Chính phủ Đông Nam Á đang gấp rút xây dựng các chính sách mang lại điều kiện hoàn hảo để biến khu vực trở thành trung tâm xe điện.
 |
Đông Nam Á đã trở thành chiến trường trị giá hàng tỷ USD cho đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực xe điện (EV), khi các quốc gia tranh giành sự chú ý của các thương hiệu lớn. Chính phủ Đông Nam Á đang gấp rút xây dựng các chính sách mang lại điều kiện hoàn hảo để biến khu vực trở thành trung tâm xe điện.
Có thể thấy, doanh số xe điện trong nước đang tăng nhanh, nhưng nhìn chung vẫn chỉ giới hạn ở tầng lớp trung lưu và thượng lưu ở thành thị, hiện vẫn còn nhiều người mua tại thị trường Đông Nam Á không đủ khả năng chi trả với mức giá khởi điểm khoảng 20.000 USD.
Thay vào đó, những thương hiệu ô tô đình đám đang tìm cách đẩy mạnh khai thác lợi nhuận thông qua xuất khẩu. Với đất đai và lao động giá rẻ, cơ sở hạ tầng và thuế “mềm”, Đông Nam Á đang hấp dẫn các công ty muốn xây dựng chuỗi cung ứng của họ.
Theo dữ liệu từ Counterpoint, nhu cầu về xe điện ở Đông Nam Á đã tăng mạnh trong quý 2 năm nay, với tổng doanh số tăng 894% so với cùng kỳ năm trước - cao nhất toàn cầu - do người tiêu dùng trên khắp Thái Lan, Việt Nam, Indonesia và Malaysia thúc đẩy. Trong cùng thời gian, xe điện đã tăng hơn 6% tổng doanh số bán xe chở khách trong khu vực - gần gấp đôi so với quý trước.
Tuy nhiên, những con số ấn tượng này vẫn chưa đủ để chống lại hiện thực rằng Đông Nam Á vẫn tụt hậu so với các khu vực khác, nơi chính phủ đã chi hàng tỷ đô la để tạo ra các hệ sinh thái cần thiết nhằm hỗ trợ sự chuyển đổi hàng loạt từ phương tiện thông thường sang xe điện.
Trung Quốc dẫn đầu, thế giới theo sau
Theo dữ liệu từ Canalys, trong nửa đầu năm 2023, 6,2 triệu xe điện đã được bán trên toàn cầu – hơn 50% được bán tại thị trường Trung Quốc. Doanh số bán hàng tại châu Âu đóng góp 24% trong tổng doanh số xe điện, tiếp theo là Hoa Kỳ với 13%. Phần còn lại của thế giới, bao gồm cả Đông Nam Á, chỉ chiếm 7% tổng doanh số bán xe điện trong 6 tháng đầu năm.
Putra Adhiguna, chuyên gia năng lượng của Viện Kinh tế Năng lượng và Phân tích Tài chính (IEEFA), cho biết: “Nếu chúng ta nhìn vào thị trường ô tô, Đông Nam Á chiếm khoảng 5% doanh số bán ô tô và sản xuất ô tô toàn cầu”.
Tuy nhiên, dân số ngày càng tăng của Đông Nam Á với hơn 680 triệu người và tầng lớp trung lưu đang phát triển mang lại nhiều cơ hội.
Giống như bất kỳ ngành nào, các chuyên gia cho rằng thị trường xe điện chỉ có thể phát triển mạnh nếu có không gian để phát triển trên quy mô lớn. Điều đó có nghĩa là người tiêu dùng cần được đưa ra những lý do chính đáng để thực hiện chuyển đổi từ xe chạy xăng sang xe điện. Chính phủ cũng cần nỗ lực phát triển cơ sở hạ tầng sạc đầy đủ, lưới điện khử cacbon và duy trì các hoạt động bền vững trong sản xuất pin xe điện.
Abhilash Gupta, nhà phân tích của công ty nghiên cứu thị trường toàn cầu Counterpoint Research, cho biết: “Tốc độ chuyển đổi sang xe điện ở Đông Nam Á phụ thuộc vào kế hoạch của nhà sản xuất ô tô, chính sách của chính phủ và thái độ của người tiêu dùng”.
Theo ước tính của Bloomberg, chỉ trong hai năm nữa, doanh số bán xe điện chở khách ở Đông Nam Á dự kiến sẽ đạt gần 170 nghìn chiếc, tăng từ mức hơn 51 nghìn chiếc vào năm 2022. Con số này được dự báo sẽ tăng hơn gấp ba lần lên hơn 522 nghìn chiếc vào năm 2030. Đến năm 2040, hơn 2,9 triệu xe điện dự kiến sẽ được bán trên toàn khu vực, chiếm khoảng 64% tổng doanh số bán xe: ước tính khoảng 4,5 triệu chiếc.
