Lãi suất bao giờ giảm?

Để trả lời cho câu hỏi lãi suất điều hành có tiếp tục giảm trong thời gian tới nữa hay không, cần phân tích được điều gì đang hỗ trợ cũng như cản trở các quyết định của NHNN trong việc điều hành lãi suất.

Nhìn vào biểu đồ lãi suất chính sách giai đoạn 2010-2023, các lần cắt giảm mạnh mẽ nhất đều xuất phát từ yêu cầu của Chính phủ trong việc hỗ trợ nền kinh tế thực. Tương tự, động thái giảm lãi suất lần này được đưa ra trong bối cảnh kinh tế đang rất trì trệ.

Đầu tiên, các chỉ tiêu kinh tế vĩ mô có xu hướng ủng hộ việc giảm lãi suất. Mặc dù lạm phát kế hoạch trong năm 2023 ở mức 4,5%, cao hơn mức 4% của năm 2022, áp lực lạm phát đến nền kinh tế Việt Nam chưa đáng lo ngại.

Bằng chứng là trong cơ cấu thương mại với các quốc gia, Việt Nam chủ yếu nhập khẩu từ Trung Quốc, Hàn Quốc… và xuất khẩu sang Mỹ. Trung Quốc hiện nay vẫn duy trì mức lạm phát còn thấp hơn cả mức lạm phát mục tiêu của nước này, do đó những áp lực về rủi ro nhập khẩu lạm phát là không lớn.

Bên cạnh đó, sự sụp đổ gần đây của một số ngân hàng ở Mỹ như SVB, Signature hay Credit Suisse ở Thụy Sỹ đã khiến đô la Mỹ giảm giá mạnh.

Điều này giảm áp lực lên tỷ giá USD. Khi áp lực tỷ giá chưa quá căng thẳng thì dư địa cho việc giảm lãi suất được mở rộng, tạo điều kiện cho việc hạ lãi suất điều hành của NHNN Việt Nam.

Yếu tố thứ ba khiến NHNN Việt Nam phải hạ lãi suất điều hành sớm là do các chỉ báo sản xuất, tiêu dùng đang xấu đi. Kết quả tăng trưởng kinh tế của TPHCM – đầu tàu kinh tế cả nước không đạt như mức kỳ vọng.

Trong khi đó, tăng trưởng tín dụng quý 2/2023 được dự báo khá ảm đạm bởi kết quả tăng trưởng tín dụng quý 1/2023 chỉ đạt khoảng hơn 2%, gần thấp nhất trong vòng chín năm trở lại đây và chỉ cao hơn quý 1/2020.

Trong khi hiệu quả từ giải ngân đầu tư công chưa đến ngay, hạ lãi suất điều hành được kỳ vọng là công cụ mạnh giúp làm giảm lãi suất cho vay, giúp kích thích tiêu dùng và qua đó tạo điều kiện cho doanh nghiệp phục hồi sản xuất.

Cuối cùng, chính sách tài khóa mở rộng trong năm 2023 giúp NHNN Việt Nam có thể “mạo hiểm ngược dòng” với xu thế điều hành của các ngân hàng trung ương khác trên thế giới.

Trong hai tuần đầu tháng 4/2023, Chính phủ đang đôn đốc và đẩy mạnh giải ngân đầu tư công trên khắp cả nước. Tác động lan tỏa của đầu tư công sẽ giúp doanh nghiệp, người dân tăng thu nhập, qua đó đảm bảo khả năng trả nợ.

Với hiệu ứng này, Chính phủ và NHNN có khả năng sẽ duy trì lãi suất điều hành ở mức thấp trong tương lai gần, đặc biệt là khi chỉ số lạm phát quý 1/2023 được kiểm soát ở mức tương đối phù hợp và không tạo áp lực buộc NHNN phải đánh đổi giữa mục tiêu tăng trưởng và mục tiêu ổn định giá cả trong ngắn hạn.