Vì sao thưởng Tết, lương tháng thứ 13 dễ khiến người lao động bị 'nhảy bậc thuế'?

Nhiều doanh nghiệp hiện nay vẫn duy trì việc chi trả lương tháng 13, thậm chí thêm các khoản thưởng Tết âm lịch như một hình thức động viên và chăm lo đời sống cho người lao động sau một năm làm việc. Các khoản này có thể được ghi là lương tháng 13, tháng 14 hoặc gộp chung thành thưởng Tết, nằm ngoài 12 tháng lương thông thường.

Theo quy định, toàn bộ khoản thưởng nói trên, bao gồm tiền lương, tiền công và các khoản có tính chất tiền lương, kể cả thưởng bằng chứng khoán, đều là thu nhập chịu thuế và phải kê khai đóng thuế thu nhập cá nhân theo biểu thuế lũy tiến từng phần. Với người ký hợp đồng lao động từ 3 tháng trở lên, doanh nghiệp sẽ khấu trừ thuế hằng tháng dựa trên thu nhập tính thuế.

Điều gây tranh cãi lớn nhất hiện nay nằm ở thời điểm doanh nghiệp chi trả khoản thưởng cuối năm. Pháp luật quy định thời điểm xác định thu nhập chịu thuế là lúc cá nhân nhận tiền. Vì vậy, khi tiền thưởng Tết được cộng dồn vào thu nhập tháng 12 hoặc tháng 1, tổng thu nhập trong tháng tăng vọt, kéo theo việc người lao động bị áp thuế ở bậc cao hơn.

Thực tế, nhiều trường hợp đã rơi vào tình cảnh “nhảy bậc thuế” chỉ vì nhận lương tháng 13 cùng lúc với lương tháng 12. Một người có mức lương 20 triệu đồng/tháng sau giảm trừ gia cảnh sẽ nộp thuế ở bậc 2, khoảng 650.000 đồng. Nhưng nếu nhận thêm 20 triệu đồng tiền thưởng, tổng thu nhập lên 40 triệu đồng, thuế phải nộp lập tức tăng lên 4,15 triệu đồng ở bậc 4. Không ít lao động phản ánh bị bất ngờ khi lương thực nhận giảm mạnh. Có người còn bị khấu trừ ở mức thuế suất tối đa 35%. Ngay cả lao động phổ thông, bình thường không thuộc diện nộp thuế, cũng bị tạm trừ 10% khi khoản thưởng chưa đến 8 triệu đồng.

Nhiều người lao động bày tỏ sự thiệt thòi vì dù thu nhập cả năm không thay đổi, số thuế bị tạm khấu trừ trong tháng có thưởng lại tăng quá cao. Trường hợp của chị N.T.T. đang làm việc tại một doanh nghiệp FDI là ví dụ điển hình. Theo chị phản ánh, khoản thưởng cuối năm bị dồn vào một tháng khiến chị bị áp thuế ở bậc cao hơn theo biểu lũy tiến, dẫn đến số thuế tạm thu vượt xa mức thực tế phải nộp cả năm.

Trước những phản ánh này, Chị T. kiến nghị Bộ Tài chính xem xét sửa đổi cách tính thuế đối với khoản thưởng cuối năm. Cụ thể, cho phép doanh nghiệp và người lao động được lựa chọn tính bình quân khoản thưởng trên tổng thu nhập cả năm; hoặc tách riêng khoản thưởng để áp dụng bậc thuế hợp lý, tránh gây thiệt thòi không đáng có cho người lao động. Những kiến nghị này cũng nhằm hướng đến một chính sách thuế công bằng hơn và tạo động lực tích cực cho người lao động.

Trong văn bản trả lời, Cục Thuế dẫn các quy định hiện hành tại Nghị định 65/2013, Thông tư 111/2013 và Nghị định 126, khẳng định rằng tiền thưởng Tết là thu nhập chịu thuế và doanh nghiệp có trách nhiệm khấu trừ thuế theo tháng hoặc theo quý dựa trên biểu thuế lũy tiến từng phần. Đồng thời, thuế khấu trừ hằng tháng chỉ là “tạm thu”, bởi khi quyết toán năm, cơ quan thuế sẽ xác định chính xác số thuế phải nộp. Nếu nộp thừa sẽ được hoàn lại hoặc cấn trừ vào năm sau.

Dù vậy, bất cập lớn nằm ở việc người lao động có thể phải chờ hơn một năm mới nhận được khoản hoàn thuế này, đặc biệt trong bối cảnh cuối năm là thời điểm cần nhiều chi tiêu. Đây là lý do khiến nhiều chuyên gia cho rằng cần xem xét lại cách tính hoặc thời điểm chi thưởng.

Nhiều chuyên gia đề xuất rằng, doanh nghiệp có thể lựa chọn chi thưởng Tết vào thời điểm đầu năm 2026 để giảm gánh nặng thuế cho người lao động.

Theo đó, từ năm 2026, mức giảm trừ gia cảnh mới sẽ có hiệu lực, gồm: giảm trừ cho người nộp thuế tăng từ 11 lên 15,5 triệu đồng/tháng; giảm trừ cho mỗi người phụ thuộc tăng từ 4,4 lên 6,2 triệu đồng/tháng. Nhờ đó, nếu thưởng được chuyển sang tháng 1/2026, người lao động sẽ hưởng lợi rõ rệt từ mức giảm trừ mới.

Ví dụ, cá nhân được thưởng tháng lương 13, cộng thêm lương bình thường lên tổng cộng 30 triệu đồng/tháng, nếu có 1 người phụ thuộc thì sang năm 2026 sẽ phải nộp thuế TNCN là 580.000 đồng, giảm 860.000 đồng so với hiện nay. Nếu người có lương thưởng trong tháng tăng lên đến 50 triệu đồng/tháng và có 1 người phụ thuộc thì số thuế cần nộp trong năm sau là 4 triệu đồng, giảm 1,4 triệu đồng so với quy định hiện nay…

Ngoài ra, một số doanh nghiệp đã chuyển sang hình thức thưởng theo quý nhằm bình quân thu nhập và tránh tình trạng dồn thưởng cuối năm dẫn tới nhảy bậc thuế. Đây được xem là một trong những giải pháp giúp giảm bớt áp lực thuế cho người lao động trong giai đoạn hiện nay.