96% ô tô xăng, dầu có khả năng ngừng bán vào năm 2030: Doanh nghiệp nào được hưởng lợi nhờ chuyển đổi xanh?

Mối lo phải ngừng bán 96% ô tô xăng, dầu vào năm 2030

Bộ Xây dựng đang xây dựng Dự thảo về Tiêu chuẩn kỹ thuật Quốc gia mới, lấy ý kiến đóng góp từ người dân và các bên liên quan. Trong đó, đề xuất mục tiêu mức tiêu hao nhiên liệu trung bình (CAFC) của toàn bộ mảng xe con tại Việt Nam ở mức 4,83 lít/100km vào năm 2030.

Phương án tính CAFC chú trọng vào kết quả chung, có nghĩa con số trên tính trung bình của tất cả các dòng xe con của các hãng. Tức là có thể có hãng đạt mức 4,83 lít/100km trở xuống, có hãng cao hơn, miễn sao khi tính trung bình phải đạt 4,83. Hình thái lý tưởng là tất cả các hãng đều có sản phẩm tiêu hao nhiên liệu bằng hoặc thấp hơn mục tiêu đề ra của cơ quan quản lý.

Bộ Xây dựng cũng đề xuất trường hợp vượt ngưỡng mức tiêu hao nhiên liệu, hãng xe có thể mua tín chỉ bù trừ từ các hãng khác có mức tiêu thụ nhiên liệu dưới ngưỡng. Cách làm này tương tự kiểu mua bán tín chỉ carbon phổ biến trên thế giới hiện nay. Doanh nghiệp phải lên phương án điều chỉnh mức CAFC trong các năm tiếp theo, ví dụ đổi mới công nghệ, loại bỏ xe tiêu tốn nhiên liệu hoặc tăng các dòng tiết kiệm.

Sau ba năm, nếu vẫn không đáp ứng mức tiêu thụ nhiên liệu quy định, cơ quan chức năng sẽ buộc hãng xe đó dừng sản xuất, lắp ráp, nhập khẩu cho đến khi có phương án phù hợp.

VAMA lo ngại lo phải ngừng bán 96% ô tô xăng, dầu vào năm 2030 (Ảnh minh họa)

Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) cho rằng mục tiêu CAFC ở mức 4,83 lít/100km vào năm 2030 là "quá nghiêm ngặt", tác động lớn đến toàn ngành xe. Nhiều dòng ô tô động cơ đốt trong đứng trước nguy cơ phải dừng bán do hãng không kịp đáp ứng theo quy định. Theo tính toán của tổ chức này, 96% xe chạy xăng truyền thống và 14% xe hybrid hiện tại không đạt chuẩn theo đề xuất của cơ quan quản lý.

Đại diện VAMA cho rằng để đáp ứng mục tiêu CAFC của toàn ngành vào năm 2030 và duy trì sản lượng bán hàng, trong vòng 5 năm tới, các hãng xe phải tăng khoảng 868% (gấp gần 10 lần hiện nay) lượng xe điện hóa, gồm xe hybrid, xe hybrid sạc điện ngoài (plug-in hybrid) và xe thuần điện. Việc thay đổi kế hoạch kinh doanh để theo kịp quy định (nếu được thực thi) là không khả thi trong bối cảnh hạ tầng trạm sạc và mạng lưới điện còn hạn chế. Bên cạnh đó, người tiêu dùng chưa hoàn toàn quen thuộc với xe điện.

Để hài hòa hơn và giảm thiểu tác động lên ngành ô tô và xã hội, VAMA đề xuất mục tiêu CAFC toàn ngành xe con cần đạt qua từng năm là 6,7 lít/100km vào năm 2027, 6,5 lít/100km vào năm 2028, 6,3 lít/100km vào năm 2029 và 6 lít/100km vào năm 2030. Nếu áp dụng lộ trình trên, các hãng xe có thể phải giảm khoảng 34% sản lượng xe chạy xăng và tăng ít nhất 366% xe điện hóa. Nhưng điều này khả thi hơn so với việc đổi chiến lược để đáp ứng mức CAFC 4,83 lít/100km.

Những doanh nghiệp được hưởng lợi từ việc chuyển đổi xanh

Ngành ô tô con tại Việt Nam hiện phát triển đa dạng với nhiều hình thái, từ xe thuần động cơ đốt trong (ICE), hybrid (HEV) cho đến xe thuần điện (EV). Mỗi hãng xe lại có chiến lược kinh doanh riêng. Phổ biến nhất là vừa kinh doanh xe ICE, vừa bổ sung các dòng HEV hoặc EV, điển hình như Toyota, Honda, Subaru, Ford, Kia, Hyundai, Mercedes, BMW… Một số thương hiệu vẫn chỉ tập trung vào xe ICE như Mitsubishi, Isuzu, Jeep, Volkswagen…, trong khi một số hãng lại chọn hướng đi thuần EV, tiêu biểu là VinFast và Wuling.

