TP.HCM thuộc Top đầu thế giới về nghiên cứu khoa học và công nghệ, nhưng chỉ 5% kết quả nghiên cứu được áp dụng

Phát biểu tại Diễn đàn R&D Việt Nam 2025, ông Nguyễn Lộc Hà, Phó Chủ tịch UBND TP.HCM, thẳng thắn chia sẻ thách thức mà TP.HCM đang phải đối mặt khi giải bài toán tìm đầu ra cho các nghiên cứu khoa học.

TP. HCM được quốc tế công nhận là trung tâm nghiên cứu và đổi mới sáng tạo hàng đầu. Đại học Quốc gia TP. HCM, đầu tàu của hệ sinh thái khoa học công nghệ, hiện nằm trong top 1% thế giới về nghiên cứu khoa học, với gần 3.200 công bố quốc tế trong năm 2024. Mỗi năm, hoạt động chuyển giao công nghệ tại đây mang lại doanh thu từ 250–300 tỷ đồng.

Thành phố cũng sở hữu hơn 70 viện, trường đại học, cùng hơn 1.500 startup công nghệ. Chỉ trong giai đoạn 2021–2025, đã có trên 500 nhiệm vụ khoa học công nghệ được phê duyệt, với tổng số hơn 2.000 công trình đã nghiệm thu trong thập kỷ qua. Đây là những con số ấn tượng, thể hiện sức mạnh nghiên cứu của đô thị lớn nhất cả nước.

Tuy nhiên, vấn đề nằm ở đầu ra, chỉ 5% kết quả nghiên cứu được chuyển thành sản phẩm, dịch vụ cụ thể mang lại giá trị kinh tế. Tỷ lệ thương mại hóa này quá thấp nếu so với tiềm lực và kỳ vọng đặt vào lĩnh vực khoa học – công nghệ.

Đây không chỉ là “nút thắt” về chính sách, mà còn là câu chuyện về cơ chế phối hợp giữa nhà nước – nhà khoa học – doanh nghiệp. Dù tỷ lệ doanh nghiệp đổi mới sáng tạo trong các ngành trọng điểm đã tăng từ 39,9% năm 2021 lên 44,8% năm 2023, nhưng lực kéo từ thị trường vẫn chưa đủ mạnh để "gọi vốn" từ các phòng thí nghiệm.

Phó Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Lộc Hà phát biểu tại Diễn đàn Nghiên cứu và Phát triển (R&D) Việt Nam 2025.

Nhằm đạt mục tiêu nâng tỷ lệ thương mại hóa lên ít nhất 8% theo Nghị quyết 57, TP. HCM đang triển khai một loạt giải pháp đột phá.

Thứ nhất, thành phố thí điểm Đề án đặc thù nhằm tạo động lực thương mại hóa các tài sản trí tuệ được hình thành từ ngân sách nhà nước. Đây là một phần trong nỗ lực hiện thực hóa các quy định mới tại Nghị quyết 193/2025 của Quốc hội và Nghị định 88/2025 của Chính phủ.

Thứ hai, thành phố hỗ trợ xây dựng Trung tâm thương mại hóa cấp vùng, đóng vai trò cầu nối giữa các viện nghiên cứu – doanh nghiệp – thị trường.

Thứ ba, TP. HCM đang phát triển cơ chế chia sẻ rủi ro và lợi nhuận linh hoạt giữa các bên tham gia, giúp giảm áp lực cho nhà khoa học và tăng động lực cho doanh nghiệp.

Thứ tư, một hệ thống đánh giá hiệu quả thương mại hóa và nền tảng số quản lý kết quả nghiên cứu đang được xây dựng, để đảm bảo việc theo dõi, đo lường và điều phối chính sách hiệu quả.

Nghịch lý giữa “đầu vào mạnh” và “đầu ra yếu” đang buộc TP. HCM phải chuyển mình. Từ thành tích khoa học dẫn đầu, bài toán lúc này là biến tri thức thành sản phẩm, biến ý tưởng thành GDP, để khoa học công nghệ thực sự trở thành động lực phát triển kinh tế trong giai đoạn mới.