Loại lá mọc bờ bụi nay thành món quà thanh mát 'đánh thức' mùa hè phố thị, giá bao nhiêu?

Nhắc đến thạch găng, nhiều người sẽ nghĩ ngay đến món thạch xanh trong veo, mềm mượt và mát lạnh, thường xuất hiện trong những ngày nắng oi ả của miền Bắc. Ít ai biết rằng, nguyên liệu để làm nên món ăn dân dã ấy lại đến từ một loại cây hoang dại mọc nhiều ở vùng trung du và miền núi phía Bắc – cây găng, hay còn gọi là cây thạch găng.

Cây găng – “lộc rừng” của người miền núi

Theo tìm hiểu, cây găng thuộc nhóm thân gỗ nhỏ, cao trung bình từ 3–5 m, thân nhiều gai, lá thuôn hình trứng, hoa màu tím nhạt, quả xanh thẫm.
Trước đây, để hái được lá găng, người dân phải đi sâu vào rừng, men theo các triền đồi hoặc bìa suối. Ngày nay, nhiều hộ đã mang cây găng về trồng ngay trong vườn nhà để thuận tiện thu hái quanh năm.

Loại cây tưởng chừng vô tri ấy lại ẩn chứa một công dụng đặc biệt: lá găng non và lá bánh tẻ có thể tạo đông tự nhiên, dùng để làm thạch. Chính đặc tính này đã giúp món thạch găng ra đời, trở thành món ăn truyền thống độc đáo của người dân miền Bắc.
Để làm thạch, người dân thường chọn những lá găng non hoặc lá bánh tẻ, sau khi thu hái có thể dùng tươi hoặc sấy khô (lá khô có mùi thơm dịu và bảo quản được lâu hơn).
Khi chế biến, lá được rửa sạch, ngâm với nước sôi để nguội khoảng 1 giờ, sau đó vò nát nhanh tay trong nước theo tỉ lệ 50 g lá khô với 2 lít nước.
Lưu ý: nước lá găng rất nhanh đông, nên người làm phải thao tác nhanh và đều tay.
Sau khi lọc bỏ bã qua khăn xô, nước găng được để ở nhiệt độ phòng hoặc làm lạnh trong khoảng 1 giờ, thạch sẽ tự đông lại – tạo nên món thạch găng xanh mát, dẻo mịn và thanh lành.

Thạch găng – thức quà mộc mạc “hạ nhiệt” mùa hè

Vài năm trở lại đây, thạch găng trở thành món giải khát nổi tiếng ở Hà Nội và nhiều tỉnh miền Bắc.
Cách thưởng thức truyền thống là cho thạch vào cốc nước đường, thêm vài bông hoa nhài hoặc hoa bưởi để dậy hương.
Ngoài ra, người trẻ còn biến tấu món thạch găng bằng cách ăn cùng chè đỗ đen, sữa đậu nành, thêm trân châu, dừa khô hay siro trái cây – vừa bắt mắt, vừa hợp khẩu vị hiện đại.

Trên chợ mạng, lá găng tươi, lá găng khô và bột găng chế biến sẵn được rao bán khá sôi động.
Giá dao động 100.000–125.000 đồng/kg đối với lá khô, và 130.000–180.000 đồng/kg với bột găng thành phẩm, tùy chất lượng và nguồn gốc.
Theo kinh nghiệm dân gian, thạch găng có tính mát, giúp thanh nhiệt, giải độc, hỗ trợ tiêu hóa và làm dịu cơ thể trong những ngày nóng bức.
Tuy nhiên, các chuyên gia dinh dưỡng cũng khuyến cáo không nên ăn quá nhiều, chỉ nên dùng 2–3 lần mỗi tuần.
Đặc biệt, không nên cho quá nhiều nước đường, bởi lượng calo tăng cao có thể ảnh hưởng đến kế hoạch giảm cân và đường huyết.
Từ những tán cây găng mọc dại nơi đồi núi, bàn tay khéo léo của người dân đã biến chúng thành món ăn thanh mát, mang hồn quê mộc mạc.
Hiện nay, thạch găng không chỉ xuất hiện ở làng quê, mà còn len lỏi trong các quán chè giữa lòng Hà Nội, trở thành thức quà mùa hè gợi nhớ ký ức tuổi thơ và hương rừng gió núi.