Đề xuất mở rộng cao tốc Bắc – Nam theo phương thức PPP, tổng vốn đầu tư hơn 152.000 tỷ

Bộ Xây dựng vừa có báo cáo gửi Thủ tướng Chính phủ về phương án mở rộng các đoạn tuyến cao tốc Bắc – Nam phía Đông theo hình thức đối tác công – tư (PPP). Trước mắt, ưu tiên mở rộng đáp ứng quy chuẩn đường cao tốc cho các đoạn tuyến thuộc đoạn Hà Nội – TPHCM.

Trong phạm vi trên, có 18 dự án thành phần được đầu tư theo các Nghị quyết của Quốc hội. Trong đó, có 8 dự án thành phần đầu tư giai đoạn 2017 - 2020 và 10 dự án thành phần đầu tư giai đoạn 2021 - 2025, tổng chiều dài 1.144km.

Về quy mô, để tránh đầu tư nhiều lần, Bộ Xây dựng đề xuất quy mô sau khi mở rộng đạt 6 làn xe hoàn chỉnh theo quy hoạch với tổng mức đầu tư khoảng 152.102 tỷ đồng.

Theo nghiên cứu của Bộ Xây dựng, trường hợp tách riêng thành các dự án thành phần như triển khai trước đây và đầu tư BOT toàn bộ 18 dự án thành phần, kết quả tính toán sơ bộ phương án tài chính cho thấy, có 4 dự án thành phần đầu tư công giai đoạn 2017 - 2020, chiều dài 255km, tổng mức khoảng 26.718 tỷ đồng (đoạn Mai Sơn - QL45, QL45 - Nghi Sơn, Nghi Sơn - Diễn Châu, Phan Thiết - Dầu Giây) là các tuyến cửa ngõ, nhu cầu vận tải cao nhất, thời gian thu phí hoàn vốn khoảng 3 - 13 năm, không cần ngân sách nhà nước hỗ trợ.

Có 3 dự án thành phần đầu tư BOT giai đoạn 2017 - 2020, chiều dài 178km, tổng mức đầu tư khoảng 25.343 tỷ đồng (đoạn Diễn Châu - Bãi Vọt, Nha Trang - Cam Lâm, Cam Lâm - Vĩnh Hảo) do các nhà đầu tư đã huy động nguồn lực để triển khai nên sẽ có những khó khăn nhất định khi tiếp tục huy động nguồn lực để mở rộng lên quy mô 6 làn xe.

Có 11 dự án thành phần đầu tư công (10 dự án thành phần giai đoạn 2021 - 2025, 1 dự án thành phần giai đoạn 2017 - 2020, tổng chiều dài 711km), tổng mức đầu tư khoảng hơn 100.000 tỷ đồng, cơ bản là các đoạn tuyến có nhu cầu vận tải không cao.

>> Cao tốc 14.000 tỷ thuộc tuyến cao tốc Bắc – Nam phía Đông đã tìm được nhà đầu tư xây trạm dừng nghỉ

Trường hợp đầu tư PPP phần mở rộng, thời gian thu phí hoàn vốn trung bình khoảng 27 năm, thậm chí có dự án khó khăn về phương án tài chính (Quy Nhơn - Chí Thạnh) nên cần ngân sách nhà nước hỗ trợ.

Do vốn đầu tư công đã và đang triển khai chiếm khoảng 57% tổng mức đầu tư quy mô 6 làn xe (trường hợp đầu tư PPP phần mở rộng có ngân sách nhà nước hỗ trợ, tỷ lệ này có thể lớn hơn) và để đáp ứng mục tiêu đẩy mạnh giải ngân đầu tư công, Bộ Xây dựng đã báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét tiếp tục đầu tư mở rộng bằng vốn đầu tư công, sau khi hoàn thành sẽ thu phí theo yêu cầu của Quốc hội.

Đối với phương án đầu tư PPP, Bộ Xây dựng cho biết, trên cơ sở đánh giá ưu, nhược điểm các phương án đầu tư, việc đầu tư mở rộng theo hình thức BOT có tính khả thi cao. Khi tổ chức thực hiện có thể phân chia thành một số dự án có quy mô lớn (như phân chia thành 2 dự án tại khu vực phía Bắc và khu vực phía Nam) để bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ.

Cao tốc Mai Sơn - QL45 chính thức khánh thành đưa vào sử dụng. Nguồn: Báo Người Lao Động diện tử.

Trên cơ sở phân tích, Bộ Xây dựng kiến nghị lãnh đạo Chính phủ xem xét, cho phép tổ chức thu phí các đoạn tuyến đầu tư công theo quy định để hoàn trả vào ngân sách trung ương (dự kiến tổ chức thu phí từ tháng 1/2026). Trường hợp lựa chọn được nhà đầu tư triển khai đầu tư mở rộng theo PPP sẽ bàn giao công tác thu phí.

Bộ Xây dựng cho rằng, phương án này vừa bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ trong toàn bộ quá trình đầu tư, vừa giúp tối ưu hóa chi phí quản lý, vận hành, khai thác trong suốt vòng đời dự án, vừa có khả năng thu hút các nhà đầu tư có tiềm lực tài chính mạnh, sẵn sàng đồng hành lâu dài cùng dự án. Thời điểm triển khai mở rộng nên được cân nhắc sau khi hoàn thành công tác bảo hành của các nhà thầu theo các dự án đầu tư công trước đây để tránh phát sinh tranh chấp pháp lý liên quan, hạn chế dư luận hiểu chưa đúng về việc thi công lại các hạng mục vừa hoàn thành.

>> Đề xuất thu phí tuyến cao tốc hơn 2.000km chạy dọc cả nước từ năm 2026