Cấp xã lúng túng, thiếu cán bộ chuyên môn về đất đai

Mở rộng phân quyền, thay đổi tư duy quản lý

Thông tin trên được chia sẻ tại Hội nghị tập huấn toàn quốc về phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền trong lĩnh vực đất đai do Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT) tổ chức, ngày 1/8.

Phát biểu tại hội nghị, ông Lê Minh Ngân - Thứ trưởng Bộ NN&MT - cho biết: “Đây là sự kiện có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, góp phần hiện thực hóa các chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước trong cải cách thể chế, nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước về đất đai, đồng thời tạo tiền đề vững chắc để triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp trong thời gian tới”.

Từ Luật Đất đai năm 2003 đến nay, nội dung phân cấp cho địa phương từng bước được hoàn thiện, nhưng chỉ đến Luật Đất đai năm 2024 mới thực sự tạo đột phá mạnh mẽ, khi hầu hết các hoạt động như giao đất, cho thuê, chuyển mục đích sử dụng, thu hồi, định giá, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất...

“Đây là sự thay đổi căn bản trong tư duy quản lý nhà nước, từ cơ chế ‘làm thay’ sang ‘trao quyền và giám sát’, đúng định hướng tại Kết luận số 155-KL/TW ngày 17/5/2025 của Bộ Chính trị”, ông Ngân nói.

Tuy nhiên, Thứ trưởng Bộ NN&MT cũng thừa nhận, việc tổ chức thực hiện các quy định mới đang gặp nhiều khó khăn, nhất là ở cấp xã - nơi trực tiếp xử lý hồ sơ nhưng còn thiếu cán bộ chuyên môn và cơ sở vật chất. “Phân cấp không chỉ là chuyển quyền, mà là chuyển cả tư duy. Đây là quá trình lâu dài, cần thời gian, nhân lực, thiết bị và sự đồng bộ thể chế”, ông nhấn mạnh.

Nhằm kịp thời tháo gỡ vướng mắc cho cơ sở, Thứ trưởng Lê Minh Ngân cho biết Bộ NN&MT sẽ thành lập 10 đoàn công tác chuyên môn trực tiếp làm việc tại các địa phương.

Cắt giảm thủ tục, phân định rõ thẩm quyền

Phát biểu tại hội nghị, bà Đoàn Thị Thanh Mỹ - Phó Cục trưởng Cục Quản lý đất đai - cho biết, Nghị định 151 là bước đột phá trong việc phân định rành mạch thẩm quyền giữa các cấp chính quyền. Theo đó, nghị định đã bỏ 11 thủ tục hành chính (giảm 16,67%), cắt bỏ 8 điều kiện kinh doanh trong lĩnh vực đất đai và lược bỏ 8 loại giấy tờ không cần thiết. “Mục tiêu là không để xảy ra khoảng trống pháp lý khi vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp,” bà Mỹ nói.

Một điểm đáng chú ý, Nghị định 151 đã phân cấp cho HĐND cấp tỉnh được phê duyệt kế hoạch sử dụng đất tại các thành phố trực thuộc Trung ương không lập quy hoạch sử dụng đất cấp tỉnh. Chủ tịch UBND cấp tỉnh được trao quyền quyết định nhiều trường hợp đặc biệt như giao đất không thông qua đấu giá, cho thuê không đấu thầu nếu đủ điều kiện luật định.

Ngoài ra, một số thẩm quyền cũng được phân quyền lại: 3 thẩm quyền từ HĐND chuyển sang UBND tỉnh; 5 thẩm quyền từ UBND chuyển sang Chủ tịch UBND tỉnh; 2 thẩm quyền từ UBND cấp tỉnh chuyển sang cơ quan chuyên môn cấp tỉnh.

Tại hội nghị, bà Phạm Thị Thịnh - Trưởng phòng Đo đạc và Đăng ký đất đai - đã làm rõ thêm thủ tục về đăng ký, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất khi thực hiện chính quyền địa phương hai cấp theo Nghị định 151/2025/NĐ-CP.

Bà Thịnh cho biết, nhờ quy định mới, các địa phương đã giảm được 3 trong số 30 thủ tục đăng ký đất đai và tiết kiệm 44/425 ngày xử lý hồ sơ. Những loại giấy tờ rườm rà, không còn cần thiết như xác nhận tình trạng không tranh chấp, mẫu hợp đồng cũ… đã bị loại bỏ.

Điểm mới quan trọng là khi cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, UBND xã không còn yêu cầu người dân nộp xác nhận về tranh chấp hay quy hoạch sử dụng. Thủ tục hiện chỉ gồm 3 bước, với sự phối hợp giữa trung tâm hành chính công, UBND xã và cơ quan thuế, sau đó cập nhật vào cơ sở dữ liệu đất đai.

Để hỗ trợ các địa phương thực hiện tốt, Bộ đã lựa chọn phần mềm dùng chung toàn quốc, kết nối được cơ sở dữ liệu đất đai.