Đông Nam Á thu hút các khoản đầu tư nước ngoài vào xe điện
Theo đó, các nhà sản xuất xe điện đã nhanh chóng thành lập các địa điểm sản xuất lớn trong khu vực, tận dụng các ưu đãi hào phóng của chính phủ. Các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc, bao gồm các gã khổng lồ thị trường BYD và Great Wall Motor, đã cam kết đầu tư ít nhất 1,44 tỷ USD vào cơ sở sản xuất của họ ở Thái Lan, nơi đang cung cấp trợ cấp cho các nhà sản xuất xây dựng tại địa phương và khuyến khích người tiêu dùng chuyển đổi.
BYD đang rót vốn 495 triệu USD vào một cơ sở mới ở Thái Lan để sản xuất 150.000 ô tô hàng năm kể từ năm 2024. Sau khi đi vào hoạt động, nhà máy này sẽ phục vụ mục tiêu của Thái Lan là nâng tỷ trọng xe điện trong sản xuất xe chở khách hàng năm của đất nước - hiện là 2,5 triệu chiếc - lên 30% vào năm 2030.
Bên cạnh đó, Indonesia, quốc gia đông dân nhất Đông Nam Á, đang sử dụng trữ lượng niken khổng lồ của mình để thuyết phục các nhà sản xuất xe điện - đặc biệt là Tesla - thành lập các cơ sở sản xuất pin.
Tuy nhiên, Tesla cuối cùng đã chọn Malaysia để thành lập văn phòng Đông Nam Á đầu tiên của hãng. Mặc dù Tổng thống Indonesia Joko Widodo cho biết các cuộc đàm phán đầu tư vẫn đang diễn ra với Giám đốc điều hành công ty Elon Musk, theo báo cáo của Bloomberg.
Đồng thời, trong ba năm qua, Indonesia đã ký hơn chục thỏa thuận trị giá hơn 15 tỷ USD về vật liệu pin và sản xuất xe điện, bao gồm cả cơ sở sản xuất xe điện đầu tiên của Hyundai ở Đông Nam Á đã đi vào hoạt động năm 2022.
Trong khi đó, Malaysia đang tận dụng danh tiếng của mình như một trung tâm khu vực về chất bán dẫn – linh kiện quan trọng trong sản xuất xe điện. Bộ trưởng Công nghiệp và Thương mại Quốc tế Tengku Zafrul Tengku Abdul Aziz cho biết ít nhất 42 công ty Malaysia đã cung cấp linh kiện cho chuỗi sản xuất xe điện. Ông cho biết các nhà sản xuất Malaysia hiện có thể sản xuất khoảng 1.400 trong số gần 4.000 bộ phận cần thiết để chế tạo một chiếc ô tô điện.
Ngoại lệ trong cuộc đua xe điện phải kể đến Việt Nam, các nhà phân tích cho rằng Việt Nam dường như ít tập trung vào việc thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài mà thay vào đó quan tâm hơn đến việc xây dựng trên nền tảng do nhà sản xuất xe điện VinFast tạo ra. Nhưng điều đó không có nghĩa là Việt Nam có thể bỏ qua đầu tư nước ngoài vào việc thúc đẩy xe điện. Ng, nhà kinh tế tại Natixis, cho biết: “Tôi nghĩ cho dù đó là Việt Nam, Indonesia hay Thái Lan hay Malaysia, tất cả họ đều sẽ cần thu hút thêm đầu tư nước ngoài vào đất nước của mình để nâng cao hệ sinh thái mà họ hiện có”.
Theo Putra của IEEFA cho biết hai câu chuyện riêng biệt thống trị cuộc đua xe điện ở Đông Nam Á – một được thúc đẩy bởi doanh số và sản xuất trên thị trường như ở Thái Lan và Malaysia, và câu chuyện còn lại xoay quanh tài nguyên thiên nhiên như ở Indonesia. “Mỗi quốc gia sẽ có lợi thế cụ thể của riêng mình”, ông nói.
Song song với đó, căng thẳng địa chính trị đang khiến khu vực này càng trở nên hấp dẫn hơn, đặc biệt với nguyên tắc không can thiệp và không đứng về bên nào của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) trong tranh chấp giữa các nước lớn. Jigar Shah, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu bền vững tại Maybank Investment, cho biết: “Sự chuyển đổi của ASEAN sang xe điện sẽ mang lại nền tảng tốt cho việc sản xuất và xuất khẩu xe điện, đồng thời mở cửa đầu tư cho các nhà sản xuất ô tô châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc,...”
BYD rót vốn xây dựng nhà máy đầu tiên tại ‘vùng đất vàng’ châu Âu
