Vùng đất duy nhất Việt Nam là nơi 7 con kênh cùng hội tụ, có lịch sử hơn 110 năm

Vùng đất độc đáo của miền Tây

Ngã Bảy từng được biết đến là thành phố trực thuộc tỉnh Hậu Giang (cũ). Thành phố này nằm ở phía Tây sông Hậu, có diện tích hơn 78km2. Địa danh Ngã Bảy có từ 110 năm trước, gắn liền với sự ra đời của chợ nổi cùng tên, sau 10 năm đào kênh xáng Cái Côn.

Một trong những điểm khiến Ngã Bảy trở thành cái tên quen thuộc chính là tọa lạc tại nơi giao nhau của 7 kênh xáng lớn gồm Cái Côn, Quản Lộ - Phụng Hiệp, Lái Hiếu, Mang Cá, Mương Lộ, Xẻo Dong và Xẻo Môn. Nhắc đến 7 con kênh này, nhiều người không khỏi tò mò về lịch sử của chúng.

Theo nhiều tài liệu để lại, công cuộc đào kênh ở Ngã Bảy - Phụng Hiệp được người Pháp khởi xướng từ cuối thế kỷ XIX nhằm khai phá cánh đồng lau sậy rộng lớn. Quá trình này kéo dài hơn 30 năm. Hệ thống 7 tuyến kênh đào với tổng chiều dài khoảng 350km đã mở ra thời kỳ phát triển mới cho vùng đất này.

Tuyến kênh đầu tiên là kênh Mương Lộ, dài khoảng 25km, nối Ngã Bảy với thành phố Sóc Trăng cũ. Kênh được đào trong giai đoạn 1901-1905, có tên Mương Lộ vì đất đào lên được dùng để đắp đường, tạo thành tuyến quốc lộ nay là Quốc lộ 1 đoạn Ngã Bảy - Sóc Trăng.

Kênh Mang Cá dài khoảng 18km, nối liền Ngã Bảy với chợ Kế Sách. Tên của kênh bắt nguồn từ hình dáng phần dốc hai bên cầu Phụng Hiệp, nơi dòng kênh chảy qua, gợi hình như mang cá - biểu tượng quen thuộc trong đời sống miền sông nước.

Kênh Cái Côn dài khoảng 15km, xẻ thẳng từ sông Hậu vào nội đồng. Dòng kênh này có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc dẫn nước, rửa phèn và cải tạo đất nông nghiệp. Với chiều rộng trung bình lên tới 120m, đây là con kênh lớn nhất trong 7 kênh Ngã Bảy.

Kênh Xẻo Dong được đào năm 1908, hướng về Cần Thơ. Tên của kênh được bắt nguồn từ cây dong mọc dại hai bên. Khi đào kênh, phần đất lấy lên được người dân dùng để đắp đường quốc lộ đoạn Ngã Bảy - Cần Thơ.

Kênh Xẻo Môn dài khoảng 12km. Ban đầu đây chỉ là một con rạch nhỏ thông vào nội đồng nhưng sau đó được mở rộng thành kênh Xẻo Môn. Kênh này đóng vai trò quan trọng trong hoạt động canh tác và vận chuyển hàng hóa trong vùng trở nên thuận lợi hơn.

Kênh Lái Hiếu dài khoảng 25km, kết nối Ngã Bảy với Cây Dương và Long Mỹ, rồi hòa vào một nhánh sông Cái Lớn thông ra vịnh Thái Lan. Có nhiều tài liệu cho rằng kênh được đào năm 1906, mang tên một thương nhân giàu có, có công lớn trong việc mở mang buôn bán của vùng.

Kênh Quản Lộ - Phụng Hiệp là tuyến kênh dài nhất và quy mô nhất trong hệ thống, với chiều dài 140km, đi qua các địa phương Hậu Giang, Sóc Trăng, Bạc Liêu và Cà Mau trước khi sáp nhập. Con kênh này có ý nghĩa đặc biệt trong việc kết nối Ngã Bảy với vùng cực Nam Tổ quốc, góp phần mở rộng giao thương thủy sản, nông sản và hàng hóa.

Việc hoàn thiện những tuyến kênh lớn giúp khu vực Ngã Bảy phát triển giao thương. Ghe tàu tấp nập qua lại, nông sản, thủy sản được buôn bán đi khắp nơi. Cũng từ đó, chợ nổi Ngã Bảy thành trung tâm buôn bán nhộn nhịp bậc nhất Nam Kỳ thời bấy giờ.

Vẻ đẹp và nét độc đáo của chợ nổi Ngã Bảy đã được cả thế giới biết đến. Vào năm 1992, ông Jacques Yves Cousteau - thuyền trưởng tàu Calypso nổi tiếng, đã đến chợ nổi Ngã Bảy để thực hiện một bộ phim tài liệu về chợ nổi độc đáo này.

