Vụ Vạn Thịnh Phát: Bí ẩn Hồ Bửu Phương, người phát minh ‘công thức’ giúp tránh tình trạng sở hữu chéo

Viện KSND Tối cao đã công bố cáo trạng vụ án xảy ra tại Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, ngân hàng SCB và các đơn vị liên quan. Cáo trạng cũng ghi rõ hành vi phạm tội của từng người.

Bộ máy "giải quỹ" hoạt động, áp dụng công thức quản lý của Hồ Bửu Phương

Bị can Hồ Bửu Phương là Phó Tổng Giám đốc phụ trách tài chính của Tập đoàn VTP và Công ty Đầu tư Vạn Thịnh Phát từ năm 2013 đến 31/7/2020.

Ngoài các nhiệm vụ chuyên môn về tài chính, Phương còn được Trương Mỹ Lan giao nhiệm vụ phối hợp với văn phòng HĐQT Tập đoàn VTP, Nguyễn Phương Anh và các cá nhân liên quan lên phương án “giải quỹ” đối với số tiền được SCB giải ngân.

Do hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát rất rộng với hàng nghìn công ty vệ tinh và hàng nghìn người được thuê đứng tên, để tránh tình trạng sở hữu chéo cổ phần giữa các công ty, Phương đã phát minh ra “công thức” để mọi người áp theo.

>> Vụ Vạn Thịnh Phát: 1.165 người được thuê đứng tên khoản vay, hồ sơ vay vốn...

Khi các khoản vay được SCB giải ngân vào tài khoản của "công ty ma" thụ hưởng tiền theo phương án vay vốn khống, bộ máy “giải quỹ” sẽ hoạt động.

Để "giải quỹ", các hợp đồng hứa chuyển nhượng cổ phần khống được lập, trong đó các “công ty ma” được thụ hưởng tiền giải ngân sẽ “hứa mua cổ phần” của các cá nhân được thuê đứng tên.

Sau khi các “công ty ma” chuyển tiền, các cá nhân này sẽ đến ngân hàng ký chứng từ rút tiền. Công ty thụ hưởng hứa mua cổ phần chỉ hạch toán vào mục “các khoản phải thu”, không làm thủ tục sang tên, chuyển nhượng cổ phần nên không phát sinh thuế, tránh việc bị cơ quan thuế, cơ quan thanh tra kiểm tra phát hiện sai phạm.

Ảnh bà Trương Mỹ Lan và ông Hồ Bửu Phương

>> Vụ Vạn Thịnh Phát: Một Trưởng Ban kiểm soát SCB nghỉ việc, được Trương Mỹ Lan cho 20 tỷ đồng

Hồ Bửu Phương khai không được Trương Mỹ Lan giao nhiệm vụ liên quan đến quá trình tạo lập các khoản vay mà khi cần “giải quỹ” cho các công ty lớn, Trương Mỹ Lan mới triệu tập Phương và nhóm phụ trách cùng (thường là Đặng Phương Hoài Tâm, Phan Chí Luân và Hà Thục Kim) để họp.

Nhóm sẽ thống nhất danh sách, số lượng cổ phần, đơn giá cổ phần tham gia hứa chuyển nhượng, các cá nhân sở hữu cổ phần dự kiến tham gia quá trình hứa chuyển nhượng.

Phương sẽ đưa ý kiến về đơn giá áp cho cổ phần từng công ty để Trương Mỹ Lan tham khảo và đưa ra quyết định. Thông thường, đơn giá cổ phần của công ty mới thành lập, không có tài sản sẽ ở mức 10.000-30.000 đồng/cổ phần.

Trên cơ sở ý kiến của Phương, Nguyễn Phương Anh sẽ tạo lập các hợp đồng hứa mua/hứa bán giữa các công ty do Phương Anh phụ trách.

