Dự án đường sắt cao tốc Bắc - Nam 67 tỷ USD: Nên để Nhà nước hay tư nhân đầu tư?
Tại dự án đường sắt cao tốc Bắc - Nam, hình thức đầu tư nào cũng phải đảm bảo đúng mục tiêu mà Đảng, Nhà nước đề ra, bảo vệ lợi ích quốc gia và dân tộc.
Chia sẻ với Báo CAND mới đây, ông Nguyễn Văn Phúc - nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, thành viên Tổ chuyên gia tư vấn giúp việc Ban Chỉ đạo của Chính phủ về Dự án đã đưa ra góc nhìn về lựa chọn hình thức đầu tư, cơ hội cho doanh nghiệp tư nhân tại dự án đường sắt cao tốc Bắc - Nam.
Theo ông Nguyễn Văn Phúc, đây là tuyến đường huyết mạch quốc gia, có vai trò lưỡng dụng phục vụ cả phát triển kinh tế - xã hội lẫn quốc phòng, an ninh, đồng thời tạo động lực phát triển hành lang Bắc - Nam và kết nối với các hành lang Đông - Tây trong khu vực.
Dự án có quy mô lớn nhất từ trước đến nay với tổng vốn 67 tỷ USD, dài hơn 1.540km, đi qua 20 tỉnh thành, gồm 23 ga hành khách và 5 ga hàng hóa, sử dụng đường đôi khổ tiêu chuẩn 1.435mm, tốc độ thiết kế 350km/h. Tiến độ thực hiện dự kiến kéo dài 10 năm, khởi công trước 31/12/2026 và cơ bản hoàn thành năm 2035.
 |
| Ông Nguyễn Văn Phúc (Ảnh: Báo CAND) |
Nên hay không nên để tư nhân làm chủ đầu tư?
Gần đây, một số doanh nghiệp như VinSpeed (thuộc Vingroup) và Thaco đề xuất được trở thành chủ đầu tư toàn tuyến bằng vốn tư nhân, trừ phần giải phóng mặt bằng do Nhà nước đảm nhận. Doanh nghiệp cam kết rút ngắn tiến độ xuống còn 5 - 7 năm thay vì 10 năm.
Đánh giá đề xuất này, ông Nguyễn Văn Phúc cho rằng đó là “tín hiệu tích cực” cho thấy Nghị quyết của Đảng và Quốc hội đã truyền cảm hứng cho kinh tế tư nhân. Tuy nhiên, để thay đổi hình thức đầu tư từ công sang tư nhân, bắt buộc phải có nghị quyết mới của Quốc hội theo Luật Đầu tư.
Một phương án khác là đầu tư theo mô hình đối tác công tư (PPP). Trong đó, Nhà nước đầu tư vào giải phóng mặt bằng, hạng mục an ninh quốc phòng, hệ thống tín hiệu; doanh nghiệp tư nhân đầu tư hạ tầng, nhà ga và bảo trì; các bên cùng khai thác vận hành dịch vụ vận tải.
“Hình thức đầu tư nào cũng phải đảm bảo đúng mục tiêu mà Đảng, Nhà nước đề ra, bảo vệ lợi ích quốc gia và dân tộc” - ông Phúc nhấn mạnh.
Ông Nguyễn Văn Phúc cho biết các doanh nghiệp tư nhân vẫn có thể tham gia với tư cách nhà thầu thiết kế, thi công, cung cấp thiết bị, phương tiện. Các nhà thầu được khuyến khích sử dụng hàng hóa, dịch vụ trong nước nếu đáp ứng yêu cầu kỹ thuật.
“Đối với các hạng mục mà doanh nghiệp Việt chưa đủ năng lực, có thể thuê nhà thầu nước ngoài nhưng phải đi kèm điều kiện chuyển giao công nghệ, đào tạo nhân lực để từng bước làm chủ” - ông Phúc nói. Dự án cần có một tổng công trình sư và tổng thầu đủ năng lực điều phối toàn bộ tiến độ.
Một số tập đoàn trong nước như Hòa Phát đã tuyên bố sẵn sàng sản xuất đường ray theo tiêu chuẩn quốc tế. Viettel, FPT, Vingroup, Sungroup, Thaco, Đèo Cả, Sơn Hải… cũng được đánh giá đủ năng lực tham gia với nhiều vai trò khác nhau như nhà đầu tư liên danh, nhà thầu hoặc đối tác công tư.
Phải phân vai rõ ràng: Ai đầu tư, ai thi công?
Một điểm được ông Nguyễn Văn Phúc đặc biệt lưu ý là cần phân biệt rạch ròi giữa điều kiện của nhà đầu tư và nhà thầu. “Nhà đầu tư không nhất thiết phải có năng lực thi công hay cung cấp thiết bị, trong khi nhà thầu không cần phải có tiềm lực tài chính lớn như nhà đầu tư” - ông lý giải.
Điều này phù hợp với chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại cuộc họp triển khai Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân. Theo đó, các cơ quan chức năng cần tách bạch yêu cầu với từng vai trò, để chọn đúng người cho đúng việc, tránh lãng phí nguồn lực và làm chậm tiến độ dự án.