Để có được những thước phim ấn tượng nhất, ông dùng thủy phi cơ bay trên độ cao 100m cùng 4 chiếc ca nô chuyên dụng tỏa ra khắp các điểm chợ. Sau khi thực hiện xong bộ phim, ông tấm tắc khen ngợi đây là khu chợ nổi độc đáo của thế giới, giữ gìn, phát huy.

Những điểm đến không nên bỏ qua

Nhắc đến Ngã Bảy, người ta thường nhớ ngay đến chợ nổi Ngã Bảy, hay còn gọi là chợ nổi Phụng Hiệp. Hình thành từ đầu thế kỷ XX, chợ nổi này là “thương trường” sông nước sôi động. Tại đây, người dân buôn bán nông sản và hàng hóa ngay trên ghe, xuồng.

Với hơn 200 hộ kinh doanh, chợ nổi không chỉ là điểm mua bán truyền thống mà còn là điểm đến hấp dẫn đối với du khách muốn khám phá văn hóa miền sông nước. Du khách đến đây có thể thưởng thức các món ăn đặc sản, trải nghiệm phong cách sinh hoạt độc đáo của cư dân miền Tây Nam Bộ.

Ngày nay, chính quyền địa phương đầu tư hệ thống bờ kè, cầu tàu và các mô hình tàu du lịch phục vụ hoạt động tham quan chợ nổi, kết nối với các tour sông nước miệt vườn. Những công trình này góp phần chỉnh trang đô thị, tạo điểm nhấn cảnh quan, đồng thời thúc đẩy phát triển du lịch và dịch vụ địa phương.

Bên cạnh chợ nổi, hồ Xáng Thổi nằm là nơi diễn ra nhiều hoạt động văn hóa, văn nghệ và du lịch. Đây cũng là điểm đến thu hút đông đảo du khách.

Ngoài ra, chùa Già Lam Cổ Tự, tọa lạc bên quốc lộ 1, cũng là nơi du khách không nên bỏ qua. Ngôi chùa cổ được xây dựng từ năm 1940 trên diện tích hơn 2.300m2, mang đậm phong cách kiến trúc Ấn Độ.

Ban đầu, chùa có tên là Quan Thánh Đế. Đến năm 1970, chùa đổi tên thành Già Lam Cổ Tự.

Hiện chùa do Hòa thượng Thích Huệ Sanh - vị sư trụ trì gần 40 năm qua, quản lý. Nơi đây có gần 180 pho tượng, trong đó có những tượng lớn như Phật Thích Ca Niết Bàn dài 14m, tượng Quan Âm cao 12m...

Trong chính điện có tượng Quan Công, Thập Bát La Hán, tượng Phật nghìn mắt nghìn tay, Ngọc Hoàng. Mỗi pho tượng đều chứa những câu chuyện liên quan đến nhà Phật, đến triết lý nhân sinh sâu sắc.

Đặc biệt, tượng ngựa Xích Thố cao khoảng 3m, dài hơn 2m, được đúc từ năm 1963 cũng là điểm nhấn đặc biệt của chùa. Tượng ngựa Xích Thố cao lớn, uy nghiêm, sừng sững ở cánh hữu của sân chùa khiến du khách đều không khỏi trầm trồ.

Theo đó, năm 1963, có một người phụ nữ đến chùa cúng dường 1 triệu đồng (khoảng 50 cây vàng lúc bấy giờ) để làm kinh phí đúc tượng ngựa Xích Thố cho Quan Công.

Tượng ngựa được đúc trong vòng 1 tháng, tiền công là 1 triệu đồng. Sau hơn 60 năm, bức tượng vẫn giữ được vẻ sáng đẹp nguyên vẹn, là biểu tượng tâm linh độc đáo của ngôi chùa.

Ngoài ra, Ngã Bảy còn lưu giữ làng nghề đan giỏ cần xé truyền thống hơn 100 năm tuổi, nằm cách cầu tàu du lịch khoảng 50 m. Đây là nơi gìn giữ tinh hoa nghề thủ công của người dân địa phương, phản ánh nét lao động cần cù và sáng tạo của vùng đất sông nước.

Đối với du khách yêu thích du lịch sinh thái, vườn dâu Thiên Ân là điểm đến không thể bỏ lỡ. Dọc hai bên đường là hàng cây dâu xanh mát, trĩu quả, tỏa hương thơm ngọt ngào. Tại đây, du khách có thể tham quan, thưởng thức dâu tươi tại chỗ và tận hưởng không khí trong lành của miền Tây miệt vườn.

Sau quá trình sáp nhập địa giới hành chính, thành phố Ngã Bảy hiện nay được chia thành hai phường Đại Thành và Ngã Bảy thuộc thành phố Cần Thơ. Đến nay, những giá trị lịch sử, văn hóa, nét đặc trưng sông nước vẫn được người dân gìn giữ và phát huy, trở thành điểm độc đáo, hấp dẫn du khách thập phương.

Vùng đất này còn gắn liền với bài vọng cổ "Tình anh bán chiếu". Theo đó, năm 1959, NSND Viễn Châu đã sáng tác ca khúc này, giúp Ngã Bảy thêm nổi tiếng.