà đầu tư và những "tín hiệu" điều chỉnh kỳ vọng về bước tiến của nền kinh tế.

Đặc biệt, năm 2025, bức tranh kinh tế toàn cầu được dự báo sẽ nhuốm màu "bất định", khi làn sóng chính sách từ bàn tay của Tổng thống Donald Trump có thể thổi bùng lên những cơn bão thương mại. "Cuộc chiến" thuế quan, một khi được khơi mào, sẽ tạo ra những "vết nứt" lớn trong chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt là đối với những nền kinh tế mở như Việt Nam.

Nêu quan điểm từ sự kiện “Cập nhật thị trường: Triển vọng kinh tế toàn cầu và Việt Nam 2025”, ngày 26/3, theo ông Abel Lim, chính sách tiền tệ toàn cầu sẽ bị chi phối bởi các tác động kinh tế và lạm phát từ các chính sách của Tổng thống Mỹ Donald Trump. Các ngân hàng trung ương trên thế giới sẽ thận trọng theo dõi diễn biến lạm phát và thương mại để đưa ra quyết định điều chỉnh lãi suất phù hợp.

Ông Abel Lim cũng đưa ra dự báo, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) sẽ cắt giảm lãi suất ở mức 0,25% một lần trong năm 2025 vào quý 2/2025 so với dự đoán trước đó là FED sẽ cắt giảm 2-3 lần trong năm nay. Hiện, FED vẫn duy trì mức chênh lệch lãi suất đáng kể so với các nền kinh tế phát triển khác, điều này có thể khiến đồng USD tăng trong quý 2/2025 trước khi giảm trở lại vào quý 3/2025.

Liên quan tỷ giá USD/VND tăng khá mạnh trong thời gian qua, ông Abel Lim nhận định, hầu hết các đồng tiền châu Á đều suy yếu hơn so với USD trong thời gian gần đây chứ không chỉ VND. Tỷ giá USD/VND đã giảm về 25.600 đồng/USD vào đầu tháng 3/2025 trước khi quay lại tăng lên quanh 25.800 đồng/USD ở hiện tại.

“Tuy nhiên, một số yếu tố có thể giúp giảm áp lực mất giá của VND trong thời gian tới bao gồm triển vọng tăng trưởng nội địa mạnh mẽ và cam kết của Ngân hàng Nhà nước trong việc đảm bảo ổn định tỷ giá. Dự báo cập nhật của UOB về tỷ giá USD/VND trong năm nay sẽ ở mức 25.800 đồng/USD trong quý 2/2025, 26.000 đồng/USD trong quý 3/2025 sau đó sẽ giảm về 25.800 đồng/USD trong quý 4/2025 và 25.600 đồng/USD trong quý 1/2026”, ông Abel Lim chia sẻ.

Trong khi đó, ông Lê Thành Hưng, Phó Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần quản lý quỹ UOB Asset Management Việt Nam (UOBAM Việt Nam), cho rằng, kinh tế Việt Nam trong nhiệm kỳ 2 của Tổng thống D.Trump sẽ có 2 mối quan tâm chính: Thứ nhất, doanh thu xuất khẩu có thể bị ảnh hưởng tiêu cực, nếu Trump áp thuế lên các mặt hàng từ Việt Nam. Thứ 2, áp lực lên tỷ giá USD/VND, khi đồng USD liên tục tăng mạnh.

Sở dĩ Việt Nam bị tác động trên, do Mỹ là đối tác thương mại có kim ngạch thương mại song phương đứng thứ 2 (sau Trung Quốc. Đồng thời, Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam (chiếm khoảng 30% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam).

Trong bối cảnh ông Trump đang "vẽ" lại bản đồ thương mại toàn cầu bằng "cây bút" thuế quan. Theo ông Hưng, chìa khóa nằm ở việc cân bằng cán cân thương mại với Mỹ bằng cách tăng cường nhập khẩu các mặt hàng chiến lược như khí đốt, máy bay, nông sản. Đồng thời, nội lực kinh tế cần được củng cố thông qua cú hích đầu tư công vào hạ tầng, khơi thông dòng vốn tín dụng, kích cầu tiêu dùng nội địa. Hơn nữa, ngoại giao kinh tế cần được đa dạng hóa bằng việc mở rộng quan hệ đối tác, tìm kiếm thị trường mới... Đó là những bước đi cần thiết để Việt Nam đứng vững trước những biến động khó lường của thương mại toàn cầu.

Bên cạnh đó, tại nhiều hội nghị và diễn đàn gần đây, các chuyên gia kinh tế đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc doanh nghiệp và nhà đầu tư cần thích ứng với những thay đổi nhanh chóng của nền kinh tế toàn cầu.

"Doanh nghiệp cần nắm bắt xu hướng lớn của nền kinh tế, đặc biệt là chuyển đổi kép - "xanh hóa và số hóa". Việc xây dựng và thực hiện chiến lược chuyển đổi số, chuyển đổi xanh và ESG sẽ là yếu tố quyết định năng lực cạnh tranh trong tương lai", chuyên gia kinh tế TS. Cấn Văn Lực, nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, đa dạng hóa thị trường, đối tác, chuỗi cung ứng, sản phẩm - dịch vụ và nguồn vốn cũng là hướng đi quan trọng giúp doanh nghiệp thích ứng với biến động toàn cầu. Việt Nam cần tận dụng tối đa lợi thế từ các FTA thế hệ mới cũng như cơ hội từ việc nâng cấp quan hệ hợp tác với các quốc gia như Mỹ, Nhật Bản, Australia, Malaysia, Singapore... để mở rộng không gian phát triển cho nền kinh tế.