VinFast và Wuling - 2 đơn vị đi đầu trong việc sản xuất, phân phối các dòng xe điện mini tại Việt Nam

Ông Nguyễn Trọng Đình Tâm, Phó Giám đốc Khối Phân tích, Chứng khoán ASEAN, nhận định các chính sách, nỗ lực giảm thiểu ô nhiễm môi trường có thể hỗ trợ triển vọng kinh doanh của các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh các phương tiện giao thông không sử dụng nhiên liệu hóa thạch do nhu cầu chuyển đổi phương tiện giao thông tăng dần; các doanh nghiệp tham gia vào chuỗi giá trị sản xuất, vận hành phương tiện giao thông không sử dụng nguyên, nhiên liệu hóa thạch; các doanh nghiệp cung ứng nguyên, nhiên liệu đầu vào thân thiện với môi trường.

Từ góc nhìn đầu tư, ông Tâm cho rằng các nhóm cổ phiếu liên quan đến giao thông xanh, năng lượng sạch và hạ tầng công nghệ sẽ có dư địa tăng trưởng đáng kể.

Trước tiên là các doanh nghiệp sản xuất và phân phối phương tiện giao thông sử dụng điện. Vingroup (HoSE: VIC), với hệ sinh thái xe điện VinFast, sẽ là một trong những cái tên được hưởng lợi trực tiếp. Theo số liệu từ VAMA, các dòng xe VF 3, VF 5, VF 6 đang dẫn đầu thị trường ô tô Việt Nam trong nửa đầu năm 2025, mở ra triển vọng lớn khi người dân dần thay thế xe xăng bằng xe điện.

Ngoài ra, Tasco (HNX: HUT) – nhà phân phối xe điện Geely (Trung Quốc) và TMT Motors (HoSE: TMT) – đơn vị lắp ráp xe điện Wuling, cũng có thể ghi nhận tăng trưởng trong mảng này. Tuy vậy, vì còn phụ thuộc lớn vào mảng ô tô sử dụng động cơ đốt trong, mức độ hưởng lợi của 2 doanh nghiệp này sẽ mang tính hạn chế hơn so với VIC.

Tiếp đến là các doanh nghiệp tham gia vào chuỗi giá trị phát triển, vận hành xe điện. Điển hình như PV Power (HoSE: POW) – đơn vị đang triển khai chiến lược mở rộng hệ thống trạm sạc điện, với mục tiêu đạt 1.000 trạm sạc vào năm 2035. Trạm đầu tiên đã được khánh thành từ cuối tháng 10/2024.

Đáng chú ý, Viettel – tập đoàn công nghệ viễn thông hàng đầu Việt Nam – cũng đã ký kết hợp tác toàn diện với VinFast để tham gia sâu vào lĩnh vực xe điện, từ thiết kế, linh kiện đến trạm sạc. Trong hệ sinh thái Viettel, Công ty Công trình Viettel (HoSE: CTR) chính là nhà thầu triển khai các công trình trạm sạc cho VinFast.

Bên cạnh đó, Tập đoàn FPT (HoSE: FPT) cũng đang hợp tác với Vingroup nhằm thúc đẩy chuyển đổi số và phát triển hạ tầng công nghệ phục vụ xe điện, bao gồm cả phần mềm ô tô và hệ thống điều hành thông minh.

Phân tích sâu hơn, ông Tâm nhận định sự gia tăng tiêu thụ điện từ xu hướng phổ cập xe điện sẽ mang lại lợi thế rõ rệt cho nhóm cổ phiếu năng lượng. Các doanh nghiệp như POW, PGV, NT2, GEG… đều có thể hưởng lợi khi giá điện hợp đồng hoặc điện trên thị trường cạnh tranh tăng lên do mất cân bằng cung – cầu.

Một trường hợp đặc biệt là Petrolimex (HoSE: PLX), dù được xem là doanh nghiệp chủ động trong việc chuyển đổi, thử nghiệm mô hình trạm sạc tại hệ thống cây xăng, nhưng PLX vẫn đối mặt áp lực lớn khi doanh thu từ xăng dầu – ngành nghề cốt lõi – bị thu hẹp theo xu hướng chuyển đổi xanh.