Phát hiện ‘ứng viên sáng giá nhất’ cho sự sống ngoài Trái đất khiến giới khoa học sửng sốt

Một nghiên cứu công bố hôm 1/10 cho biết, dưới lớp vỏ băng giá của Enceladus – mặt trăng của Sao Thổ – tồn tại một đại dương ẩn chứa các phân tử hữu cơ phức tạp, củng cố giả thuyết nơi đây có thể sở hữu những điều kiện cần thiết để nuôi dưỡng sự sống ngoài Trái đất.

Chỉ rộng khoảng 500km và không thể nhìn thấy bằng mắt thường, Enceladus là một trong hàng trăm vệ tinh quay quanh hành tinh thứ 6 tính từ Mặt Trời. Trong nhiều năm, giới khoa học từng cho rằng mặt trăng này quá xa và lạnh lẽo để có thể tồn tại sự sống.

Bước ngoặt đến từ sứ mệnh Cassini, tàu thăm dò của NASA và ESA từng bay qua Enceladus nhiều lần trong giai đoạn 2004 - 2017. Cassini phát hiện dưới lớp băng dày hàng km là một đại dương nước mặn khổng lồ. Dữ liệu thu thập từ đó cho thấy nơi đây chứa nhiều thành phần quan trọng đối với sự sống, bao gồm muối, methane, carbon dioxide và phốt pho.

Khi bay qua cực Nam của Enceladus, Cassini quan sát thấy các cột nước phun trào xuyên qua những khe nứt trên bề mặt, bắn tung các hạt băng siêu nhỏ vào không gian. Một phần rơi trở lại mặt trăng, phần khác hòa vào các vành đai của Sao Thổ. Trong quá trình bay xuyên qua vành đai ngoài cùng “E” của hành tinh, Cassini liên tục thu thập các hạt băng từ Enceladus.

Những mẫu này từng tiết lộ sự hiện diện của nhiều phân tử hữu cơ, bao gồm cả tiền chất của amino acid – thành phần cơ bản để hình thành sự sống. Tuy nhiên, các hạt băng này có thể đã bị biến đổi sau hàng trăm năm mắc kẹt trong vành đai hoặc bị bức xạ vũ trụ phá hủy.

Vì vậy, các nhà khoa học muốn phân tích những hạt băng “tươi mới” hơn. May mắn thay, họ đã có sẵn mẫu từ năm 2008, khi Cassini trực tiếp bay qua luồng phun trào và các hạt băng đập vào thiết bị phân tích bụi vũ trụ trên tàu với vận tốc 18 km/giây.

Frank Postberg, đồng tác giả nghiên cứu, cho biết phát hiện này chứng minh “các phân tử hữu cơ phức tạp Cassini tìm thấy không chỉ là sản phẩm bị biến đổi bởi môi trường không gian, mà tồn tại sẵn trong đại dương của Enceladus”.

Caroline Freissinet, nhà hóa học thiên văn người Pháp, nhận định phát hiện này “gần như không còn nghi ngờ” về sự hiện diện của các phân tử hữu cơ trong đại dương ngầm.

Bà nhấn mạnh, đây là “một mảnh ghép quan trọng khác của bức tranh”, đồng thời cho thấy công nghệ mới, như AI, đang giúp giới khoa học khai thác dữ liệu cũ theo cách chưa từng có. Nhưng để hiểu rõ hơn về Enceladus, họ vẫn cần tàu thăm dò hạ cánh gần các miệng phun băng và trực tiếp thu thập mẫu.

Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA) hiện đang nghiên cứu khả năng triển khai một sứ mệnh như vậy. Theo ESA, Enceladus “hội đủ mọi điều kiện để trở thành môi trường có thể duy trì sự sống”.

Nhà khoa học hành tinh Nozair Khawaja, tác giả chính của nghiên cứu, bổ sung: “Ngay cả khi không tìm thấy sự sống trên Enceladus, đó cũng là một khám phá lớn, bởi nó đặt ra câu hỏi nghiêm túc: vì sao sự sống không xuất hiện trong một môi trường vốn có đầy đủ điều kiện cần thiết?”.

Theo Interesting Engineering