Loạt ngân hàng đua nhau mua lại trái phiếu trước hạn - do "dư dả" tiền hay vì sao?

Việc các doanh nghiệp mua lại trước hạn trái phiếu đã trở thành xu hướng phổ biến kể từ cuối năm ngoái đến nay, khi mà nhiều đợt phát hành trái phiếu trước đây không đảm bảo đủ điều kiện phát hành, cũng như không tuân thủ đúng mục đích sử dụng vốn theo phương án đề ra ban đầu. Việc này nhằm tránh những rủi ro về mặt pháp lý theo các quy định mới.

Tuy nhiên, việc nhóm ngân hàng từ đầu năm đến nay đẩy mạnh mua lại trái phiếu có lẽ khiến không ít người ngạc nhiên.

Thống kê cho thấy, tính đến thời điểm ngày 2/6/2023, tổng giá trị trái phiếu đến hạn trong phần còn lại của năm 2023 là 195.090 tỷ đồng; dẫn đầu là nhóm bất động sản với 101.179 tỷ đồng, chiếm tỷ trọng lên đến gần 52%, xếp sau là nhóm ngân hàng với 31.661 tỷ đồng.

Việc các ngân hàng phải chi ra hàng ngàn tỷ đồng để mua lại lượng lớn trái phiếu đã phát hành cũng có thể là một nguyên nhân khiến nguồn vốn được cho vay ra thị trường hiện nay khá chậm.

Ngân hàng chi hàng ngàn tỷ đồng mua lại trái phiếu trước hạn

Bước sang nửa đầu tháng 6/2023, nhóm ngân hàng vẫn đang ‘đua nhau’ mua lại trái phiếu trước hạn.

Mới đây nhất, vào ngày 12/6, HĐQT Ngân hàng ACB có nghị quyết về việc mua lại trước hạn trái phiếu phát hành riêng lẻ lần 4 năm 2022.

Ngân hàng này sẽ mua lại 4 lô trái phiếu mã ACBH2124005, ACBH2124006, ACBH2124011 và ACBH2124012 với tổng mệnh giá mua lại tối đa là 10.000 tỷ đồng. Đây là 4 lô trái phiếu không chuyển đổi, không kèm chứng quyền, không có tài sản và không phải là nợ thứ cấp của ACB.

Đối với lô ACBH2124005: ngày phát hành là 22/6/2021 và ngày đáo hạn là 22/6/2023. Lô ACBH2124006: ngày phát hành là 23/6/2021 và ngày đáo hạn là 23/6/2023.

Tổng mệnh giá phát hành tối đa là 2.500 tỷ đồng, tương ứng mỗi trái phiếu có mệnh giá là 1 tỷ đồng có kỳ hạn 3 năm.

Hai lô trái phiếu còn lại mã ACBH2124011 và ACBH2124012 sẽ được thanh toán vào ngày 8/7/2023 và 15/7/2023. Giá mua lại trái phiếu bằng 100% tổng mệnh giá phát hành.

Nguồn mua lại được ACB sử dụng từ nguồn thu các khoản cho vay VNĐ trung và dài hạn hoặc các nguồn cho vay, đầu tư đến hạn khác hoặc các nguồn vốn hợp pháp khác đến hạn vào thời điểm mua lại trái phiếu trước hạn.

Ngày 7/6, ngân hàng MSB thông báo đã thực hiện mua lại toàn bộ 1.000 tỷ đồng mã trái phiếu MSBL2124003 được phát hành ngày 7/6/2021 và đáo hạn ngày 7/6/2024.

Trước đó, vào hai ngày 5,8/6/2023, ngân hàng Bản Việt cũng chi tiền ra mua lại toàn bộ 250 tỷ đồng trái phiếu của hai mã BVBL2229002 được phát hành ngày 4/3/2022, đáo hạn 4/3/2029 và mã BVBL2229003 phát hành ngày 8/3/2022, đáo hạn ngày 8/3/2029.

Ngân hàng "thừa tiền"?

Ngày 24/4 vừa qua, Ngân hàng Nhà nước cho biết đã ký ban hành thông tư 03 ngưng hiệu lực thi hành khoản 11, điều 4, thông tư số 16 năm 2021 quy định việc tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài mua, bán trái phiếu doanh nghiệp.

Theo đánh giá của các chuyên gia kinh tế, quy định trên giúp hỗ trợ một phần thanh khoản cho thị trường trái phiếu. Tổ chức tín dụng tham gia mua trái phiếu doanh nghiệp sẽ giảm phần nào áp lực trái phiếu đáo hạn trong năm 2023.

Các ngân hàng đang là trái chủ lớn nhất, ước tính chiếm khoảng 34% tổng dư nợ trái phiếu doanh nghiệp đang lưu hành.

Rõ ràng với việc giải ngân vốn đầu ra chưa như kỳ vọng, nhu cầu vay vốn trong nền kinh tế vẫn rất thấp, tình trạng thừa tiền kéo dài, các ngân hàng phải mua lại trái phiếu để giảm mức độ thừa vốn và tối ưu hiệu quả sử dụng vốn.

Bên cạnh đó, các ngân hàng đã tăng vốn ồ ạt thành công trong thời gian gần đây, cũng như có kế hoạch phát hành cổ phiếu tăng vốn điều lệ khủng trong năm nay, giúp tăng hệ số an toàn vốn cũng như cải thiện cơ cấu nguồn vốn kinh doanh dài hạn.

Do đó, việc này cũng sẽ giúp các tổ chức này giảm bớt mức độ phụ thuộc vốn ở kênh trái phiếu. Cho nên, mua lại trước hạn trái phiếu đã phát hành được đánh giá là chiến lược phù hợp.

Điều quan trọng hơn là theo quy định hiện nay, vốn tự có cấp 2 (chủ yếu là từ nguồn phát hành trái phiếu dài hạn có kỳ hạn trên năm năm) tối đa bằng vốn tự có cấp 1 (chủ yếu gồm vốn điều lệ, các quỹ dự trữ và lợi nhuận chưa phân phối).

Như vậy, với những trái phiếu dài hạn đã phát hành những năm trước và khi không còn đảm bảo điều kiện thời gian còn lại trên năm năm, thì bắt đầu từ năm thứ 5 trước khi đến hạn thanh toán, mỗi năm tại ngày đầu tiên của năm (tính theo ngày phát hành), giá trị nợ trái phiếu được tính vào vốn cấp 2 sẽ phải khấu trừ 20% tổng mệnh giá.

Trước quy định trên, các ngân hàng sẽ tìm cách mua lại trước hạn các trái phiếu này để có dư địa phát hành trái phiếu mới có kỳ hạn trên năm năm trong thời gian tới, nhằm tăng giá trị được tính vào vốn tự có cấp 2 nhiều hơn.

Thực tế, bên cạnh những đợt mua lại trước hạn, vẫn có những ngân hàng lên kế hoạch tiếp tục huy động vốn qua kênh trái phiếu này, dù thị trường TPDN vẫn đang gặp không ít khó khăn.

Với chủ thể là các ngân hàng có hiệu quả kinh doanh ổn định, các nhà đầu tư vẫn có đủ sự tin tưởng để mua trái phiếu ngân hàng với lãi suất cao hơn so với lãi suất tiền gửi tiết kiệm.