Sân bay quốc tế gần 80 năm tuổi đầu tiên của Việt Nam: Được Bác Hồ trực tiếp chỉ đạo xây dựng, hoàn thành thần tốc chỉ trong 2 ngày
Đây là sân bay đầu tiên do chính bàn tay và khối óc của quân và dân ta làm nên và cũng có thể coi đây là sân bay quốc tế đầu tiên của Việt Nam.
Sân bay Lũng Cò được xây dựng vào năm 1945 tại xã Minh Thanh, huyện Sơn Dương, Tuyên Quang. Đây là một sân bay dã chiến, nơi trực tiếp đón nhận những chuyến hàng viện trợ của quân Đồng Minh giúp đỡ cho Cách mạng Việt Nam.
Vào đầu năm 1945, chiếc máy bay do trung úy Saw (phi công lực lượng không quân Mỹ) điều khiển bị lực lượng phòng không của Nhật bắn rơi. Phi công này đã nhảy dù xuống Cao Bằng và được du kích ta cứu thoát đưa về gặp Bác Hồ. Trước sự việc ấy cùng với sự ngỏ ý muốn quan hệ với Việt Minh của tướng Sênôn (Tư lệnh đoàn không quân số 14), Bác Hồ đã đồng ý đưa trung úy Saw sang Trung Quốc để trao trả cho quân Đồng Minh.
Trong buổi hội đàm, hai bên thỏa thuận: Về phía Việt Nam, sẽ tăng cường lực lượng du kích và mở rộng phạm vi hoạt động của lực lượng này; phía Mỹ có trách nhiệm đưa các phái đoàn sang giúp huấn luyện về quân sự, đồng thời trang bị vũ khí, điện đài và các trang thiết bị khác. Việc xây dựng một sân bay bảo đảm cho sự liên lạc giữa hai bên cũng được đặt ra từ đây.
Đầu tháng 5/1945, Bác Hồ rời căn cứ Pác Bó (Cao Bằng) về Tân Trào (Tuyên Quang) tiếp tục chỉ đạo phong trào Cách mạng Việt Nam. Sau khi về đến Tân Trào, ngay lập tức Bác vạch ra kế hoạch xây dựng một sân bay dã chiến.
Cánh đồng xóm Cò, nơi được lựa chọn để xây dựng sân bay Lũng Cò. Ảnh: Báo Nhân Dân
Tháng 6/1945, Bác chỉ đạo chọn địa điểm và thực hiện kế hoạch xây dựng ngay sân bay. Tại Lũng Cò có một dải đất rộng khoảng 4ha nằm giữa khe núi trong một thung lũng hẹp, xung quanh được bao bọc bởi các ngọn núi và những quả đồi thấp, cây cối um tùm, rậm rạp, bảo đảm an toàn cho các chuyến bay lên xuống thuận tiện. Lũng Cò nằm cách căn cứ Tân Trào không xa nên đây là địa điểm số một cho việc xây dựng sân bay.
Nhân dân địa phương san gạt, đầm đất xây dựng sân bay Lũng Cò. Ảnh tư liệu
Lũng Cò có lẽ là sân bay được xây dựng nhanh nhất thế giới. Chỉ trong hai ngày, 35 chiến sĩ giải phóng quân cùng dân quân du kích và bà con các dân tộc ở hai xã Bình Yên, Trung Yên, đã phát quang cây cỏ, san gạt nền đất Lũng Cò, làm xong một đường cất hạ cánh dài 400m, rộng 20m, để loại máy bay L-5 của không quân Mỹ có thể cất, hạ cánh được.
Chiếc máy bay hạ cánh đầu tiên xuống sân bay có hai sĩ quan Đồng Minh và một số lương thực, thực phẩm, thuốc men, vũ khí tăng cường cho ta và quân Đồng Minh tại Tân Trào. Lần hạ cánh đầu tiên, ông Lê Giản và ông Đàm Quang Trung cùng với nhân dân địa phương tổ chức mít-tinh chào mừng sự kiện này.
Trong suốt thời gian quân Đồng Minh ở và làm việc tại Tân Trào đã có thêm nhiều chuyến bay cất và hạ cánh tại đây. Khi Cách mạng tháng Tám năm 1945 bùng nổ, các chuyến bay của quân Đồng Minh không được thực hiện nữa.
Toàn cảnh di tích sân bay Lũng Cò. Ảnh: Báo Nhân Dân
Sự hình thành sân bay Lũng Cò tạo điều kiện thuận lợi trong quan hệ giữa Việt Nam và quân Đồng Minh chống kẻ thù chung là phát xít Nhật, góp phần vào thắng lợi chung của Cánh mạng tháng Tám năm 1945.
78 năm trôi qua, di tích sân bay Lũng Cò vẫn mãi là minh chứng lịch sử về tài năng, sự sáng tạo của người Việt Nam trong gian khó, từ đó chiến thắng mọi kẻ thù. Sân bay Lũng Cò là sân bay đầu tiên ở chiến khu cách mạng vào thời điểm chưa giành được chính quyền đã để lại dấu ấn về quan hệ ngoại giao, quân sự ban đầu với Hoa Kỳ.
