Foxconn yêu cầu hơn 300 kỹ sư Trung Quốc rút khỏi Ấn Độ vào đúng thời điểm nhạy cảm, chuyện gì đang xảy ra?

Theo những người có hiểu biết về vấn đề này, phần lớn đội ngũ nhân sự Trung Quốc làm việc tại các nhà máy iPhone của Foxconn ở miền Nam Ấn Độ đã được chỉ thị rời đi từ khoảng hai tháng trước. Hơn 300 công nhân Trung Quốc đã rời khỏi Ấn Độ, và hiện chủ yếu chỉ còn lại nhân viên hỗ trợ đến từ Đài Loan.

Hiện vẫn chưa có thông tin cụ thể về lý do khiến nhà máy lắp ráp iPhone lớn nhất của Apple đưa ra quyết định này. Tuy nhiên, trước đó trong năm nay, các quan chức tại Bắc Kinh được cho là đã đưa ra chỉ đạo miệng đối với các cơ quan quản lý và chính quyền địa phương nhằm hạn chế việc chuyển giao công nghệ cũng như xuất khẩu thiết bị sang Ấn Độ và khu vực Đông Nam Á. Đây có thể là một nỗ lực nhằm ngăn chặn xu hướng các doanh nghiệp dịch chuyển chuỗi cung ứng ra khỏi Trung Quốc.

Giám đốc điều hành của Apple, ông Tim Cook, từng ca ngợi tay nghề và trình độ chuyên môn của lực lượng lao động lắp ráp Trung Quốc, cho rằng đây là lý do then chốt – chứ không chỉ đơn thuần là chi phí thấp – khiến Apple đặt phần lớn hoạt động sản xuất tại quốc gia này. Việc các kỹ sư Trung Quốc bị rút khỏi Ấn Độ có thể sẽ không ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm, nhưng theo một nguồn tin, điều đó rất có khả năng làm giảm hiệu suất vận hành dây chuyền lắp ráp.

Thời điểm nhạy cảm

Tuy nhiên, sự thay đổi này lại đến vào thời điểm vô cùng nhạy cảm đối với Apple, khi hãng đang chuẩn bị tăng tốc sản xuất mẫu iPhone 17 mới cùng các đối tác sản xuất tại Ấn Độ. Foxconn hiện cũng đang trong quá trình xây dựng một nhà máy iPhone mới tại miền nam Ấn Độ.

Việc rút nhân sự này diễn ra trong bối cảnh chính quyền Trung Quốc có động thái siết chặt việc xuất khẩu công nghệ, nhân lực có tay nghề cao và thiết bị chuyên biệt – những yếu tố then chốt cho hoạt động sản xuất điện tử hiện đại – nhằm hạn chế dòng chảy công nghiệp ra nước ngoài. Trong khi đó, các nước như Ấn Độ và Việt Nam đang tích cực thu hút các tập đoàn công nghệ toàn cầu, tận dụng căng thẳng thương mại Mỹ – Trung để giành thị phần sản xuất.

Quá trình dịch chuyển chuỗi cung ứng này bắt đầu từ nhiệm kỳ đầu tiên của Tổng thống Mỹ Donald Trump, khi Apple bắt đầu chuyển một phần hoạt động lắp ráp thiết bị sang Ấn Độ và Việt Nam. Hiện nay, xu hướng đó tiếp tục tăng tốc, đặc biệt sau khi ông Trump công bố kế hoạch áp thuế mới, trong khi Trung Quốc đáp trả bằng việc hạn chế xuất khẩu khoáng sản đất hiếm, lao động tay nghề cao và công nghệ.

Apple và kế hoạch mở rộng

Dù phần lớn iPhone vẫn được sản xuất tại Trung Quốc, Foxconn trong những năm gần đây đã đầu tư xây dựng các dây chuyền sản xuất quy mô lớn tại Ấn Độ. Để đẩy nhanh quá trình mở rộng, hãng đã triển khai một lực lượng lớn kỹ sư và quản lý Trung Quốc có kinh nghiệm đến hỗ trợ tại Ấn Độ.

Những nhà quản lý này đóng vai trò then chốt trong việc đào tạo đội ngũ kỹ thuật địa phương. Ấn Độ mới chỉ bắt đầu lắp ráp iPhone với quy mô lớn khoảng 4 năm trước, nhưng hiện đã chiếm tới 20% sản lượng toàn cầu. Apple đã đặt mục tiêu đến cuối năm 2026 sẽ sản xuất phần lớn iPhone dành cho thị trường Mỹ tại Ấn Độ – một động thái bị ông Trump chỉ trích gay gắt, khi cho rằng Apple nên sản xuất iPhone cho người tiêu dùng Mỹ ngay tại Mỹ.

Tuy nhiên, chi phí lao động cao tại Mỹ khiến việc sản xuất iPhone trong nước gần như không khả thi. Nếu Trung Quốc tiếp tục hạn chế kỹ sư có kinh nghiệm ra nước ngoài, đặc biệt là sang Mỹ, thì bất kỳ kế hoạch nào của Apple nhằm thiết lập dây chuyền sản xuất thiết bị ngay tại quê nhà cũng sẽ càng thêm xa vời.

Căng thẳng địa chính trị

Quan hệ giữa Trung Quốc và Ấn Độ đã căng thẳng trong nhiều năm do cả hai quốc gia đều muốn mở rộng ảnh hưởng tại khu vực. Dù căng thẳng có phần hạ nhiệt kể từ năm ngoái – khi các quan chức cấp cao như Bộ trưởng Quốc phòng và Cố vấn An ninh Quốc gia Ấn Độ đến thăm Trung Quốc để dự các cuộc họp cấp cao – nhưng nhiều vấn đề vẫn tồn tại.

Các chuyến bay trực tiếp giữa hai quốc gia vẫn chưa được nối lại kể từ sau các vụ đụng độ biên giới. Ấn Độ hiện vẫn duy trì các biện pháp hạn chế visa đối với công dân Trung Quốc và tiếp tục cấm nhiều ứng dụng của Trung Quốc, bao gồm TikTok. Trong khi đó, Trung Quốc vẫn giữ lệnh cấm xuất khẩu phân bón sang Ấn Độ – dù đã nới lỏng với nhiều quốc gia khác.

>> Thiếu 81.000 nhân tài, giấc mơ siêu cường bán dẫn của Samsung và SK Hynix lung lay dữ dội