Cầu đường bộ vượt sông đầu tiên kết nối 2 tỉnh Nghệ An, Hà Tĩnh: Từng là cầu lớn thứ 2 cả nước, thông xe đúng dịp Kỷ niệm 100 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh

Nghệ An và Hà Tĩnh cùng thuộc vùng văn hóa xứ Nghệ, nhưng từ lâu bị chia cắt bởi sông Lam - con sông rộng lớn chảy qua khu vực Bến Thủy trên tuyến Quốc lộ 1A, với bề rộng khoảng 650m. Sau khi chiến tranh kết thúc, trong bối cảnh kinh tế và kỹ thuật còn hạn chế, việc di chuyển qua sông chủ yếu bằng phà hoặc cầu phao, gây nhiều bất tiện cho người dân và vận tải hàng hóa. Để đáp ứng nhu cầu đi lại cũng như thúc đẩy kinh tế phát triển liên tỉnh, công trình cầu Bến Thủy đã ra đời.

Cầu Bến Thủy (sau này gọi là Bến Thủy 1 khi có thêm cầu Bến Thủy 2) nối phường Trường Vinh, tỉnh Nghệ An (phường Bến Thủy, TP. Vinh cũ) với xã Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh (thị trấn Xuân An, huyện Nghi Xuân cũ). Công trình được khởi công năm 1986, khi hai tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh còn hợp nhất là tỉnh Nghệ Tĩnh. Sau bốn năm xây dựng, ngày 19/5/1990, cầu chính thức khánh thành, thông xe đúng với dịp kỷ niệm 100 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Đây là cầu đường bộ đầu tiên vượt sông Lam và cũng là cây cầu lớn thứ hai cả nước sau cầu Thăng Long (Hà Nội) được xây dựng trong thời kỳ đất nước hòa bình. Cầu dài 630,5m, rộng 12m, gồm 13 nhịp dàn thép - công nghệ phổ biến lúc bấy giờ.

Sự xuất hiện của cầu Bến Thủy 1 mang ý nghĩa đặc biệt, không chỉ mở ra trục giao thông quan trọng trên Quốc lộ 1A mà còn phá vỡ sự ngăn cách của dòng Lam, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội Nghệ An, Hà Tĩnh và các tỉnh Bắc Trung Bộ. Hơn 35 năm qua, cây cầu đã gắn liền với dòng chảy phát triển của vùng đất này, trở thành điểm nhấn trong ký ức nhiều thế hệ.

Trong quá trình khai thác, lưu lượng phương tiện ngày một tăng. Hàng ngày, ô tô, xe máy, xe thô sơ qua cầu đông đúc buộc cơ quan chức năng phải phân làn rõ ràng: hai làn giữa dành cho ô tô, hai bên cho xe máy và xe thô sơ. Cầu cũng đã nhiều lần được sửa chữa, gia cố do tác động của dòng chảy sông Lam và tình trạng xói lở ảnh hưởng đến mố, trụ.

Dù đã có cầu Bến Thủy 2 xây dựng song song để chia sẻ lưu lượng, cầu Bến Thủy 1 vẫn giữ nguyên giá trị lịch sử và ý nghĩa biểu tượng. Nó không chỉ là tuyến giao thông huyết mạch mà còn là chứng nhân lịch sử, ghi dấu những giai đoạn phát triển của đôi bờ xứ Nghệ. Với vị trí chiến lược và ý nghĩa văn hóa sâu đậm, cầu Bến Thủy 1 ngày nay đã trở thành niềm tự hào của người dân Nghệ An - Hà Tĩnh, một công trình không chỉ nối liền giao thông mà còn gắn kết tinh thần của cả một vùng đất giàu truyền thống.