Đề xuất doanh nghiệp đầu mối tự quyết giá bán xăng dầu

Bộ Công thương vừa gửi các bộ, ngành lấy ý kiến về sửa đổi, bổ sung dự thảo Nghị định 95 và Nghị định 83 về kinh doanh xăng dầu.

Đồng thời, Bộ cũng gửi công văn đến sở công thương các địa phương đề nghị rà soát, đề xuất nội dung sửa đổi dự thảo. Công văn đề nghị các bộ, ngành, địa phương cho ý kiến được Bộ Công thương gửi ngày 6/1, đề nghị ý kiến gửi về Bộ trước ngày 9/1/2023.

Theo quy định hiện hành, Nhà nước đưa ra giá cơ sở để làm căn cứ điều hành giá bán lẻ xăng dầu. Tức là, mức giá điều hành do Nhà nước công bố giống như giá trần để các doanh nghiệp tự xác định giá bán lẻ xăng dầu trong hệ thống. Ví dụ, Nhà nước công bố giá bán lẻ với RON 95 là 21.154 đồng/lít thì doanh nghiệp công bố giá bán ra không được cao hơn giá này.

Theo Bộ Công Thương, việc quy định giá cơ sở theo một công thức cố định với các chi phí được tính dựa trên chi phí bình quân do các doanh nghiệp báo cáo không phản ánh đúng thực tế của từng doanh nghiệp, cũng như những phát sinh mà họ phải bỏ ra.

Vì vậy, để khắc phục tình trạng này, Bộ Công thương đã đề xuất hai phương án.

Phương án 1, vẫn điều hành giá xăng dầu như hiện nay, nhưng sửa công thức giá cơ sở theo hướng bổ sung một số chi phí thực tế phát sinh của doanh nghiệp chưa được tính, như premium trong nước. Các quy định về phương thức, tần suất xác định chi phí... sẽ được rà soát để đảm bảo tính đúng, đủ vào giá cơ sở xăng dầu.

Với phương án này, Bộ đánh giá ưu điểm là Nhà nước sẽ tiếp tục quản lý chặt chẽ đối với giá mặt hàng xăng dầu trên thị trường. Tuy nhiên, khi các yếu tố cấu thành giá như chi phí kinh doanh có biến động bất thường sẽ không phản ánh đúng chi phí thực tế doanh nghiệp phải chi ra, nhiều doanh nghiệp sẽ bị thiệt hại.

Phương án 2, Nhà nước chỉ công bố các yếu tố cấu thành giá, gồm giá thế giới (giá Platt’s), các loại thuế, lợi nhuận định mức, mức trích, sử dụng Quỹ bình ổn giá... Đây được coi là giá định hướng, các doanh nghiệp trên cơ sở dữ liệu này sẽ cộng các chi phí kinh doanh, vận chuyển, premium... để tự xác định và công bố giá bán lẻ của mình. Doanh nghiệp tự kê khai khi thay đổi giá bán, báo cáo liên Bộ Công Thương - Tài chính để giám sát.

Sau khi cân nhắc, cơ quan quản lý đề nghị chọn phương án 2 với lý do cần đưa giá xăng dầu dần về sát với thị trường, giảm dần sự can thiệp Nhà nước.

Bên cạnh đó, phương án này sẽ đảm bảo các chi phí trong giá xăng dầu theo thực tế phát sinh của từng doanh nghiệp, hạn chế đầu cơ, găm hàng và khuyến khích các doanh nghiệp tạo nguồn cung ổn định cho thị trường.

Song, Bộ Công Thương nhìn nhận phương án này có nhược điểm là trên thị trường sẽ xuất hiện nhiều mức giá xăng dầu, khi người dân chưa quen sẽ có phản ứng với giá của các doanh nghiệp có chi phí cao. Đối với những địa bàn có nhiều doanh nghiệp cung cấp xăng dầu, quy định này sẽ không khuyến khích doanh nghiệp tiết giảm chi phí kinh doanh để giảm giá bán xăng dầu...

Ngoài ra, Bộ cũng không đồng ý với đề xuất các đại lý bán lẻ được lấy từ nhiều nguồn; cho phép thương nhân phân phối được mua hàng từ tối đa 3 đơn vị đầu mối kinh doanh xăng dầu.

Đối với thời gian điều chỉnh giá, dự thảo đưa thêm phương án rút ngắn thời gian điều hành, công bố giá xăng dầu từ 10 ngày như hiện nay xuống 7 ngày, quy định vào một ngày cụ thể trong tuần.

Bộ Công thương nhận định, phương án này đảm bảo giá xăng dầu trong nước biến động gần hơn với giá thế giới. Khi giá tăng sẽ được sự ủng hộ của các doanh nghiệp. Song nhược điểm là không phù hợp với thời gian nhập khẩu xăng dầu (từ 10 - 15 ngày). Vì vậy, khi thị trường bất ổn với xu hướng bất lợi, kỳ điều hành quá ngắn sẽ ảnh hưởng tới kinh doanh. Doanh nghiệp cũng khó đoán định được giá trong nước khi nhập khẩu, nhất là khi chu kỳ giá đi xuống.

Mặc dù vậy, trong dự thảo Bộ vẫn chọn phương án lùi thời gian điều hành xuống 7 ngày, có thể cố định vào thứ năm hằng tuần, không kể ngày nghỉ lễ nếu trùng vào ngày mùng 1, 2 và 3 tháng 1 âm lịch của Tết Nguyên đán. Trường hợp thứ năm trùng vào những ngày từ mùng 1 - 3 tháng 1 âm lịch, kỳ điều hành sẽ được chuyển sang ngày mùng 4.