Bước chuyển về chính sách tiền tệ đang dần được NHNN "cởi trói"

Theo báo cáo vĩ mô mới cập nhật tại Chứng khoán Rồng Việt (VDSC), NHNN đã có những động thái đảo chiều chính sách nhanh và rõ hơn trong tháng 3/2023.

NHNN giảm lãi suất

Đầu tiên có thể kể đến hai lần điều chỉnh lãi suất điều hành vào giữa tháng và cuối tháng.

Theo đó, lãi suất tái chiết khấu và lãi suất tái cấp vốn giảm lần lượt là 100 điểm cơ bản và 50 điểm cơ bản trong tháng qua.

Một số lãi suất định hướng khác cũng giảm như trần lãi suất tiền gửi không kỳ hạn và kỳ hạn từ 1-6 tháng giảm 50 điểm cơ bản về lần lượt là 0,5%/năm và 5,5%/năm; và trần lãi suất cho vay ngắn hạn bằng VND đối với một số lĩnh vực ưu tiên cũng giảm 100 điểm cơ bản về còn 4,5%/năm.

Nếu như giai đoạn tăng lãi suất năm ngoái việc thay đổi lãi suất điều hành của NHNN thường đi sau thị trường thì đợt giảm lãi suất mới đây VDSC kỳ vọng sẽ tác động nhiều đến mặt bằng lãi suất chung.

Sau quyết định của NHNN, đầu tháng 04/2023, các NHTM từ Nhà nước đến Tư nhân đều đã điều chỉnh giảm lãi suất huy động với mức giảm từ 0,3-0,8 điểm %.

Như vậy, tính từ đầu năm đến nay, lãi suất huy động đã giảm tương đối mạnh khoảng từ 0,8-1,2 điểm %, nhịp giảm này tương đương khoảng 1/2 mức tăng trong giai đoạn tháng 10-12/2022.

Theo số liệu của NHNN, lãi suất cho vay bình quân đối với các khoản vay mới và cũ vào cuối tháng 02/2023 ở mức 9,5-11,3%/năm, tăng khoảng 0,5-0,6 điểm % so với cuối năm 2022 và cao hơn 1,1-1,4 điểm % so với trước tháng 10/2022.

Nhóm phân tích kỳ vọng lãi suất cho vay trong nền kinh tế sẽ giảm trong thời gian tới dựa vào một số cơ sở: lãi suất huy động hạ nhiệt làm tiền đề giảm lãi suất cho vay; thanh khoản hệ thống dồi dào, nhu cầu tín dụng yếu nên quy luật cung cầu thì lãi suất cho vay sẽ giảm.

Bên cạnh đó, gói tín dụng 120.000 tỷ đồng được triển khai từ 01/04/2023 với mức lãi suất cho vay ưu đãi từ 8,2-8,7%/năm đối với chủ đầu tư và người mua các dự án nhà ở xã hội, nhà ở công nhân và xây dựng lại chung cư cũ.

Mức giảm kỳ vọng đối với mặt bằng lãi suất cho vay là khoảng 0,5 - 1 điểm%, tuỳ lĩnh vực.

Bên cạnh đó, nhìn nhận sự kém hiệu quả trong việc thực thi gói hỗ trợ lãi suất 2%, NHNN đang mở ra thêm những cánh cửa để giảm thiểu rủi ro hệ thống cũng như thúc đẩy tăng trưởng phục hồi.

Chẳng hạn, dự thảo sửa đổi thông tư 16 dường như sẽ mở cơ hội để các NHTM “vươn tay” hỗ trợ thị trường TDPN mặc dù chúng tôi nhìn nhận cánh cửa không phải là quá rộng và kèm theo những quy định giám sát chặt hơn để đảm bảo không xảy ra thêm những bất ổn trong tương lai.

Hay những thông điệp mới nhất của nhà điều hành về việc hoãn, giãn nợ cho doanh nghiệp gặp khó khăn cũng tạo thêm hy vọng, ràng buộc là nếu chính sách này được ban hành cũng phải cân nhắc kỹ về liều lượng và đối tượng.

Diễn biến trên thị trường mở

Về điều tiết thanh khoản hệ thống, NHNN cũng đang có định hướng hỗ trợ thanh khoản nhất quán.

Theo công bố của NHNN, từ đầu năm đến nay đã mua vào khoảng 4 tỷ USD, tương đương với phục hồi lại khoảng 15%-17% lượng ngoại tệ bị hụt trong giai đoạn tỷ giá biến động của năm 20221.

Điều này cũng đồng nghĩa với việc NHNN đã bơm ròng khoảng 94 nghìn tỷ đồng thông qua mua ngoại tệ, song song với việc rút ròng một lượng tiền khoảng 110 nghìn tỷ đồng thông qua việc phát hành tín phiếu NHNN kỳ hạn 91 ngày.

Từ giữa đến cuối tháng 03/2023, hoạt động bơm/hút ròng trên thị trường mở đã ngưng hẳn do lãi suất liên ngân hàng giảm mạnh và các NHTM đã không còn nhu cầu vay mượn từ NHNN.

Nếu tình hình này tiếp diễn thì từ cuối tháng 05/2023, một lượng lớn thanh khoản (~110 nghìn tỷ đồng) sẽ được bơm ra thị trường do tín phiếu 91 ngày đáo hạn.

Nhìn về lộ trình chính sách tiền tệ sắp tới, chúng tôi cho rằng có thể NHNN sẽ kiên định với định hướng nới lỏng trong bối cảnh các áp lực về lạm phát, tỷ giá, thắt chặt chính sách tiền tệ toàn cầu phần nào đã đi qua.

Nếu rủi ro nhiều nhà đầu tư đang lo lắng là suy thoái kinh tế toàn cầu diễn ra thì việc tiếp tục giảm lãi suất điều hành có lẽ nằm trong dự liệu của NHNN.