Để tránh tình trạng sở hữu chéo, Phương “sáng chế” ra công thức để quản lý. Mỗi lần thực hiện, Phương yêu cầu Nguyễn Phương Anh và Luân kết hợp làm việc. Các bên rà soát các công ty và áp đơn giá cổ phần tương đối theo quy mô, thời gian thành lập và tài sản của công ty mà Luân đã lập theo hướng dẫn và công thức của Phương.

>> Lộ diện nhân tố giúp Chủ tịch Vạn Thịnh Phát chiếm đoạt hàng trăm nghìn tỷ đồng vay SCB bằng hợp đồng ‘hứa’

Profile đình đám của Hồ Bửu Phương

Bản cáo trạng không nêu rõ hồ sơ của Hồ Bửu Phương. Tuy vậy, nhân vật chủ chốt trong việc tạo lập hợp đồng "hứa mua hứa bán" này lại nổi danh trong làng tài chính, và "đi cùng" với một nhân vật chủ chốt khác trong vụ án - là 1 trong 3 người đã chết.

Báo cáo thường niên năm 2018 của Chứng khoán Tân Việt (TVSI) ghi nhận Hồ Bửu Phương là Chủ tịch HĐQT của TVSI giai đoạn 2017-2018. Đến năm 2019, ông Nguyễn Tiến Thành (Tổng Giám đốc) lên ghế nóng Chủ tịch TVSI. Ông Nguyễn Tiến Thành là 1 trong 3 nhân vật chủ chốt trong vụ án, đã chết nên không xem xét trách nhiệm hình sự.

>> Vụ Vạn Thịnh Phát: Có 3 nhân vật chủ chốt đã chết, trong đó có 2 ‘sếp’ SCB

Ông Hồ Bửu Phương có profile đình đám trong giới tài chính. Về chuyên môn, ông là Thạc sỹ Kế toán của Đại học Quốc tế Swinburne of Technology (Úc), Cử nhân Kế toán Đại học - Kinh tế TP. Hồ Chí Minh, Kiểm toán viên hành nghề VN - CPA.

Về công tác, trước khi làm việc tại Chứng khoán Tân Việt và hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát, ông Hồ Bửu Phương đã là Chủ nhiệm kiểm toán của Công ty TNHH Deloitte Việt Nam (tháng 9/1999-10/2007). Ông Hồ Bửu Phương cũng là Chủ tịch, Tổng Giám đốc Công ty quản lý quỹ An Phát...

Profile ông Hồ Bửu Phương

Lời khai của Hồ Bửu Phương hé lộ, trong các cuộc họp của Tập đoàn hoặc trong các bữa cơm trưa, cơm tối, Trương Mỹ Lan chỉ đạo miệng với Phương về việc phối hợp nhóm thực hiện “giải quỹ”.

Kết quả điều tra xác định, có 277 khoản vay của 118 công ty tại SCB là bằng các hợp đồng hứa chuyển nhượng do Phương tạo lập. Đến 17/10/2022, các khoản vay này còn dư nợ gốc 216.982 tỷ đồng và dư nợ lãi 99.228 tỷ đồng. Trong số đó, số tiền được rút ra dưới hình thức tạo lập hợp đồng hứa chuyển nhượng cổ phần khống là 190.771 tỷ đồng.

Cơ quan điều tra xác định Nguyễn Phương Anh, Đặng Phương Hoài Tâm và Hồ Bửu Phương đã thực hiện các hành vi khác nhau trong quá trình tạo lập hồ sơ vay vốn khống, hợp thức việc rút tiền. Hồ Bửu Phương đã giúp sức cho Trương Mỹ Lan chiếm đoạt số tiền 163.155 tỷ đồng, gây thiệt hại cho SCB số tiền nợ lãi 99.228 tỷ đồng.

>> Vụ Vạn Thịnh Phát: Tài sản kê biên lộ 69 bất động sản của cựu Chủ tịch SCB Bùi Anh Dũng và 6 người khác