Giải pháp nào bình ổn thị trường phân bón?

Chi phí đầu vào kéo giá phân bón tăng cao

Theo các chuyên gia, bắt đầu từ cuối năm 2020, cả thế giới đã điên đảo vì dịch Covid-19 và càng đảo lộn hơn kể từ khi xung đột Nga - Ukraine xảy ra, dẫn đến giá tất cả các mặt hàng phân bón tăng chóng mặt, ở mức cao nhất trong 50 năm trở lại đây.

Tháng 5 - 6 là mùa cao điểm tiêu thụ phân bón, bởi đây là thời điểm bắt đầu mùa mưa, vào vụ trồng trọt của nhiều loại cây, nhu cầu chăm bón cho các vườn cây ăn trái cũng như cây lâu năm tăng. Tại thị trường Nam Bộ, giá phân bón hiện tại vẫn duy trì ở mức cao: Phân urê giá khoảng 16.000 - 16.500 đồng/kg, phân kali 18.000 đồng/kg, phân DAP từ 22.000 - 26.500 đồng/kg.

Theo các doanh nghiệp, một trong những nguyên nhân dẫn đến giá phân bón tăng cao là do các chi phí đầu vào có tác động mạnh, đẩy giá thành sản phẩm phân bón tăng rất cao và việc tăng giá phân bón là bất khả kháng.

Ông Nguyễn Phú Cường - Chủ tịch Tập đoàn Hóa chất Việt Nam cho biết, từ đầu năm 2022 đến nay, giá lưu huỳnh đã tăng hơn 85,3%; giá NH3 tăng 36,8%, tương đương với mức tăng 319 USD/tấn. Nếu tính từ cuối năm 2020, giá NH3 đã tăng gấp 3 lần. Bên cạnh đó, giá than cũng tăng 30,7%, tương đương 570.000 đồng/tấn. Tới đây khi nguồn than khan hiếm, dự kiến giá than còn tiếp tục tăng; giá dầu FO sấy nguyên liệu tăng 33,8%; giá cước vận chuyển tăng do giá xăng dầu tăng cao. Giá quặng apatit tuyển cũng tăng rất mạnh, từ 1.045.000 đồng/tấn (tháng 5/2021) lên 1.450.000 đồng/tấn (tháng 4/2022), tương ứng 38,8%...

Tương tự, CTCP Supe Phốt phát và hóa chất Lâm Thao cũng đang phải nhập các nguồn nguyên liệu với giá rất cao như kali, lưu huỳnh, SA, quặng apatit. Đặc biệt, phân kali do cả Nga và Belarus sản xuất chiếm gần 50% lượng phân kali cung cấp trên toàn thế giới đã đẩy giá kali lên rất cao, từ 11 triệu đồng lên gần 20 triệu đồng/tấn…

Theo các doanh nghiệp sản xuất phân bón lớn trong nước, hiện nay các doanh nghiệp đều không muốn tăng giá vì sẽ giảm thị trường, giảm sức mua và ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh với hàng nhập khẩu. Tuy nhiên, chính vì phụ thuộc lớn vào nguồn nguyên liệu nhập khẩu, trong bối cảnh xung đột Nga - Ukraine ngày càng leo thang dẫn tới giá thành phân bón trong nước cũng phải điều tiết theo giá nguyên liệu trên toàn cầu, khó có thể kìm giá phân bón.

Thực tế, chi phí cho phân bón chiếm khoảng 40% giá đầu vào của sản xuất nông nghiệp nên việc giá phân bón tăng cao đã tác động trực tiếp đến chi phí sản xuất, giá thành sản phẩm nông nghiệp. Điều này dẫn đến người nông dân không có lãi từ sản xuất.

Tham gia vào khu vực kinh tế tập thể sẽ mua được giá vật tư đầu vào rẻ hơn

Giá cả vật tư nông nghiệp leo thang trong thời gian qua, trong đó có giá phân bón cũng là một trong những vấn đề được các đại biểu Quốc hội đặt ra khi chất vấn Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) Lê Minh Hoan tại nghị trường Quốc hội khóa XV, Kỳ họp thứ ba.

Trước nhiều câu hỏi chất vấn của các đại biểu, Bộ trưởng Lê Minh Hoan thừa nhận Việt Nam là nước sản xuất nông nghiệp nhưng một số vật tư đầu vào vẫn phụ thuộc nhiều vào thế giới, nông dân phải chịu giá cao. Vì vậy, ngành Nông nghiệp đang xây dựng chiến lược để nâng cao tính tự chủ, giảm thiểu rủi ro phụ thuộc về giá.

Bộ trưởng Bộ NN&PTNT cho biết, vấn đề vật tư đầu vào tăng cao phụ thuộc rất nhiều bên liên quan và nhiều yếu tố từ thị trường, quản lý doanh nghiệp, vật tư đầu vào sản xuất, nhập khẩu và xuất khẩu… Về giải pháp cụ thể, Bộ trưởng Lê Minh Hoan cho biết, Bộ NN&PTNT cùng với Bộ Công thương đã có rất nhiều cuộc họp, làm việc với các hiệp hội, ngành hàng phân bón, các doanh nghiệp… liên quan đến lĩnh vực này cố gắng thuyết phục giảm giá.

Tuy nhiên, trong nền kinh tế thị trường không dễ mà áp đặt một mệnh lệnh hành chính bắt buộc giảm giá. Trong hoàn cảnh này, các hiệp hội cũng đã có những can thiệp nhất định. Bên cạnh đó, trước phản ánh của bà con nông dân về tình trạng găm hàng, tích trữ để đẩy giá lên cao, Bộ NN&PTNT sẽ phối hợp với Bộ Công thương để tăng cường kiểm tra, phát hiện hành vi sai phạm.

Cùng với đó, Bộ NN&PTNT cũng đã khuyến khích các doanh nghiệp đưa ra các sản phẩm phân bón hữu cơ, đồng thời khuyến cáo bà con nông dân tăng cường sử dụng phân bón hữu cơ thay thế cho phân bón vô cơ. Bộ trưởng tha thiết mong 14 triệu nông dân tham gia vào kinh tế tập thể, hợp tác xã. Vì khi vào hợp tác xã mua càng nhiều, mức chiết khấu càng lớn, giá phân bón sẽ giảm hơn. Thêm nữa, việc tham gia vào hợp tác xã cũng sẽ giúp người nông dân cùng tìm giải pháp đối mặt được với những rủi ro đứt gãy thị trường.

Để giảm nhiệt giá phân bón, TS. Phùng Hà - Tổng Thư ký Hiệp hội Phân bón Việt Nam cho hay, hiệp hội đã kiến nghị một số biện pháp như các doanh nghiệp sản xuất ưu tiên tối đa phân bón cho nhu cầu trong nước trước khi tính đến xuất khẩu. Các doanh nghiệp tăng tối đa công suất sản xuất, giảm các đầu mối trung gian nhanh chóng đưa thẳng sản phẩm đến tay bà con nông dân…